Chcę zawiesić działalność gospodarczą. Na stanie firmy mam samochód zamortyzowany (środek trwały od 1999 r.), kasę fiskalną i komputer. Od wszystkiego odliczyłem w całości VAT. Co zrobić, żeby zapłacić jak najmniej VAT? Czy mogę sprzedać kasę (po odczycie) i komputer za symboliczną złotówkę + VAT?
Czy mogę samochód trzymać jeszcze przez 4–5 lat przy zawieszonej działalności i potem go zezłomować, nie płacąc podatku? Wiem, że przy likwidacji lub przekazaniu na cele osobiste czy darowiźnie dla syna musiałbym wycenić samochód według cen zakupu – 45 000 + VAT – co jest zupełnie nieopłacalne.
RADA
Zawieszenie działalności gospodarczej nie powoduje obowiązku sporządzenia remanentu, gdy nie trwa dłużej niż 10 miesięcy. Aby uniknąć negatywnych konsekwencji opodatkowania towarów przy zawieszeniu działalności gospodarczej, która będzie trwała dłużej niż 10 miesięcy, korzystnym rozwiązaniem jest zbycie tych towarów przed zaprzestaniem wykonywania czynności opodatkowanych. O szczegółach takiego rozwiązania szerzej w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Na początku należy odpowiedzieć na pytanie, czy w Pana przypadku będzie istniał obowiązek sporządzenia remanentu i odprowadzenia z tego tytułu VAT. Obowiązek będzie istniał w Pana przypadku, gdy nie będzie Pan wykonywał czynności podlegających opodatkowaniu przez co najmniej 10 miesięcy. Sam fakt zaprzestania prowadzenia działalności, czyli niewykonywania czynności opodatkowanych przez podatnika VAT, nie wpływa automatycznie na obowiązek podatkowy. Jednak okres ten nie może przekroczyć wspomnianych 10 miesięcy. Remanentem należy objąć towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy. Ponieważ ustawodawca określił, że opodatkowaniu podlegają towary własnej produkcji oraz towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy, a w stosunku do których przysługiwało
prawo do odliczenia VAT, to niewątpliwie w obu tych grupach mieści się pojęcie środków trwałych i nie ma podstaw do wyłączenia ich z tych kategorii.
WAŻNE!
Remanentem należy objąć również
środki trwałe, przy których nabyciu podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT.
Odnosząc się do zagadnienia zawieszenia działalności, należy podkreślić, że ustawa o podatku od towarów i usług nie definiuje tego pojęcia. Wobec braku zdefiniowania w przepisach podatkowych pojęcia „zawieszenie działalności” należy posłużyć się jego powszechnym znaczeniem językowym, które nie jest tożsame z zaprzestaniem, likwidacją działalności. Oznacza tylko czasowe powstrzymanie się od prowadzenia działalności gospodarczej, bez zamiaru jej likwidacji. Niemniej jednak fakt okresowego zaprzestania wykonywania prowadzonej działalności poprzez jej zawieszenie nie zwalnia podatnika od konieczności zachowania i przestrzegania ciążących na nim obowiązków wynikających z przepisów podatkowych. Na gruncie ustawy o VAT należy pamiętać o wspomnianym powyżej 10-miesięcznym okresie zawieszenia. Należy również składać deklaracje VAT przez ten okres.
Podstawą opodatkowania, również w przypadku zawieszenia działalności na okres dłuższy niż 10 miesięcy, jest wartość towarów podlegających spisowi z natury, według cen nabycia. Gdy cena nabycia nie istnieje, bierze się pod uwagę koszt wytworzenia, określony w momencie dostawy tych towarów. Niestety, powyższe uregulowanie, w świetle konieczności opodatkowania w momencie likwidacji lub dłuższego zaprzestania działalności również pozostałych u podatnika środków trwałych, nie jest korzystne. Podatnik jest bowiem obowiązany do „zwrotu” całego podatku odliczonego, bez uwzględniania faktu użytkowania środka trwałego przez określony czas i zmiany jego wartości rynkowej. Nie uwzględnia się również faktu, że od niektórych środków trwałych (np. samochodów osobowych) przysługuje częściowe odliczenie podatku, gdzie pozostała wartość nieodliczonego podatku zwiększa wartość początkową środka trwałego, od której na podstawie ustawy o podatku dochodowym dokonuje się odpisów amortyzacyjnych. Dlatego, dla uniknięcia negatywnych konsekwencji powyższego uregulowania,
podatnik powinien przed likwidacją działalności i sporządzeniem spisu z natury dążyć do wyprzedaży tego majątku.
