Obowiązki pożyczkobiorcy jako płatnika

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że odsetki pobierane od kwoty udzielonej pożyczki oraz odsetki z tytułu opóźnienia w spełnieniu świadczenia to dwie różne instytucje prawa cywilnego.

Oprocentowanie pożyczki jest formą wynagrodzenia za korzystanie z cudzego kapitału, natomiast odsetki z tytułu opóźnienia mają za zadanie zrekompensować wierzycielowi nienależyte wykonanie świadczenia pieniężnego przez dłużnika. Zgodnie z art. 481 § 1 k.c, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Różnice między powyższymi świadczeniami znajdują odzwierciedlenie również na gruncie prawa podatkowego.

W myśl art. 17 ust. 1 pkt 1 i art. 30a ust. 1 pkt 1 ustawy o p.d.o.f. odsetki od pożyczki są dla pożyczkodawcy rodzajem przychodu (dochodu) z kapitałów pieniężnych, od którego pobiera się zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 19 proc.

Stosownie do art. 41 ust. 1 i 4 ustawy o p.d.o.f. płatnicy, czyli osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, są obowiązani pobierać zryczałtowany podatek dochodowy od dokonywanych wypłat (świadczeń) lub stawianych do dyspozycji podatnika pieniędzy lub wartości pieniężnych, m.in. z tytułu odsetek od pożyczek. Pobrane kwoty podatku płatnicy przekazują – w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek – na rachunek urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania płatnika, przesyłając jednocześnie stosowną deklarację podatkową (PIT-8A).

Inaczej sprawa przedstawia się w odniesieniu do odsetek z tytułu opóźnienia. Podstawą prawną ich opodatkowania jest treść art. 9 ust. 1 ustawy o p.d.o.f. Odsetki te stanowią dla pożyczkodawcy przychód z innych źródeł.

Na pożyczkobiorcy wypłacającym świadczenie nie ciąży w tym zakresie obowiązek poboru zaliczki ani podatku zryczałtowanego. Jest on jedynie zobligowany, na podstawie art. 42a ustawy o p.d.o.f., w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego, sporządzić i przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania podatnika informację PIT-8C.

Na podstawie tego formularza pożyczkodawca wypełnia roczne zeznanie podatkowe, uwzględniając przychód z odsetek z tytułu opóźnienia – w pozycji przewidzianej dla wykazywania danych dotyczących przychodów z innych źródeł.