Zamknięcie roku podatkowego 2004

Zamknięcie roku podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych – zeznanie za 2004 r.

Podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych w rozliczeniu za rok podatkowy są zobowiązani do złożenia tylko jednego zeznania CIT-8 o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie do końca trzeciego miesiąca roku następnego. Jeżeli rok podatkowy jest tożsamy z kalendarzowym, podatnik składa zeznanie za 2004 r. do 31 marca 2005 r. W tym terminie podatnik jest też zobowiązany wpłacić podatek należny albo różnicę między podatkiem należnym od dochodu wykazanego w zeznaniu a sumą należnych zaliczek za okres od początku roku.

Za 2004 r. podatnicy składają zeznanie na wzorze obowiązującym w 2004 r., tj. na formularzu CIT-8 (wariant 18), opublikowanym w rozporządzeniu Ministra Finansów z 17 grudnia 2002 r. (Dz.U. Nr 229, poz. 1917 i z 2003 r. Nr 224, poz. 2224) albo na stronie internetowej Ministerstwa Finansów www.mf.gov.pl. Podatkowe grupy kapitałowe, ze względu na swoją specyfikę, rozliczają się na odrębnych wzorach formularzy zeznań CIT-8A lub CIT-8B.

Do podstawowych wzorów zeznań CIT-8 podatnicy dołączają załączniki:

1) CIT-8/O informacja o odliczeniach od dochodu i od podatku oraz o dochodach wolnych i zwolnionych od podatku,

2) CIT-S informacja o wysokości dochodu uzyskanego z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej,

3) CIT-ST informacja podatnika do ustalenia należnych jednostkom samorządu terytorialnego dochodów z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych.

Ustalenie dochodu (straty) za 2004 r.

Podatnicy, którzy mają siedzibę w Polsce, są opodatkowani podatkiem od całości dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania, jeżeli natomiast nie mają siedziby na terytorium Polski, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od tych dochodów, które osiągają w Polsce. Uwzględniając podział na pochodzenie źródła przychodów w zeznaniu CIT-8 istnieje obowiązek odrębnego wykazania przychodów osiągniętych w Polsce (poz. 25) oraz przychodów ze źródeł położonych poza terytorium Polski (poz. 26). Ponadto w CIT-8 wykazywane są w odrębnej pozycji przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy i praw majątkowych, w wysokości odpowiadającej udziałowi podatnika (poz. 27).

Natomiast przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, w tym dywidendy uzyskane w spółkach mających siedzibę w Polsce, nie są wykazywane w zeznaniu CIT-8.

Przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, w tym dywidendy uzyskane w spółkach mających w Polsce siedzibę, nie są wykazywane w zeznaniu CIT-8.

W zeznaniu rocznym CIT-8, tak jak w deklaracjach miesięcznych, podatnicy posiadający siedzibę w Polsce mają obowiązek odrębnego wykazania przychodów ze źródeł położonych poza terytorium RP (poz. 26), podlegających zryczałtowanemu opodatkowaniu (tj. przychodów, w tym dywidend z tytułu udziału w zyskach osób prawnych niemających w Polsce siedziby oraz przychodów osiągniętych poza terytorium Polski, które są równorzędne z przychodami wymienionymi w art. 21 ust. 1 updop – „należności licencyjne”).

W zeznaniu rocznym, tym razem w przeciwieństwie do deklaracji miesięcznych, przy ustalaniu dochodu (straty) występuje ponadto konieczność odrębnego wykazania dochodu (straty ze znakiem minus) ze źródeł przychodów położonych za granicą, np. w ramach prowadzonej tam działalności gospodarczej w formie zakładu. W takiej sytuacji w informacji CIT-8/O istnieje możliwość wykazania dochodów wolnych od podatku na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 3 updop, tj. wolnych od podatku dochodów osiąganych poza terytorium Polski, jeżeli umowa międzynarodowa tak stanowi. Jeżeli od tych dochodów podatnicy zapłacili podatek za granicą, mogą odliczyć go od podatku należnego według ogólnej zasady określonej w art. 20 ust. 1 updop. Jeżeli bowiem podatnicy posiadający siedzibę lub zarząd w Polsce osiągają dochody również poza terytorium RP i dochody te podlegają opodatkowaniu w obcym państwie, a nie zachodzą okoliczności wymienione w art. 17 ust. 1 pkt 3 updop (tzn. nie są te dochody wolne od podatku) i umowa o zapobieżeniu podwójnemu opodatkowaniu nie stanowi inaczej, dochody te łączy się z dochodami osiąganymi na terytorium RP. W takiej sytuacji od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się kwotę równą podatkowi zapłaconemu w innym państwie. Kwota odliczenia nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w obcym państwie.

Jeżeli przy ustalaniu straty nie uwzględnia się przychodów oraz kosztów uzyskania przychodu z tych źródeł dochodu, które nie podlegają opodatkowaniu albo są wolne od podatku, to w takim przypadku podatnik nie może odliczyć od dochodu strat, które poniósł na przykład w okresie korzystania ze zwolnienia.

W zeznaniu podatkowym CIT-8 już na samym początku ustalania wyniku podatkowego występuje konieczność skorygowania wykazanego uprzednio dochodu (poniesionej straty), m.in. o straty ze źródeł przychodów, z których dochody są wolne od podatku, a także o straty ze źródeł przychodów położonych za granicą, jeżeli za granicą podlegają one odliczeniu od dochodu do opodatkowania. Straty te nie mogą w trakcie roku podatkowego zmniejszać dochodu do opodatkowania oraz podwyższać straty za rok podatkowy, która może obniżać dochody do opodatkowania w latach następnych.

a) zwiększa ogólny dochód wykazywany w poz. 31 lub niweluje ogólną stratę z poz. 32 i powoduje powstanie dochodu do opodatkowania – dochód po korekcie wykazuje się w poz. 34, albo

b) zmniejsza ogólną stratę wykazywaną w poz. 32 – stratę po korekcie wykazuje się w poz. 35.

