Jesteśmy spółką, która w tym roku będzie po raz pierwszy zobowiązana do przeprowadzenia badania sprawozdania finansowego przez biegłego rewidenta. Kto i kiedy podpisuje umowę z biegłym rewidentem?
RADA
Umowa o badanie sprawozdania finansowego za 2006 r. powinna być zawarta przed zakończeniem roku obrotowego, tj. w roku 2006, tak aby biegły rewident mógł wziąć udział w inwentaryzacji znaczących składników majątkowych w charakterze obserwatora lub weryfikatora spisu. Umowę z biegłym rewidentem zawiera kierownik jednostki, ale wyboru audytora dokonuje organ zatwierdzający sprawozdanie.
UZASADNIENIE
Zgodnie z art. 66 ust. 5 ustawy o rachunkowości umowa o badanie sprawozdania finansowego powinna zostać zawarta już w tym roku obrotowym, który podlega badaniu. Umożliwia to biegłemu rewidentowi wzięcie udziału w inwentaryzacji znaczących składników majątkowych w charakterze obserwatora lub weryfikatora spisu. Ponieważ w treści przywołanego zapisu pojawia się słowo „znaczących” – co oznacza, iż biegły rewident nie musi obowiązkowo uczestniczyć przy inwentaryzacji „wszystkich” składników majątkowych. Zbyt późne podpisanie umowy może znaleźć swoje bezpośrednie odzwierciedlenie w treści opinii wystawianej przez biegłego rewidenta na temat zbadanego sprawozdania, ale nie unieważnia badania.
Kto jest kierownikiem jednostki
Kierownikiem jednostki jest osoba lub organ wieloosobowy, który zgodnie z przepisami prawa, statutem, umową lub na mocy prawa własności jest uprawniony do zarządzania jednostką. Umowę z biegłym rewidentem o badanie sprawozdania finansowego zawiera kierownik jednostki.
Z punktu widzenia badania sprawozdania finansowego ważne jest jednak to, że wyboru samego biegłego rewidenta (podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych) dokonuje organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe jednostki, chyba że statut lub umowa bądź inne wiążące jednostkę przepisy prawa stanowią inaczej.
Dodatkową i bardzo istotną kwestię stanowią warunki, jakie musi spełniać osoba, z którą jednostka podpisze umowę o przeprowadzenie badania sprawozdania finansowego. Zgodnie z art. 66 ust. 1 ustawy o rachunkowości badanie sprawozdania finansowego może przeprowadzać biegły rewident spełniający warunki do wyrażenia bezstronnej i niezależnej opinii o tym sprawozdaniu. Bezstronność i niezależność, o której jest mowa, nie jest zachowana, jeżeli biegły rewident:
• posiada udziały, akcje lub inne tytuły własności w jednostce lub w jednostce z nią stowarzyszonej, dominującej, zależnej lub współzależnej, z wyłączeniem udziału w spółdzielni mieszkaniowej,
• jest lub był w ostatnich 3 latach przedstawicielem prawnym (pełnomocnikiem), członkiem organów nadzorczych bądź zarządzających lub pracownikiem jednostki albo jednostki z nią stowarzyszonej, dominującej, zależnej lub współzależnej,
• w ostatnich 3 latach uczestniczył w prowadzeniu ksiąg rachunkowych bądź sporządzaniu sprawozdania finansowego, które stanowi przedmiot badania,
• osiągnął chociażby w jednym roku w ciągu ostatnich 5 lat co najmniej 50% przychodu rocznego z tytułu świadczenia usług na rzecz danej jednostki, jednostki wobec niej dominującej lub jednostek z nią stowarzyszonych, jednostek od niej zależnych lub współzależnych – nie dotyczy to pierwszego roku działalności biegłego rewidenta,
• jest małżonkiem, krewnym lub powinowatym w linii prostej do drugiego stopnia lub jest związany z tytułu opieki, przysposobienia lub kurateli z osobą zarządzającą lub będącą w organach nadzorczych jednostki albo zatrudnia przy prowadzeniu badania takie osoby,
• z innych powodów nie może sporządzić bezstronnej i niezależnej opinii.
Przykład 1
Spółka przez 5 lat, w okresie od 1999 do 2004 r., zatrudniała księgową z licencją MF na stanowisku głównego księgowego. W tym czasie księgowa zdawała egzaminy i, po zrobieniu aplikacji, została biegłym rewidentem. Czy może ona dokonać badania w spółce za 2006 r.?
Nie, ponieważ zgodnie z przepisami ustawy, jeżeli biegły rewident w ostatnich 3 latach uczestniczył w prowadzeniu ksiąg rachunkowych bądź sporządzaniu sprawozdania finansowego, którego stanowi przedmiot badania, bezstronność i niezależność biegłego nie jest zachowana.
Przykład 2
Czy spółka audytorska może dokonać badania sprawozdania finansowego jednostki, jeżeli posiada tylko 1,5% jej udziałów.
Nie, ponieważ ustawa o rachunkowości stanowi, iż bezstronność i niezależność biegłego rewidenta nie jest zachowana, jeżeli biegły rewident posiada udziały lub inne tytuły własności w jednostce, której sprawozdanie finansowe podlega badaniu. Zapis ten nie odnosi się do wielkości posiadanych udziałów – wyklucza wszelkie formy i rozmiar własności.
• art. 66 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 157, poz. 1119
Marek Ossowski
niezależny konsultant w dziedzinie finansów, pracownik naukowy Uniwersytetu Gdańskiego