Przykład
Podatnik zakupił środek trwały w cenie brutto 122 000 zł. Podatek naliczony z tytułu tej transakcji, który
podatnik odliczył w deklaracji, wyniósł 22 000 zł. W przypadku zaprzestania działalności podatnik będzie musiał opodatkować środek trwały według ceny nabycia netto, czyli 100 000 zł. Podatek należny „do zwrotu” wyniesie wobec tego 22 000 zł. Natomiast jeśli podatnik dokona zbycia środka trwałego przed likwidacją, w cenie np. 50 000 zł netto (uwzględniając stopień zużycia), podatek należny z tytułu tej transakcji wyniesie 11 000 zł.
Odnosząc się do zagadnienia kas fiskalnych, należy stwierdzić, że w przypadku gdy w okresie trzech lat od dnia rozpoczęcia ewidencjonowania za pomocą kasy rejestrującej podatnik:
• zaprzestanie działalności,
• otworzy likwidację,
• ogłosi upadłość,
• sprzeda przedsiębiorstwo lub zakład (oddział),
• dokona odliczenia z naruszeniem warunków, o których mowa w rozporządzeniu,
obowiązany jest do zwrotu odliczonych lub zwróconych mu kwot, wydatkowanych na zakup kas rejestrujących.
Ponieważ przepisy prawa podatkowego nie definiują pojęcia „zaprzestanie używania”, należy w tej mierze odwołać się do potocznego znaczenia tego pojęcia. „Zaprzestać” według definicji „Słownika języka polskiego” znaczy tyle samo, co przerwać jakąś czynność, zaniechać robienia czegoś. Przy interpretacji tego pojęcia przez organy podatkowe dochodzi do szeregu rozbieżności. Niekorzystne dla podatnika rozstrzygnięcia uznają przez pojęcie zaprzestania używania kasy rejestrującej przerwanie czynności ewidencjonowania, również na pewien okres. Oznaczałoby to, że
zawieszenie działalności nawet na określony czas i związane z tym zaprzestanie używania kasy powoduje obowiązek dokonania odczytu pamięci fiskalnej kasy rejestrującej oraz zwrotu odliczonej lub zwróconej podatnikowi kwoty wydatkowanej na jej zakup.
WAŻNE!
Według organów podatkowych zawieszenie działalności nawet na określony czas i związane z tym zaprzestanie używania kasy powoduje obowiązek zwrotu odliczonej lub otrzymanej ulgi na jej zakup.
Nie jest to jednak prawidłowe stanowisko. Przez zaprzestanie użytkowania kasy fiskalnej należy rozumieć sytuację, w której podatnik definitywnie, a nie czasowo zakończył używanie kasy fiskalnej. Wobec braku w powyżej przedstawionym katalogu sformułowania „zawieszenie”, jako tej okoliczności, która skutkowałaby obowiązkiem zwrotu części kwoty wydatkowanej na zakup kasy rejestrującej, samo zawieszenie działalności na określony czas nie wywołuje skutków w postaci zwrotu odliczonej lub zwróconej podatnikowi kwoty wydatkowanej na zakup kasy rejestrującej.
Należy pamiętać, że obowiązek zwrotu ulgi z tytułu zakupu kasy fiskalnej powstaje w przypadku, gdy okres użytkowania kasy od momentu rozpoczęcia do momentu zawieszenia działalności nie przekroczy trzech lat.
Poruszając kwestię sprzedaży za 1 zł plus VAT, należy z całą stanowczością stwierdzić, że takie ceny symboliczne odbiegają od cen rynkowych. Podstawą opodatkowania w podatku od towarów i usług jest obrót, czyli kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku VAT. Jeżeli dane wynikające z ksiąg podatkowych nie pozwalają na określenie podstawy opodatkowania, wówczas organ podatkowy określa podstawę opodatkowania w drodze oszacowania według wybranej metody szacunkowej, uzasadniając wybór danej metody szacowania.
Na koniec warto podkreślić, że zawieszenie działalności nie zwalnia podatnika z obowiązku składania deklaracji podatkowych – co oczywiście wiąże się z faktem, iż „zawieszenie” działalności nie zostało dotychczas prawnie uregulowane. W piśmie US-PP/443/37/04 z 9 września 2004 r.,
www.mf.gov.pl, Urząd Skarbowy w Sanoku wyjaśnił: „Wobec powyższego fakt wystąpienia bądź niewystąpienia w danym miesiącu obowiązku podatkowego czy zakupów ani też zawieszenie działalności – nie będzie miał w tym przypadku żadnego znaczenia i podatnik – w obecnym stanie prawnym zgodnie z cyt. art. 99 ust. 1 – jest zobowiązany składać deklaracje
VAT-7 dla podatku od towarów i usług”.
• art. 14, art. 29 ust. 10, art. 32 ust. 1 pkt 3, art. 99 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1029
• § 11 rozporządzenia Ministra Finansów z 28 marca 2006 r. w sprawie kas rejestrujących – Dz.U. Nr 51, poz. 375
Paweł Dymlang
konsultant podatkowy
w Spółce Doradztwa Podatkowego CEiD