Jednym z podstawowych instrumentów podatkowych jest zastosowanie odliczeń od dochodu strat z lat ubiegłych i wykorzystanie dopuszczalnego 50-procentowego limitu odliczenia kwot tych strat, według zasad określonych w art. 7 ust. 5 updop, przy możliwości kumulacji tych odliczeń, jeżeli straty pochodzą z kilku lat podatkowych. W wyniku wcześniejszej nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zostały wprowadzone korzystne dla podatników zasady rozliczania strat podatkowych według reguły, że o kwotę straty poniesionej w roku podatkowym można obniżyć dochód w najbliższych kolejno po sobie następujących 5 latach podatkowych, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty straty z jednego roku podatkowego. Podatnicy mają obecnie prawo wyboru sposobu rozliczenia strat. Mogą już w ciągu 2 lat rozliczyć całą kwotę poniesionej straty, jeżeli oczywiście osiągną odpowiedniej wysokości dochód. Mogą również sumować kwoty możliwych do odliczenia strat, co obrazuje przykład 1.

Na podstawie danych z tabeli podatnik może w 2006 r. wpłacać zaliczki po 19 zł, nie składając jakichkolwiek deklaracji miesięcznych. Podstawa do wpłaty miesięcznych zaliczek będzie wynosiła 1200 zł × 19% = 228 : 12 = 19 zł.

Przy ustalaniu podstawy opodatkowania oraz określaniu dochodów wolnych zostały zniesione istniejące wcześniej ograniczenia w zeznaniu CIT-8, sprzeczne z przepisami ustawy.

Przy ustalaniu dochodu stanowiącego podstawę opodatkowania lub straty podatkowej nie uwzględnia się m.in. przychodów oraz kosztów uzyskania przychodów ze źródeł przychodów, jeżeli dochody z tych źródeł są wolne od podatku. Jeżeli podatnik wykazał stratę na podstawie art. 7 ust. 2 updop i otrzymaną np. dotację z gminy zaliczył do przychodów, to powinien mieć możliwość wykazania w pełnej wysokości kwoty tej dotacji jako kwoty wolnej od podatku, a nie tylko do wysokości dochodu. Podatnicy, wykazując w formularzach podatkowych w pełnej wysokości dochody wolne od podatku, powinni tym samym wykazać rzeczywiście poniesioną stratę podatkową na „źródle opodatkowanym”, o której wysokość mogą obniżać dochody w latach następnych, według przedstawionych zasad.

Stawka podatku

Zmiana w 2004 r. polegała na jednorazowej obniżce stopy podatkowej aż o 8 punktów procentowych (z 27% do 19%). W przypadku podatników, u których rok podatkowy był inny niż kalendarzowy i rozpoczął się przed 1 stycznia 2004 r., do końca przyjętego przez nich roku miały zastosowanie przepisy ustawy w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2003 r., w tym również w zakresie stawek podatkowych, zwolnień oraz odliczeń.

Przykład 4

Ponadto od 1 stycznia 2004 r. obowiązuje podwyższona, z 15% do 19% (art. 22 updop), stawka zryczałtowanego podatku od dochodów z dywidend oraz innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych mających w Polsce siedzibę. W tym przypadku celem podwyżki było ujednolicenie stawki podatku przyjętej dla opodatkowania dochodów z kapitałów. Uwzględniono również, że podatnicy, którzy osiągają dochody w Polsce i wykazują podatek według zasad ogólnych, mają nieograniczone w czasie prawo do odliczenia od tego podatku kwoty podatku uiszczonego od otrzymanych dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych (art. 23 updop).

Przykład 5

Przychody

Przy zmianach w zakresie kwalifikacji przychodów – w stosunku do 2003 r. – ustawodawca wprowadził dodatkowy przepis, na podstawie którego do przychodów zalicza się równowartość rozwiązanych lub zmniejszonych rezerw, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 27 updop, zaliczonych uprzednio do kosztów uzyskania przychodów. W świetle tego ostatniego przepisu do kosztów mogą być zaliczone wyłącznie rezerwy, jeżeli obowiązek ich tworzenia w ciężar kosztów wynika z innych ustaw, jednak nie zalicza się do tych kosztów rezerw utworzonych na podstawie ustawy o rachunkowości. Uregulowania po stronie przychodów miały na celu uzupełnienie oraz uporządkowanie w zakresie rozliczeń uprzednio dokonanych obciążeń kosztów podatkowych po ustaniu przyczyn, dla których dokonano tych obciążeń. Została bowiem utrzymana zasada, że skutki wynikające z rozwiązania rezerw lub na przykład ustania przyczyn dokonania odpisów aktualizujących, wcześniej zaliczonych do kosztów podatkowych, realizuje się po stronie przychodów, a nie przez korektę kosztów uzyskania przychodów.

Zmianom uległy również przepisy regulujące wyłączenie z przychodów. W stanie prawnym obowiązującym w 2003 r. do przychodów nie zaliczało się umorzenia udziałów lub akcji w części stanowiącej koszt ich nabycia lub objęcia. Brzmienie tego przepisu mogło jednak budzić wątpliwości, czy każdy rodzaj umorzenia udziałów (akcji) objęty był jego zakresem. Jak wynika bowiem z Kodeksu spółek handlowych istnieje możliwość umorzenia dobrowolnego i umorzenia przymusowego. Nie było jednak uzasadnienia, aby różnicować skutki podatkowe w zależności od sposobu umorzenia udziałów lub akcji, ponieważ dochód zarówno z umorzenia dobrowolnego, jak i umorzenia przymusowego jest traktowany na jednakowych zasadach, jako dochód z udziału w zyskach osób prawnych. W wyniku zmian art. 12 ust. 4 pkt 3 updop zostało przyjęte, że do przychodów nie zalicza się umorzenia udziałów lub akcji, w tym kwot otrzymanych z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) na rzecz spółki w celu umorzenia tych udziałów (akcji), w części stanowiącej koszt ich nabycia lub objęcia.

