Proszę o podanie sposobu ujęcia produkcji niezakończonej w sprawozdaniu finansowym. Czy można zrezygnować z wyceny produkcji w toku i nie ujmować jej w sprawozdaniu?
RADA
Produkcję niezakończoną ujmuje się w bilansie w pozycji B.I.3 aktywów „Półprodukty i produkcja w toku”. W przypadku sporządzania rachunku zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym nie wykazuje się kosztów wytworzenia produkcji niezakończonej. Przy wariancie porównawczym rachunku zysków i strat do kosztów operacyjnych zalicza się wszystkie koszty powstałe w danym okresie. Powoduje to konieczność korekty przychodów o produkcję w toku. Jej wartość należy uwzględnić w pozycji A.II. „Zmiana stanu produktów”. Możliwe jest też zastosowanie uproszczenia, w którym produkcji w toku nie inwentaryzuje się i nie ujawnia w bilansie. Koszty wytworzenia w całości obciążają koszty okresu. Zasada ta jednak również musi wynikać z obowiązującej w danej jednostce polityki rachunkowości.
UZASADNIENIE
Produkcja niezakończona (w toku) jest zaliczana w bilansie do aktywów obrotowych. Wynika to z przepisów ustawy o rachunkowości. Zgodnie z obowiązującym wzorem bilansu (załacznik nr 1 do ustawy o rachunkowości) należy ją wykazać w pozycji B.I.3 aktywów „Półprodukty i produkcja w toku”.
Sposób ujęcia produkcji niezakończonej w rachunku zysków i strat powinien wynikać z zasad określonych w polityce rachunkowości poszczególnych jednostek.
Stosownie do zapisów art. 47 ust. 4 pkt 1 ustawy jednostki mają do wyboru dwa warianty ustalania wyniku finansowego:
• porównawczy,
• kalkulacyjny.
W wariancie kalkulacyjnym do wyliczenia zysku/straty ze sprzedaży okresu ujmuje się:
• koszty sprzedanych produktów, niezależnie od okresu ich wytworzenia,
• koszty sprzedanych towarów i materiałów, niezależnie od daty zakupu,
• koszty sprzedaży i koszty ogólne zarządu powstałe w okresie sprawozdawczym.
W wariancie porównawczym koszty klasyfikuje się według rodzajów. W kosztach rodzajowych okresu ujmuje się:
Różnica powstała między kosztami w układzie rodzajowym i kalkulacyjnym odpowiada zmianie stanu produktów liczonej według algorytmu:
wartość produktów (produktów w toku) na koniec okresu minus wartość produktów (produktów w toku) na początek okresu sprawozdawczego
UWAGA!
Jednostki, w których wartość produkcji w toku utrzymuje się na porównywalnym poziomie lub jest nieistotna, mogą nie wyceniać produkcji w toku.
W takim przypadku koszty poniesione na tę produkcję zalicza się do kosztów okresu sprawozdawczego. Zasada, o której mowa, nie może być stosowana do produkcji o przewidywanym czasie wykonania dłuższym niż 3 miesiące, przeznaczonej do sprzedaży lub na rzecz środków trwałych w budowie jednostki.
Przykład 1
Firma produkcyjna Miś Sp. z o.o. produkuje zabawki. Koszty w księgach rachunkowych są ujmowane w układzie rodzajowym i kalkulacyjnym. Do wyceny produktów gotowych i półproduktów stosuje się ceny ewidencyjne oparte na rzeczywistym koszcie wytworzenia.
Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód, bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty. Dochodem, co do zasady, jest nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą. Pośród definicji przychodów określonych w art. 12–14 updop nie wymienia się „dodatniej” ani „ujemnej” zmiany stanu produktów. Należy zatem uznać, że zmiany stanu produktów nie uwzględnia się w podstawie opodatkowania.
Według przepisów podatkowych kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów. Do kosztów podatkowych nie można zaliczyć wydatków, które nie są uznawane przez przepisy podatkowe. Koszty uzyskania przychodów są potrącalne tylko w tym roku podatkowym, którego dotyczą. Są potrącalne także koszty uzyskania poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy, lecz dotyczące przychodów roku podatkowego oraz określone co do rodzaju i kwoty koszty uzyskania, które zostały zarachowane, chociaż ich jeszcze nie poniesiono, pod warunkiem że odnoszą się do przychodów danego roku podatkowego. Oznacza to, że do kosztów uzyskania przychodów nie można zaliczyć kosztów przypadających na zmianę stanu produktów (dotyczy to wariantu 2 w przykładzie 1) ani kosztów przypadających na produkcję w toku (dotyczy wariantu 3 w przykładzie 1).
Przykład 2
Firma produkcyjna Miś Sp. z o.o. produkuje zabawki. Koszty w księgach rachunkowych są ujmowane w układzie rodzajowym i kalkulacyjnym. Do wyceny produktów gotowych i półproduktów stosuje się ceny ewidencyjne oparte na rzeczywistym koszcie wytworzenia.
Sposób prezentacji produkcji niezakończonej w sprawozdaniu finansowym zależy od przyjętych w jednostce zasad rachunkowości dotyczących:
• ewidencji kosztów,
• wariantu rachunków zysków i strat,
• sposobu wyceny produkcji w toku.
Zastosowanie kalkulacyjnego bądź porównawczego rachunku zysków i strat pozostaje bez wpływu na układ bilansu, wynik na sprzedaży i podstawę opodatkowania. Zastosowanie uproszczenia, polegającego na tym, że nie wycenia się produkcji w toku, skutkuje zmianami w bilansie i wyniku na sprzedaży. Ustawa dopuszcza stosowanie tej metody pod warunkiem, że nie zniekształca to stanu aktywów oraz wyniku finansowego. W firmie opisanej w przykładach uproszczenie to nie powinno mieć zastosowania.
• art. 3 ust. 1 pkt 19, art. 10 ust. 1 pkt 2, art. 12 ust. 2, art. 34 ust. 1 pkt 2, art. 47 ust. 4 pkt 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2252
• art. 7 ust. 1 i 2, art. 15 ust. 1 i 4, art. 16 ust. 1, art. 17 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 183, poz. 1538
