Jak wykazywać rzeczowe aktywa trwałe według MSR

Podstawowa różnica między ustawą o rachunkowości a MSR polega na tym, że przeszacowanie wartości środków trwałych zgodnie z polskimi przepisami może nastąpić wyłącznie na podstawie odrębnych przepisów. Natomiast według uregulowań międzynarodowych decyzję o przeszacowaniu wartości jednostka podejmuje samodzielnie.

Zgodnie z art. 31 ustawy o rachunkowości wartość początkową środka trwałego stanowi cena nabycia lub koszt wytworzenia powiększony o koszty jego ulepszenia. Wartość początkową środków trwałych zmniejszają odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe dokonywane w celu uwzględnienia utraty ich wartości na skutek używania lub upływu czasu.

Na dzień przyjęcia środka trwałego do używania należy ustalić okres, stawkę i metodę jego amortyzacji. Przyjęte okresy i stawki amortyzacji środków trwałych powinny być przez jednostkę okresowo weryfikowane, co spowoduje odpowiednią zmianę odpisów amortyzacyjnych dokonywanych w następnych latach obrotowych.

Wartość początkowa i dotychczas dokonane odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe od środków trwałych mogą (na podstawie odrębnych przepisów) ulegać aktualizacji wyceny. Ustalona w wyniku aktualizacji wyceny wartość księgowa netto środka trwałego nie powinna być wyższa od jego wartości godziwej, której odpisanie w przewidywanym okresie jego dalszego używania jest ekonomicznie uzasadnione. Powstałą na skutek aktualizacji wyceny różnicę wartości netto środków trwałych odnosi się na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny i nie może być ona przeznaczona do podziału (art. 31 ust. 3 i 4 ustawy o rachunkowości).

Według postanowień § 29 MSR nr 16 jednostka dokonuje wyboru zasady rachunkowości dotyczącej sposobu wyceny środków trwałych opartego albo na koszcie, albo na wartości przeszacowanej. Wybraną zasadę stosuje się wobec całej grupy rzeczowych aktywów trwałych.

Model oparty na cenie nabycia lub koszcie wytworzenia polega na wykazywaniu środków trwałych w bilansie według ceny nabycia lub kosztu wytworzenia pomniejszonych o zakumulowaną amortyzację oraz o zakumulowane odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości (§ 30 MSR nr 16).

Każda część składowa pozycji rzeczowych aktywów trwałych, której cena nabycia lub koszt wytworzenia jest istotny w porównaniu z ceną nabycia lub kosztem wytworzenia całej pozycji, jest amortyzowana osobno. Podlegającą amortyzacji wartość rozkłada się w sposób systematyczny na okres użytkowania. Zastosowana metoda amortyzacji odzwierciedla tryb „konsumowania” przez jednostkę gospodarczą korzyści ekonomicznych ze składnika aktywów. Wartość końcowa, okres użytkowania oraz zastosowana metoda amortyzacji jest weryfikowana co najmniej na koniec każdego roku finansowego. Jeżeli nastąpiła istotna zmiana w oczekiwanym trybie czerpania przez jednostkę gospodarczą korzyści ekonomicznych ze składnika aktywów, należy dokonać zmian w zakresie odzwierciadlającym tę zmianę (§ 43, 50, 51, 60, 61 MSR nr 16).