Sprzedaż krótka

Wprowadzone w 2004 r. uregulowania sprzedaży krótkiej odnoszą się do odpłatnego zbycia (sprzedaży) wyłącznie pożyczonych papierów wartościowych i późniejszego wydatku związanego z ich odkupieniem w celu zwrotu pożyczkodawcy (art. 12 ust. 4c oraz art. 15 ust. 1n updop). Przychód z odpłatnego zbycia papierów wartościowych ustala się nie na dzień sprzedaży tych papierów, ale dopiero na dzień zwrotu pożyczonych papierów wartościowych lub na dzień, w którym miał nastąpić zwrot tych papierów wartościowych zgodnie z zawartą umową pożyczki. Kosztem uzyskania tego przychodu są wydatki poniesione na odkupienie papierów wartościowych w celu ich zwrotu. Przy analizowanej formie sprzedaży papierów wartościowych istotą podatkowych uregulowań jest zatem odroczenie (przesunięcie) daty ustalania skutków podatkowych, tj. przychodów i kosztów uzyskania tych przychodów wpływających bezpośrednio na dochód do opodatkowania.

Koszty uzyskania przychodów

W związku ze zmianami dokonanymi w 2005 r., polegającymi na wprowadzeniu kasowej zasady rozliczania m.in. kosztów wynagrodzeń (art. 16 ust. 1 pkt 57 updop), należy mieć na uwadze, że do wynagrodzeń zarachowanych w grudniu 2004 r. miały zastosowanie obowiązujące do 31 grudnia 2004 r. przepisy ustawy, zgodnie z którymi według zasady memoriałowej określone co do rodzaju i kwoty koszty zarachowanych wynagrodzeń obciążały dochód tego okresu, którego dotyczyły. W takim przypadku koszty zarachowane w grudniu powinny być wykazane w zeznaniu za 2004 r. Jeżeli natomiast wynagrodzenia (nagrody) nie mogły być znane co do kwoty na dzień 31 grudnia 2004 r., a zatem nie mogły być zarachowane do kosztów 2004 r., to wyłącznie w takim przypadku mogą być kosztem podatkowym w dacie ich faktycznego poniesienia w 2005 r.

Zwolnienia przedmiotowe

W 2004 r. zwolnienia od podatku związane m.in. z gospodarką mieszkaniową lub realizacją określonych w ustawie innych celów albo np. z tytułu otrzymanych dotacji zostały formalnie zniesione, ale przepisami przejściowymi przedłużono je o rok. W 2005 r. zwolnienia te, umiejscowione wcześniej w art. 17 ust. 1 pkt 4f, 4h–4j, 4ł–4o, 4w, 6a, 6b, 7, 8, 14, 14b, 25, 29, 33 i 35 updop, w zakresie i na zasadach obowiązujących do 31 grudnia 2003 r., zostały przedłużone o następne dwa lata.

Dla części podatników, w związku z przeznaczeniem dochodów na określone cele statutowe, podstawą do zwolnienia są przepisy ustawy bez czasowego ograniczenia tego zwolnienia. Korzystają z tego np. szpitale, szkoły, stowarzyszenia i fundacje (art. 17 ust. 1 pkt 4 updop). Dla pozostałych podatników przedłużono funkcjonowanie zwolnień przedmiotowych, przy czasowym ich ograniczeniu, poprzez odwołanie do skreślonych punktów art. 17 ust. 1 updop. Zwolnienia te zostały przedłużone na zasadach obowiązujących do 31 grudnia 2003 r. i dodatkowo należy uwzględnić, że przy tych zwolnieniach stosuje się odpowiednio przepisy ustawy w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2003 r. w zakresie utraty prawa do zwolnienia. Jeżeli przedłużono zwolnienie z tytułu otrzymanych dotacji z budżetu państwa lub budżetu jednostek samorządu terytorialnego, to koszty sfinansowane z tych dotacji w dalszym ciągu nie mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów.

Darowizny

Od 1 stycznia 2004 r. odliczeniu podlegają darowizny:

• na cele określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, przekazane organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych określonych w tej ustawie, realizującym te cele – łącznie do wysokości nieprzekraczającej 10% dochodu,

• na cele kultu religijnego – do wysokości nieprzekraczającej 10% dochodu.

Odliczeniom nie podlegają darowizny na rzecz:

1) osób fizycznych,

2) osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, prowadzących działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali, lub handlu tymi wyrobami.

Podatnicy mogą dokonywać odliczeń darowizn na rzecz organizacji pozarządowych wymienionych w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie; organizacje te nie muszą posiadać statusu organizacji pożytku publicznego.

Odliczenia stosuje się, jeżeli wysokość darowizny jest udokumentowana dowodem wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego, a w przypadku darowizny innej niż pieniężna – dokumentem, z którego wynika wartość tej darowizny oraz oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu.

W 2005 r. nie uległy zmianie zasady w zakresie odliczeń darowizn, zmieniły się bowiem wyłącznie obowiązki w zakresie ich dokumentowania na dodatkowym formularzu podatkowym CIT-D. Nowe rozwiązania dotyczą darowizn otrzymanych/przekazanych od 1 stycznia 2005 r., a zatem darowizny będą w ten sposób dokumentowane dopiero w terminach do złożenia zeznań za 2005 r.

W ramach pozostałych odliczeń od dochodu w 2004 r. zostało zniesione odliczenie z tytułu zatrudniania osób pozbawionych wolności, w związku ze skreśleniem art. 18 ust. 1 pkt 5 updop oraz art. 9 ustawy o zatrudnianiu osób pozbawionych wolności.

