Czy środki finansowe otrzymane w wyniku emisji obligacji stanowią przychód podlegający opodatkowaniu

Definicję obligacji oraz zasady emisji, zbywania, nabywania i wykupu obligacji znajdziemy w ustawie z 29 czerwca 1995 r. o obligacjach.

Obligacje mogą emitować, oprócz Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego, m.in. również mające osobowość prawną podmioty prowadzące działalność gospodarczą, a także spółki komandytowo-akcyjne. Stosunek prawny wynikający z emisji i nabycia obligacji pieniężnych zbliżony jest swym charakterem do kredytu. W obu tych relacjach mamy do czynienia z pozyskaniem środków finansowych w zamian za określone wynagrodzenie (odsetki).

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawierają precyzyjnej regulacji wskazującej wprost, czym są kwoty pozyskane od nabywców obligacji, a czym kwoty przeznaczone na wykup obligacji. Organy podatkowe, w kontekście podatku dochodowego, traktują jednak obligacje jak kredyt czy pożyczkę i stosują do przepływów finansowych w ramach emisji i wykupu obligacji przepisy updop odnoszące się właśnie do tych umów (patrz np. informacja o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego Naczelnika Łódzkiego Urzędu Skarbowego z 12 lipca 2004 r., sygn.II-2/423/191/JB/86/04, czy pismo PO 4/MS-722-608/95 Dyrektora Departamentu Podatków Bezpośrednich i Opłat Ministerstwa Finansów z 2 października 1995 r. do wiadomości izb skarbowych – publik. w „Biuletynie Skarbowym” 1996/4/18).

(+) Dlatego też podobnie jak nie zalicza się do przychodów otrzymanych (także zwróconych) pożyczek i kredytów, tak i środki pozyskane w wyniku emisji obligacji nie są przychodem w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Aby zachować symetrię przychodowo-kosztową, nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodu emitenta wydatków poniesionych na wykup obligacji, podobnie jak środków przeznaczonych na spłatę pożyczek.

(+) Kosztem podatkowym emitenta są kwoty wypłaconych obligatariuszom odsetek, w tym również odsetek skapitalizowanych. Kosztem emitenta obligacji jest również kwota dyskonta – wyjątkowo w tym przypadku ustawa o podatku dochodowym wprost reguluje tę kwestię w art. 16 ust. 1 pkt 23.

Dyskontem jest różnica między ceną emisyjną obligacji (niższą) a ceną nominalną – ceną wykupu (wyższą). Różnica ta stanowi wynagrodzenie za udostępnienie kapitału przez obligatariuszy, którzy kupują obligacje za cenę niższą od ceny nominalnej, a podczas wykupu obligacji otrzymują kwotę stanowiącą równowartość ceny nominalnej.

Zarówno odsetki, jak i dyskonto stają się kosztami podatkowymi emitenta w momencie wykupu przez niego obligacji, o ile oczywiście pozyskane w wyniku emisji obligacji środki zostały wydatkowane w celu osiągnięcia przychodu.

(-) Warto zauważyć, że przy emisji obligacji skierowanej do wspólników spółki mają zastosowanie ograniczenia zaliczania do kosztów podatkowych spółki odsetek od tych obligacji, takie jak w przypadku pożyczek. Zgodnie bowiem z art. 16 ust. 7b updop przez pożyczkę, o której mowa w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 i w ust. 7 updop, rozumie się także emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym (czyli również obligacje).

Dla nabywców obligacji odsetki i dyskonto są z kolei podlegającymi opodatkowaniu przychodami powstającymi w chwili zaistnienia przysporzenia, tj. wykupu obligacji przez emitenta.

Przykład

Paweł Huczko

konsultant podatkowy