Ewidencja należności niezapłaconych w terminie
REKLAMA
Jako spółdzielnia mieszkaniowa otrzymujemy co miesiąc od swoich członków opłaty czynszowe za korzystanie z zajmowanych przez nich mieszkań. W naszej ewidencji widnieje wiele należności, które nie zostały uregulowane w terminie. Prosimy o odpowiedź, jak mamy zorganizować ewidencję księgową takich należności, aby zachować bieżącą kontrolę nad rozrachunkami oraz nie dopuścić do przedawniania naszych roszczeń?
Organizacja ksiąg rachunkowych: Okres przedawnienia dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wynosi 3 lata. Aby nie dopuścić do przedawniania się roszczeń, warto pomyśleć o takim zorganizowaniu księgowości, aby łatwo można było ustalić roszczenia bliskie przedawnieniu. Ważną rolę odgrywa tu szczegółowa ewidencja analityczna.
W prawie cywilnym przyjęto zasadę, że roszczenia majątkowe ulegają prze-dawnieniu (art. 117 Kodeksu cywilnego). Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi 10 lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata (art. 118 k.c.).
Przez świadczenia okresowe rozumie się takie świadczenia, których istotą jest powtarzający się obowiązek płatniczy w okresach z góry oznaczonych. Opłaty czynszowe za lokale mieszkalne są zatem zaliczane do świadczeń okresowych.
Do przerwania biegu przedawnienia dochodzi wskutek (art. 123 k.c):
1) każdej czynności przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętej bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia,
2) uznania roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje.
Rozrachunki z członkami i najemcami z tytułu czynszu są prowadzone na kontach ksiąg pomocniczych (art. 17 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości).
Ewidencja czynszów za lokale mieszkalne powinna być prowadzona na bieżąco (art. 24 ust. 5 pkt 3 ustawy o rachunkowości), na kontach pomocniczych w sposób następujący:
1) należne czynsze za lokal mieszkalny księgowane w dacie naliczenia czynszu za okresy miesięczne,
2) poszczególne wpłaty (przelewy i wpłaty gotówką) księgowane w dacie wpływu należności.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Bieżące wpłaty należności są zaliczane na poczet długów najdłużej wymagalnych. Wynika to z zapisu art. 451 § 3 k.c., gdzie wskazano, że w braku oświadczenia dłużnika lub wierzyciela spełnione świadczenie zalicza się przede wszystkim na poczet długu wymagalnego, a jeżeli jest kilka długów wymagalnych – na poczet najdalej wymagalnego.
Przy ewidencji rozrachunków z tytułu świadczeń okresowych należy zwrócić szczególną uwagę na to, że dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić (art. 451 § 1 k.c.).
Przykład 2
Założenia z przykładu 1. We wrześniu 2004 r. spółdzielnia mieszkaniowa wysłała do najemcy X wezwanie do zapłaty należności na kwotę 12 800 zł, z zamiarem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.
Dłużnik nie uznał zobowiązania, ponieważ stwierdził, że część zobowiązania (kwota 6400 zł) uległa przedawnieniu. Spółdzielnia po przeanalizowaniu kartoteki dłużnika oraz dokumentów źródłowych przyznała najemcy rację.
Dowody wpłaty czynszu najemcy X zawierały wskazania, jakiego okresu dotyczy wpłata. Należności z 2001 r. za styczeń–sierpień – w kwocie 6400 zł – uległy przedawnieniu (upłynął okres 3 lat).
W przypadku gdy należności są opłacane nieterminowo, a dowody wpłaty zawierają oznaczenia, jakiego okresu dotyczą, to celowe jest rozwinięcie analityki rozrachunków z najemcami w podziale na kolejne lata (lub nawet miesiąca) i księgowanie wpłat na wskazane okresy.
Przedstawiony sposób ewidencji usprawni analizę stanu należności w poszczególnych okresach.
Przykład 3
Ewidencja rozrachunków z najemcami z podziałem na roczne okresy rozliczeniowe
Operacje gospodarcze:
1) naliczenie należnego czynszu,
2) wpłata należnego czynszu.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.Przedawnienie należności powoduje w księgach rachunkowych:
• zmniejszenie odpisu aktualizującego dokonanego uprzednio na tę należność – jeżeli jednostka go utworzyła,
• zwiększenie pozostałych kosztów operacyjnych – jeżeli jednostka nie dokonywała odpisu aktualizującego.
W myśl przepisów podatkowych (art. 23 ust. 1 pkt 17 updof i art. 16 ust. 1 pkt 20 updop) nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako przedawnione.
Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako przedawnione.
W podatku dochodowym przedawnienie należności:
• nie wpłynie na podstawę opodatkowania – jeżeli wcześniej wierzytelność nie była objęta odpisem aktualizującym, nieuznanym za koszty uzyskania przychodów,
• zwiększy podstawę opodatkowania w kwocie pomniejszonej o VAT – jeżeli wierzytelność była wcześniej objęta odpisem aktualizującym uznanym za koszt uzyskania przychodów.
Marianna Sobolewska
biegły rewident, właścicielka Zakładu Usług Rachunkowych „Buchalter” w Augustowie
Podstawy prawne
• ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 213, poz. 2155
• ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 210, poz. 2135
• ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 210, poz. 2135
• ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny – Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 172, poz. 1804
Źródło:
Serwis Finansowo-Księgowy
Autopromocja
REKLAMA
REKLAMA