Kredyt podatkowy

W 2004 r. dostosowano wzór zeznania CIT-8 do uregulowań w zakresie tzw. kredytu podatkowego, tj. zwolnienia z obowiązku wpłat zaliczek i składania deklaracji, o którym mowa w art. 25 ust. 11–16 updop. W 2004 r. w ustawie nie dokonano zmian zasad stosowania kredytu podatkowego, który został wprowadzony w 2003 r., ale ponieważ możliwość zwolnienia z wpłat zaliczek i składania deklaracji może mieć miejsce dopiero w roku podatkowym następującym po roku, w którym podatnicy (tzw. mali przedsiębiorcy) rozpoczęli prowadzenie działalności, konieczne stało się uwzględnienie tych zasad w zeznaniu CIT-8 za 2004 r.

Możliwość skorzystania z kredytu podatkowego dotyczy roku podatkowego następującego bezpośrednio po:

1) pierwszym roku podatkowym – w przypadku gdy ten rok podatkowy trwał co najmniej pełnych 10 miesięcy kalendarzowych, albo

2) drugim roku podatkowym – w przypadkach innych niż wymienione w pkt 1.

Przykład 7

Podatnicy korzystający z kredytu podatkowego mają obowiązek złożenia zeznania rocznego za rok podatkowy, w którym korzystali z tego zwolnienia. W ramach jego spłaty są obowiązani przede wszystkim do uiszczenia należnego podatku za rok objęty tym zwolnieniem w pięciu kolejnych latach podatkowych następujących bezpośrednio po roku, w którym korzystali ze zwolnienia – w wysokości 20% należnego podatku wykazanego w zeznaniu składanym za rok objęty zwolnieniem. Raty podatku będą płatne w terminach określonych dla zeznania rocznego.

Osoby fizyczne będące przedsiębiorcami lub wspólnikami spółek niemających osobowości prawnej osiągające przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, rozliczenia podatku dochodowego za 2004 r. dokonują na jednym z formularzy zeznań rocznych PIT-36 lub PIT-36L. Wzory tych formularzy wraz z ich załącznikami zostały określone w rozporządzeniu z 28 czerwca 2004 r., ogłoszonym w Dz.U. Nr 150, poz. 1576 z późn.zm.

Określony tym rozporządzeniem załącznik:

• do zeznania PIT-36 – PIT/O – wypełniają osoby dokonujące odliczeń od dochodu (z tytułu darowizn, wydatków na cele rehabilitacyjne, zwrotu nienależnie pobranych świadczeń) lub od podatku (np. z tytułu ulgi uczniowskiej lub ulgi inwestycyjnej, o której mowa w przepisach ustawy z 19 grudnia 1975 r. o ulgach inwestycyjnych),

• do zeznania PIT-36 – PIT/D – składany jest przez osoby dokonujące odliczeń od dochodu lub od podatku z tytułu poniesienia wydatków mieszkaniowych,

• do zeznania PIT-36 – PIT/M – stanowi informację o dochodach małoletnich dzieci, podlegających łącznemu opodatkowaniu z dochodami rodziców,

• do zeznań PIT-36 i PIT-36L – PIT/B – ma na celu prawidłowe obliczenie podatku przez osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, np. jako wspólnicy kilku spółek niemających osobowości prawnej,

• do zeznań PIT-36 i PIT-36L – PIT/Z – ma na celu prawidłowe obliczenie zobowiązania podatkowego przez podatników korzystających ze zwolnienia na podstawie art. 44 ust. 7a updof (tzw. kredyt podatkowy).

Formularz PIT-36 przeznaczony jest zarówno dla podatników rozliczających swoje dochody indywidualnie, jak i wspólnie z dochodami małżonka albo w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci. Zeznanie to należy złożyć w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.

Natomiast PIT-36L przeznaczony jest dla podatników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach określonych w art. 30c updof, tj. jednolitą, 19-procentową stawką podatku. Zeznanie składa w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.

W przypadku nierezydentów, którzy opuszczają terytorium Polski przed 30 kwietnia, zeznania należy złożyć przed wyjazdem.

Kredyt podatkowy

Zgodnie z art. 44 ust. 7f updof, 20% kwoty dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej wykazanego w zeznaniu składanym za rok podatkowy objęty zwolnieniem, o którym mowa w art. 44 ust. 7a updof, podatnicy łączą z dochodem (stratą) z tego źródła, wykazanym w zeznaniach o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) składanych za pięć kolejnych lat następujących bezpośrednio po roku, w którym podatnik korzystał z tego zwolnienia. Konsekwencją opisanych rozwiązań prawnych dotyczących tzw. kredytu podatkowego jest konstrukcja zeznań podatkowych i załącznika do zeznań PIT/Z.

Dokumentacja księgowa a ustalenie dochodu (straty) za 2004 r.

Podatnicy prowadzący księgi rachunkowe ustalają dochód na podstawie tych ksiąg, a ponadto są obowiązani dołączyć do zeznania rocznego sprawozdanie finansowe. W sytuacji gdy działalność gospodarcza jest prowadzona w formie spółki niemającej osobowości prawnej, właściwym miejscowo organem podatkowym, w którym powinno być złożone sprawozdanie finansowe, jest:

• organ podatkowy właściwy ze względu na adres siedziby spółki, jeżeli przynajmniej dla jednego wspólnika jest on właściwy,

• organ podatkowy właściwy dla jednego ze wspólników według ich wyboru, jeżeli ww. organ podatkowy nie jest właściwy dla żadnego ze wspólników, a jeżeli wspólnicy nie dokonali wyboru – organ podatkowy właściwy dla wspólnika wskazanego w pierwszej kolejności w umowie spółki.

