Odmówiono mi opodatkowania w formie karty podatkowej (zgłoszenie złożone po terminie) i mam obowiązek założenia i prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Jak rozpocząć ewidencję w księdze, jak ująć dotychczas prowadzoną działalność (od 20 kwietnia 2005 r.)? Jakich zapisów dokonać w związku z poniesionymi wcześniej wydatkami, np. na wyposażenie, czynsz za lokal itp., jak wyliczyć i zapisać dotychczasowy przychód?
RADA
Zapisów w księdze należy dokonać na podstawie posiadanych dowodów w porządku chronologicznym w odpowiednich kolumnach księgi. Podsumowane przychody (kolumna 9) oraz koszty (kolumna 15) pozwolą na wyliczenie osiągniętego dochodu. Należy także założyć (i jeśli jest taka potrzeba – uzupełnić) ewidencję środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych oraz ewidencję wyposażenia. Jeśli Czytelnik nie posiada dokumentów, na podstawie których można by obliczyć dochód, należy go ustalić w drodze oszacowania.
UZASADNIENIE
W związku z odmową opodatkowania w formie karty podatkowej należy założyć księgę podatkową, w której zostaną ujęte wszystkie operacje gospodarcze od 20 kwietnia 2005 r., podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Sposób prowadzenia, szczególne warunki oraz obowiązki związane z prowadzeniem księgi określa rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Księga prowadzona zgodnie z tymi zasadami powinna zapewnić ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku. Ponadto podatnik oprócz podatkowej księgi przychodów i rozchodów powinien prowadzić ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a także ewidencję wyposażenia. Zapisy w księdze powinny być dokonywane na podstawie posiadanych dowodów ułożonych w porządku chronologicznym (według dat zdarzeń gospodarczych). Należy zatem poniesione wydatki (kolumny 10–15) oraz osiągnięte przychody (kolumny 7–8) ułożyć chronologicznie, zapisując w odpowiednich kolumnach księgi. Podsumowane koszty (kolumna 15) oraz przychody (kolumna 9) pozwolą na wyliczenie osiągniętego dochodu.
Przykład
Załóżmy, że podatnik, korzystając ze zwolnienia podmiotowego w VAT, w terminie od 20 kwietnia 2005 r. do końca tego miesiąca zakupił materiały potrzebne do wykonywania usług w kwocie brutto 800 zł, wyposażenie warsztatu i narzędzia za kwotę brutto 1000 zł, zapłacił 300 zł brutto za najem lokalu, wystawił jeden rachunek na kwotę 2000 zł oraz wykonał zlecone usługi na rzecz osób fizycznych na kwotę 600 zł. Operacje te zaewidencjonował w księdze przychodów i rozchodów.
Zwróćmy uwagę, że w kwietniu, pomimo iż przychody przewyższają koszty (2600 – – 2100) o kwotę 500 zł, nie wystąpi obowiązek złożenia deklaracji PIT-5 i zapłaty podatku za kwiecień, z powodu kwoty wolnej od podatku. Nie wystąpi również obowiązek zaewidencjonowania zakupionego wyposażenia warsztatu ze względu na jego wartość poniżej 1500 zł.
W tej sytuacji, jeśli podatnik złożył do urzędu skarbowego zgłoszenie, nie będąc świadomym jego konsekwencji i nieterminowości, problem będzie występował głównie po stronie udokumentowania przychodów. Podatnicy, którzy wybiorą kartę jako formę opodatkowania, są bowiem zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych, deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Ciąży na nich jednak obowiązek wydawania na żądanie klienta rachunków i faktur, stwierdzających sprzedaż wyrobu, towaru lub wykonanie usługi, oraz ich przechowywania. Gdy jesteśmy zatem w stanie na podstawie posiadanej „dokumentacji sprzedaży” udokumentować całą sprzedaż za poszczególne miesiące, to zaprowadzenie księgi podatkowej oraz wyliczenie dochodu nie powinno sprawić kłopotu.
WAŻNE!
Zapisy dotyczące przychodów ze sprzedaży wyrobów, towarów handlowych i usług są dokonywane na podstawie wystawionych faktur, a w przypadku sprzedaży nieudokumentowanej fakturami – na podstawie wystawionego na koniec dnia dowodu wewnętrznego, w którym w jednej kwocie wykazana jest wartość tych przychodów za dany dzień, jeśli nie jest prowadzona ewidencja sprzedaży lub ewidencja z zastosowaniem kas rejestrujących.
Natomiast zapisy w księdze dotyczące pozostałych przychodów muszą być dokonywane na podstawie dowodów potwierdzających te przychody. Jeżeli podatnik byłby ponadto zgłoszony jako podatnik VAT, to prowadzona ewidencja sprzedaży będzie bardzo pomocna w udokumentowaniu osiąganych przychodów podlegających opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Jeżeli jednak od 20 kwietnia 2005 r. osiągano przychody niepodlegające opodatkowaniu podatkiem VAT, nie udokumentowano ich rachunkami, to należy ustalić dochód (stratę) za ten okres w sposób przewidziany w art. 24b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w drodze oszacowania.
WAŻNE!
Podatnikowi, który naruszył warunki uprawniające do korzystania ze zryczałtowanej formy opodatkowania, organ podatkowy na podstawie art. 23 § 1 Ordynacji podatkowej określa podstawę opodatkowania w wyniku oszacowania.
Dochód określa się w wyniku oszacowania, z zastosowaniem następujących metod, które powinny zmierzać do określenia podstawy opodatkowania w wysokości zbliżonej do rzeczywistej podstawy opodatkowania:
• porównawczej wewnętrznej – polegającej na porównaniu wysokości obrotów w tym samym przedsiębiorstwie za poprzednie okresy, w których znana jest wysokość obrotu,
• porównawczej zewnętrznej – polegającej na porównaniu wysokości obrotów w innych przedsiębiorstwach prowadzących działalność o podobnym zakresie i w podobnych warunkach,
• remanentowej – polegającej na porównaniu wartości majątku przedsiębiorstwa na początku i na końcu okresu, z uwzględnieniem wskaźnika szybkości obrotu,
• produkcyjnej – polegającej na ustaleniu zdolności produkcyjnej przedsiębiorstwa,
• kosztowej – polegającą na ustaleniu wysokości obrotu na podstawie wysokości kosztów poniesionych przez przedsiębiorstwo, z uwzględnieniem wskaźnika udziałów tych kosztów w obrocie,
• udziału dochodu w obrocie – polegającej na ustaleniu wysokości dochodów ze sprzedaży określonych towarów i wykonywania określonych usług, z uwzględnieniem wysokości udziału tej sprzedaży (wykonanych usług) w całym obrocie.
• art. 24a ust. 1, art. 24b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 179, poz. 1484
• § 19 i 25 rozporządzenia Ministra Finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów – Dz.U. Nr 152, poz. 1475; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 282, poz. 2807
• art. 23 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa – j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 143, poz. 1199