W przypadku podatników prowadzących księgę przychodów i rozchodów dochodem z pozarolniczej działalności gospodarczej jest różnica między przychodem a kosztami uzyskania przychodu powiększona o różnicę między wartością remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, wyrobów gotowych, braków i odpadków – jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego, lub pomniejszona o różnicę między wartością remanentu początkowego i końcowego – jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa. Dochodem z odpłatnego zbycia składników majątku, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1 updof, wykorzystywanych na potrzeby działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej, jest przychód z odpłatnego zbycia składników majątku, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1 lit. b updof, a w pozostałych przypadkach dochodem lub stratą jest różnica między przychodem z odpłatnego zbycia a:

1) wartością początkową wykazaną w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, z zastrzeżeniem pkt 2, powiększona o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1 updof, dokonanych od tych środków i wartości lub

2) wartością wynikającą z dokumentu stwierdzającego nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego lub udziału w takim prawie, którego wartość początkową do celów dokonywania odpisów amortyzacyjnych ustalono zgodnie z art. 22g ust. 10 updof, powiększona o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1, dokonanych od tego prawa lub udziału w takim prawie.

Na koniec roku podatkowego w celu ustalenia dochodu osiągniętego w roku podatkowym podatnicy są obowiązani do sporządzenia remanentu końcowego, który równocześnie stanowi remanent początkowy następnego roku podatkowego. W celu ustalenia wartości poszczególnych składników spisu z natury materiałów i towarów handlowych według cen nabycia należy ustalić procentowy wskaźnik kosztów ubocznych zakupu (kol. 11 księgi przychodów i rozchodów) w stosunku do ogólnej wartości zakupu towarów handlowych i materiałów zaewidencjonowanych (w kol. 10 – suma kosztów ubocznych zakupu przemnożona przez 100 i podzielona przez wartość zakupu). O tak ustalony wskaźnik należy podwyższyć jednostkowy koszt zakupu, a następnie ustalić wartość poszczególnych składników spisu z natury. Podatnik może również dokonać wyceny wartości materiałów i towarów handlowych według cen zakupu, tj. bez podwyższenia tej ceny o wskaźnik kosztów ubocznych zakupu.

W celu ustalenia dochodu osiągniętego w roku podatkowym należy także na oddzielnej stronie podatkowej księgi przychodów i rozchodów:

1) ustalić wartość osiągniętego przychodu w roku podatkowym (kol. 9),

2) ustalić wysokość poniesionych w roku podatkowym kosztów uzyskania przychodów w sposób następujący:

• do wartości spisu z natury na początek roku podatkowego doliczyć wartość zakupu towarów handlowych (materiałów) z kol. 10 i 11, a następnie pomniejszyć o wartość spisu z natury sporządzonego na koniec roku podatkowego,

• kwotę wynikającą z tego obliczenia powiększyć o kwotę wydatków z kol. 15 oraz pomniejszyć o wartość wynagrodzeń w naturze w tej części, w której wydatki (koszty) związane z wynagrodzeniami w naturze zostały zaksięgowane w innych kolumnach księgi przychodów i rozchodów (np. w gastronomii koszty zakupu materiałów i towarów handlowych zużytych do przygotowania posiłków dla pracowników zostały wpisane w kol. 10),

3) wartość osiągniętego przychodu (kol. 9) pomniejszyć o wysokość poniesionych w roku podatkowym kosztów uzyskania przychodu, obliczonych zgodnie z objaśnieniami zawartymi w pkt 2; wynikająca z tego obliczenia różnica stanowi kwotę dochodu osiągniętego w roku podatkowym.

Przykład 8

Zeznanie roczne dla podatników opodatkowanych podatkiem liniowym

Opcję liniowego 19-procentowego podatku od dochodów uzyskiwanych przez podatników z pozarolniczej działalności gospodarczej rozliczanych zeznaniem rocznym PIT-36L wprowadzono do ustawy począwszy od 1 stycznia 2004 r. Podatek ten dotyczy jedynie podatników uzyskujących przychody ze źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 3 updof, a zatem dochodów ustalanych na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych lub też za pomocą podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Wyboru na 2004 r. tego sposobu opodatkowania podatnicy musieli dokonać do 20 stycznia 2004 r. przez złożenie stosownego wniosku właściwemu według swego miejsca zamieszkania naczelnikowi urzędu skarbowego (art. 9a ust. 2 updof). We wniosku tym rozstrzygnęli, że na 2004 r. wybierają sposób opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej na zasadach określonych w art. 30c, czyli według liniowej stawki podatku 19%. Tym samym zrezygnowali z opodatkowania tych dochodów według skali podatkowej określonej w art. 27 updof oraz przysługujących przy takim rozliczeniu ulg podatkowych.

Podatnicy, którzy wybrali liniowy sposób opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, zdecydowali, że ma on zastosowanie do wszystkich form prowadzenia tej działalności, do których odnoszą się przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tak więc gdy podatnik uzyskuje dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie i z tytułu udziału w spółkach niemających osobowości prawnej bądź też jedynie z udziału w takich spółkach i dla każdej z tych form prowadzenia działalności mają zastosowanie przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wybór podatku liniowego dotyczy wszystkich form prowadzenia tej działalności (art. 9a ust. 5 updof). Jednak jeśli podatnik prowadzi jednocześnie działalność w różnych formach organizacyjnych i do którejś z nich nie mają zastosowania przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wybór podatku liniowego nie dotyczy tej formy prowadzenia działalności, do której nie mają zastosowania przepisy tej ustawy. Nie oznacza to, że dla pozostałych form podatnik nie może wybrać liniowego sposobu opodatkowania.

Warto podkreślić, że wybór przez jednego ze wspólników spółek niemających osobowości prawnej liniowego sposobu opodatkowania nie oznacza, iż pozostali wspólnicy są również zmuszeni dokonać takiego wyboru. Mają oni prawo opodatkować przypadające zgodnie z ich udziałami dochody z tych spółek według skali podatkowej określonej w art. 27 updof. Ma to istotne znaczenie szczególnie dla tych wspólników, którzy korzystają z różnego rodzaju odliczeń, z których nie mogliby skorzystać w przypadku wyboru liniowego podatku.

Zgodnie z art. 9a ust. 3 updof, jeżeli podatnik, który wybrał sposób opodatkowania na zasadach określonych w art. 30c, uzyska z pozarolniczej działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie lub w formie spółki niemającej osobowości prawnej przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników:

1) wykonywał w roku poprzedzającym rok podatkowy lub

2) wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym

– w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy, podatnik ten traci w roku podatkowym prawo do opodatkowania w sposób określony w art. 30c i jest obowiązany do złożenia właściwych deklaracji o wysokości dochodu osiągniętego od początku roku i wpłacenia zaliczek obliczonych przy zastosowaniu skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1, oraz odsetek za zwłokę od zaległości z tytułu tych zaliczek.

Podatnicy, którzy wybrali podatek liniowy dla pozarolniczej działalności gospodarczej, mogą pomniejszać uzyskany z niej dochód o straty na zasadach wynikających z art. 9 updof (czyli odliczenie dotyczy strat z tego źródła przychodów i można stratę odliczać w pięciu kolejnych latach podatkowych). Odliczenie to nie może w którymkolwiek z lat przekroczyć 50% kwoty tej straty. Podatnicy mogą również pomniejszyć dochód z tej działalności o składki na ubezpieczenia społeczne określone w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. a) updof. Wysokość składek ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie.

Odliczeniu od dochodu podlegają składki na ubezpieczenie społeczne, jeśli nie zostały:

1) zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub

2) odliczone od dochodów opodatkowanych na zasadach określonych w art. 27, lub

3) odliczone od przychodów na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Osoby opodatkowane podatkiem liniowym mogą odliczyć od podatku jedynie składki na ubezpieczenie zdrowotne. Wysokość składki podlegającej odliczeniu ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie. Odliczeniu podlega zgodnie z art. 27b ust. 2 updof jedynie 7,75% podstawy wymiaru tej składki.

Podatnicy, którzy wybrali liniowy sposób opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, nie mogą dokonywać innych odliczeń od dochodów i podatku z tej działalności.

Zeznanie roczne dla podatników opodatkowanych na zasadach ogólnych według skali podatkowej

Podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, w tym przypadku PIT-36, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym (w tym dochodu/straty z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanego według skali podatkowej) w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Jeżeli podatnicy uzyskują dochody z kapitałów opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30b updof oraz pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym 19%, to w tym samym terminie składają odrębne zeznania dotyczące tych dochodów.

Podatnicy w zeznaniu PIT-36 mają możliwość wspólnego rozliczenia podatku z małżonkiem bądź rozliczenia w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci. Zgodnie z art. 6 ust. 2 updof małżonkowie podlegający nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, między którymi istnieje wspólność majątkowa, w stosunku do żadnego z nich w roku podatkowym nie mają zastosowania przepisy art. 30c updof (tzn. dotyczące liniowego podatku 19%) lub przepisy ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. Nr 144, poz. 930 ze zm.) w części dotyczącej działalności gospodarczej, pozostający w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy – mogą skorzystać z łącznego opodatkowania swoich dochodów, po uprzednim odliczeniu odrębnie przez każdego z małżonków kwot podlegających odliczeniu od dochodu. W tym przypadku podatek ustala się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków, z zastrzeżeniem, że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wymieniona zasada ma również zastosowanie w przypadku, gdy jeden z małżonków w roku podatkowym nie uzyskał przychodów ze źródeł, z których dochód jest opodatkowany według skali podatkowej lub osiągnął dochody w wysokości niepowodującej obowiązku uiszczenia podatku (nie przekroczył w 2004 r. kwoty 2790 zł).

1) zawarł związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a jego małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego,

2) pozostawał w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a jego małżonek zmarł po upływie roku podatkowego przed złożeniem zeznania podatkowego.

Innym sposobem preferencyjnego rozliczenia jest, zgodnie z art. 6 ust. 4 updof, opodatkowanie dochodów osób samotnie wychowujących dzieci.

a) małoletnie, czyli te, które nie ukończyły 18 lat, lub w inny sposób przewidziany przepisami prawa nie uzyskały pełnoletności,

b) bez względu na wiek, na które – zgodnie z odrębnymi przepisami – pobierany był zasiłek pielęgnacyjny,

c) uczące się w szkołach do ukończenia 25 lat, jeżeli w roku podatkowym dzieci te nie uzyskały dochodów, z wyjątkiem dochodów wolnych od podatku dochodowego, renty rodzinnej oraz dochodów w wysokości niepowodującej obowiązku zapłaty podatku.

Przy czym w każdym z ww. przypadków nie jest określony czas trwania w roku podatkowym stanu uprawniającego do skorzystania z prawa do wspólnego rozliczenia z dziećmi. Należy zatem przyjąć, że uprawnienie to nabywa się w każdym przypadku zaistnienia w trakcie roku podatkowego zdarzenia uprawniającego do wspólnego rozliczenia z dziećmi.

Warunkiem niezbędnym takiego sposobu rozliczenia jest jednak to, że ani do osoby samotnie wychowującej, ani do jej dziecka nie mają zastosowania przepisy art. 30c updof (tzn. dotyczące liniowego podatku 19%) lub przepisy ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne w części dotyczącej działalności gospodarczej.

W przypadku rozliczania podatku wspólnie z dziećmi podatek jest określany w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci. Podobnie jak przy wspólnym rozliczaniu małżonków do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w ustawie oraz nie dolicza się dochodów uzyskanych przez pełnoletnie dziecko.

Natomiast dochody osoby samotnie wychowującej dzieci sumuje się z dochodami małoletnich dzieci, jeśli osobie dokonującej wspólnego rozliczenia przysługuje prawo pobierania pożytków z tych źródeł przychodów dzieci oraz nie są to dochody z pracy dzieci, stypendia oraz dochody z przedmiotów oddanych dzieciom do swobodnego użytku. Rozliczenia podatku wspólnie z dzieckiem może dokonać jeden z rodziców albo opiekunów prawnych, jeśli osoba ta jest panną lub kawalerem, wdową lub wdowcem, rozwódką lub rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której sąd orzekł separację w rozumieniu odrębnych przepisów. Za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się również osobę pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Zastosowanie omówionych form obliczenia podatku wymaga złożenia wniosku w rocznym zeznaniu podatkowym.

Na 2004 r. obowiązywała następująca skala podatkowa:

Odliczenia obowiązujące w 2004 r.

Analogicznie jak w przypadku opodatkowania według jednolitej stawki 19% podatnicy rozliczający się według skali podatkowej mają prawo do odliczenia straty, na zasadach określonych w ustawie, od dochodu z tego samego źródła, które przyniosło stratę, w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że wysokość takiego odliczenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty.

Ponadto podatnik rozliczający się według skali podatkowej ma prawo odliczyć od dochodu kwoty pod warunkiem, że nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub nie zostały odliczone od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym z tytułu:

1) składek na ubezpieczenia społeczne, określonych w ustawie z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887 ze zm.):

• zapłaconych bezpośrednio na własne ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe podatnika oraz osób z nim współpracujących,

• potrąconych w roku podatkowym przez płatnika ze środków podatnika na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, z tym że w przypadku podatnika osiągającego przychód z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, tylko w części obliczonej, w sposób określony w art. 33 ust. 4 updof, od przychodu podlegającego opodatkowaniu;

Należy zaznaczyć, że odliczenie nie dotyczy składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) wolny od podatku na podstawie art. 21, 52 i 52a updof oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W przypadku podatników, którym płatnik pobierał w ciągu roku omawiane składki, podstawę dokonania odliczeń z tego tytułu będą stanowiły kwoty wykazane w informacjach PIT-11 i/lub PIT-8B otrzymanych od płatnika. Natomiast kwoty składek zapłaconych bezpośrednio przez podatnika do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odlicza się na podstawie dowodów wpłat dokonanych wyłącznie w roku podatkowym, którego dotyczy rozliczenie (liczy się data stempla na poleceniu przelewu).

2) dokonanych przez podatnika w roku podatkowym zwrotów nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio zwiększyły dochód podlegający opodatkowaniu, w kwotach uwzględniających podatek dochodowy, jeżeli zwroty te nie zostały potrącone przez płatnika. Kwota przysługująca odliczeniu z tego tytułu, przekraczająca kwotę dochodu, może być odliczona od dochodu uzyskanego w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych;

3) wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne;

Istotne wydaje się podkreślenie, że wydatki na cele rehabilitacyjne podlegają odliczeniu od dochodu na zasadach określonych w ustawie, jeżeli nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. W przypadku gdy wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica między poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie.

4) darowizny przekazane na cele:

a) określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego, organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych określonych w tej ustawie, realizującym te cele,

b) kultu religijnego

– w wysokości dokonanej darowizny, nie więcej jednak niż 350 zł.

• osób fizycznych,

• osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, prowadzących działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali, lub handlu tymi wyrobami.

Jeżeli przedmiotem darowizny są towary opodatkowane podatkiem od towarów i usług, za kwotę darowizny uważa się wartość towaru uwzględniającą należny podatek od towarów i usług. Przy określaniu wartości tych darowizn stosuje się odpowiednio art. 19 updof. Za darowizny, o których mowa, nie uważa się wpłat, o które zmniejsza się podatek zgodnie z art. 27d updof lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych zgodnie z art. 14a ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Wysokość odliczanej darowizny powinna być udokumentowana dowodem wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego, a w przypadku darowizny innej niż pieniężna – dokumentem, z którego wynika wartość tej darowizny oraz oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu.

Podatnikom przysługuje również na podstawie art. 26b updof odliczenie od podstawy obliczenia podatku na zasadach określonych w tym przepisie faktycznie poniesionych w roku podatkowym wydatków na spłatę odsetek od kredytu (pożyczki) udzielonego podatnikowi mającemu nieograniczony obowiązek podatkowy na sfinansowanie inwestycji mającej na celu zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych, związanej z:

• budową budynku mieszkalnego, albo

• wniesieniem wkładu budowlanego lub mieszkaniowego do spółdzielni mieszkaniowej na nabycie prawa do nowo budowanego budynku mieszkalnego albo lokalu mieszkalnego w takim budynku, albo

• zakupem nowo wybudowanego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego w takim budynku od gminy albo od osoby, która wybudowała ten budynek w wykonywaniu działalności gospodarczej, albo

• nadbudową lub rozbudową budynku na cele mieszkalne lub przebudową (przystosowaniem) budynku niemieszkalnego, jego części lub pomieszczenia niemieszkalnego na cele mieszkalne, w wyniku których powstanie samodzielne mieszkanie spełniające wymagania określone w przepisach prawa budowlanego.

W związku z tym, że do skorzystania z przedmiotowego odliczenia należy spełnić wiele bardzo rozbudowanych warunków, określonych w art. 26b updof, oraz mając na uwadze zakres tego opracowania nie przedstawiono ich szczegółowo. Zasygnalizowano jedynie występowanie w ustawie takiej normy prawnej.

Nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych na 2004 r. dokonała w zasadzie likwidacji prawie wszystkich odliczeń od podatku, pozostawiając jedynie odliczenie z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz odliczenia przysługujące podatnikom na zasadzie praw nabytych. Podstawę odliczenia stanowi podatek dochodowy obliczony według skali podatkowej obowiązującej na dany rok podatkowy, określonej w art. 27 updof.

Ulgą podatkową, odliczaną w pierwszej kolejności od podatku dochodowego jest składka na ubezpieczenie zdrowotne.

• opłacona w ciągu roku podatkowego bezpośrednio przez podatnika,

• pobrana w roku podatkowym przez płatnika.

Należy zaznaczyć, że odliczenie nie dotyczy składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) wolny od podatku na podstawie art. 21, 52 i 52a updof, oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Odliczeniu podlega jedynie 7,75% podstawy wymiaru tej składki.

W przypadku podatników, którym płatnik pobierał składki, podstawę dokonania odliczeń stanowią dane z informacji PIT-11/8B otrzymanych od płatnika. Natomiast kwoty składek zapłaconych przez podatnika odlicza się na podstawie dowodów wpłat dokonanych wyłącznie w roku podatkowym, którego dotyczy rozliczenie (liczy się data wpłaty/potwierdzenia przelewu).

Od podatku obniżonego o składki zdrowotne można dokonać odliczeń z innych tytułów na zasadach praw nabytych, do których należą:

• ulgi za wyszkolenie uczniów lub z tytułu zatrudnienia pracowników w celu nauki zawodu przyznanej na podstawie art. 27c updof, rozporządzenia Ministra Finansów z 24 marca 1995 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. Nr 35, poz. 173 z późn.zm.) oraz art. 53 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym; ulga ta jest przyznawana osobom prowadzącym działalność gospodarczą, a kwotę ulg uczniowskich określa urząd skarbowy w decyzji;

• ulgi mieszkaniowe.

Kolejnym z odliczeń mieszkaniowych jest ulga na remont i modernizację budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego zajmowanego na podstawie tytułu prawnego oraz wpłaty na wyodrębniony fundusz remontowy spółdzielni mieszkaniowej lub wspólnoty mieszkaniowej, utworzonych na podstawie odrębnych przepisów.

Rok 2004 jest drugim z trzyletniego okresu (2003–2005), na który ustawodawca określił limit odliczeń z tytułu wydatków na remont i modernizację. Odliczeniu od podatku podlega z tego tytułu 19% poniesionych wydatków, przy czym nie może ono przekroczyć 5670 zł (3% z kwoty 189 000 zł), jeżeli wydatki dotyczą budynku mieszkalnego, i 4725 zł (2,5% z kwoty 189 000 zł), jeżeli wydatki dotyczą lokalu mieszkalnego. W przypadku gdy wydatki dotyczą zarówno domu mieszkalnego, jak i lokalu mieszkalnego, stosuje się wyższy limit – 5670 zł.

W sytuacji gdy podatnik dokonując remontu ponosi również wydatki na remont i modernizację instalacji gazowej, urządzeń eksplozymetrycznych lub urządzeń gazowych i w związku z tymi wydatkami przekroczy podane limity, wysokość odliczeń podwyższa się o 945 zł (0,5% z kwoty 189 000 zł).

Należy podkreślić, że z odliczeń w ramach wydatków na remont i modernizację można skorzystać wówczas, gdy suma wydatków poniesionych od początku 2003 r. przekroczyła 567 zł. Przy czym odliczeniu podlegają tylko wydatki poniesione w danym roku podatkowym.

Rodzaje wydatków na remont i modernizację podlegających odliczeniu od podatku określa minister właściwy do spraw gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, w drodze rozporządzenia, mając na uwadze w szczególności konieczność zaspokojenia podstawowych potrzeb mieszkaniowych podatnika.

Wysokość odliczeń od podatku z tytułu wymienionych wydatków mieszkaniowych dotyczy łącznie obojga małżonków, z wyjątkiem małżonków, w stosunku do których orzeczono separację. Jeżeli małżonkowie:

• podlegają odrębnemu opodatkowaniu – odliczeń dokonuje się zgodnie z wnioskami zawartymi w zeznaniach rocznych bądź od podatku każdego z małżonków, w proporcji wskazanej we wniosku, bądź od podatku jednego z małżonków,

• przed zawarciem związku małżeńskiego korzystali z odliczeń od podatku z tytułu wydatków poniesionych na wymienione cele mieszkaniowe – kwoty określonego przez ustawodawcę limitu odliczeń zmniejsza się o kwotę dotychczas dokonanych odliczeń z tych tytułów przez oboje małżonków,

• w czasie trwania związku małżeńskiego lub do momentu orzeczenia separacji korzystali z odliczeń od podatku na cele mieszkaniowe, a następnie związek małżeński ustał lub sąd orzekł separację – przysługująca każdemu z nich kwota odliczenia podlega zmniejszeniu o kwotę odliczeń dokonanych w czasie trwania związku małżeńskiego lub do momentu orzeczenia przez sąd separacji, w wysokości po 50% tych odliczeń, jeżeli byli opodatkowani łącznie, a jeżeli byli opodatkowani odrębnie – w wysokości odliczenia dokonanego przez każdego z nich.

W przypadku podatników, którzy dokonują rozliczenia zeznaniem PIT-36, ustawa w art. 27d przewiduje zmniejszenie podatku należnego o kwotę dokonanej wpłaty na rzecz organizacji pożytku publicznego działającej na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego.

Zmniejszenie to nie może przekroczyć kwoty dokonanej wpłaty, jednak nie więcej niż 1% podatku należnego, wykazanego w tym zeznaniu. Ponadto zmniejszenie to nie dotyczy wpłat na rzecz organizacji pożytku publicznego prowadzących działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali, lub handlu tymi wyrobami.

1) zostały udokumentowane dowodem wpłaty na rachunek bankowy organizacji pożytku publicznego, z którego w szczególności wynika: imię i nazwisko oraz adres wpłacającego, kwota dokonanej wpłaty, nazwa organizacji pożytku publicznego, na rzecz której wpłata została dokonana,

2) nie zostały odliczone od dochodu na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 9 updof oraz od przychodu lub podatku na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym,

3) zostały dokonane w terminie od 1 stycznia roku podatkowego, w którym składane jest zeznanie, do dnia złożenia tego zeznania, nie później jednak niż do 30 kwietnia roku podatkowego.

Przy obliczaniu kwoty zmniejszenia pomija się końcówki wyrażone w groszach.

Monika Konrad

Piotr Dębski

Podstawy prawne