REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kiedy urząd skarbowy nie może nam ograniczyć prawa do odliczenia VAT

REKLAMA

Zgodnie z ustaloną linią orzeczniczą Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości prawo do odliczenia VAT naliczonego jest fundamentalnym prawem podatnika i nie może być dowolnie ograniczane przez przepisy krajowe.

Ograniczeń tego prawa nie usprawiedliwia nawet fakt, iż zostały wprowadzone w celu zapewnienia kontroli nakładania i poboru VAT. Jak podkreśla ETS, ograniczenia takie są niezgodne z zasadą neutralności opodatkowania VAT. Prawo do odliczenia podatku naliczonego ma bowiem na celu całkowite uwolnienie podatników biorących udział w transakcjach opodatkowanych od ciężaru VAT należnego lub zapłaconego. Jak z tego wynika, niektóre przepisy polskiej ustawy dotyczące odliczenia VAT są niezgodne z dyrektywą UE, gdyż wprowadzają takie ograniczenia.

Z orzecznictwa ETS dla polskich podatników wynikają następujące informacje:
 

1. Status podatnika VAT oraz prawo do odliczenia uzyskuje się wraz z dokonaniem pierwszego wydatku inwestycyjnego w celu i z założeniem rozpoczęcia działalności gospodarczej, a nie ze złożeniem dokumentów rejestracyjnych.

Taka informacja wynika z wyroku z 14 lutego 1985 r. w sprawie C-268/83 D.A. Rompelman i E.A. Rompelman-Van Deelen przeciwko Minister van Financien.
W tej sprawie sąd krajowy zwrócił się do Trybunału z pytaniem, czy nabycie prawa do przyszłego przeniesienia prawa własności części budynku, która ma być dopiero wybudowana i która ma być zakupiona w celu wynajęcia osobom trzecim w przyszłości, może być uznane za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 4 ust. 1 VI Dyrektywy.
Trybunał, orzekając w tej sprawie, podkreślił, że z art. 4 ust. 1 oraz z art. 17 ust. 1 i 2 VI Dyrektywy wynika, iż system odliczeń podatku ma na celu całkowite zwolnienie osoby biorącej udział w transakcji z obciążenia VAT nałożonego lub zapłaconego podczas wszystkich czynności gospodarczych podejmowanych przez podatnika. Wspólny system VAT ma na celu zapewnienie obciążenia podatkiem w całkowicie neutralny sposób wszystkich czynności gospodarczych, jakikolwiek by nie był ich cel lub wynik, pod warunkiem że same podlegają opodatkowaniu VAT.
ETS podkreślił, że czynności gospodarcze, o których mowa w art. 4 ust. 1 VI Dyrektywy, mogą same się składać z kilku kolejnych transakcji, co wyraźnie sugeruje dobór wyrażeń w art. 4 ust. 2 VI Dyrektywy, który wspomina o „wszystkich czynnościach producentów, handlowców oraz osób świadczących usługi”. Czynności przygotowawcze, takie jak np. nabycie majątku, a także zakup nieruchomości, które stanowią część transakcji, należy traktować jak działalność gospodarczą.
W związku z powyższym nie należy robić rozróżnienia pomiędzy różnymi formami prawnymi, które mogą przyjmować czynności przygotowawcze, szczególnie pomiędzy nabyciem prawa do przyszłego zakupu nieruchomości a rzeczywistym nabyciem tej nieruchomości. Ponadto zasada stanowiąca, że w przypadku obciążenia podatkiem działalności gospodarczej VAT musi być neutralny, wymaga, aby pierwszy wydatek inwestycyjny dokonany w celu i z założeniem rozpoczęcia czynności gospodarczej był traktowany jako działalność gospodarcza. W sprzeczności z powyższą zasadą byłoby założenie, że działalność taka rozpoczyna się dopiero z chwilą, gdy nieruchomość jest rzeczywiście wykorzystywana w ramach działalności gospodarczej, tj. z chwilą, gdy zaczyna ona przynosić opodatkowany zysk. Jakakolwiek inna interpretacja art. 4 powodowałaby, że VAT stanowiłby koszt działalności gospodarczej, uniemożliwiając przedsiębiorcy odliczenie tego podatku zgodnie z przepisami art. 17 VI Dyrektywy, co doprowadziłoby do arbitralnego rozróżnienia pomiędzy wydatkiem dokonanym przed rzeczywistym wykorzystaniem nieruchomości a wydatkiem powstałym podczas jej użytkowania. Nawet gdy podatek naliczony zapłacony dla transakcji przygotowawczych zostaje zwrócony po rozpoczęciu rzeczywistego użytkowania nieruchomości, wydatek ten, który bywa znaczny, obciążałby nieruchomość w okresie pomiędzy pierwszym wydatkiem inwestycyjnym a rozpoczęciem użytkowania. Stąd osoba dokonująca transakcji inwestycyjnej ściśle związanej z przyszłym wykorzystaniem nieruchomości w celach gospodarczych i niezbędnej dla tego celu musi być traktowana jako podatnik w rozumieniu art. 4 VI Dyrektywy.
Komentarz
Na przykładzie powyższego orzeczenia należy wskazać, iż stosowanie zasady neutralności VAT nie może być rozumiane formalnie jako przyznanie podatnikowi prawa do odliczenia, którego realizacja może nastąpić w nieokreślonej przyszłości. Neutralność opodatkowania podatkiem od wartości dodanej jest zapewniona dopiero wówczas, gdy mechanizm odliczenia wyklucza ponoszenie dodatkowych obciążeń finansowych z tytułu podatku. Nie do pogodzenia z zasadą neutralności jest więc odsuwanie w czasie momentu odliczenia podatku naliczonego, gdyż podatnik ponosi wtedy koszt finansowania podatku podlegającego odliczeniu.
Niemniej, jak wskazywał ETS, nie wyklucza to możliwości żądania przez organy podatkowe obiektywnych dowodów potwierdzających zamiar rozpoczęcia działalności podlegającej opodatkowaniu. Teza wyroku w sprawie C-268/83 Rompelman jest przywoływana wielokrotnie w późniejszych orzeczeniach Trybunału, co pozwala mówić o istnieniu ugruntowanej linii orzecznictwa ETS w tym zakresie.
 

2. Podatek może być tylko raz przeniesiony na kolejny okres rozliczeniowy, a później powinien zostać zwrócony podatnikowi.

W późniejszym orzeczeniu z 27 listopada 1984 r. w sprawie C-50/84, rozstrzygającym spór między Komisją Europejską a Republiką Francuską, ETS stwierdził, że prawo do odliczenia musi być co do zasady realizowane natychmiast w odniesieniu do całości podatku naliczonego związanego z nabyciem towarów i usług. Przepisy, które nie pozwalają na całkowite i natychmiastowe odliczenie, są sprzeczne z postanowieniami VI Dyrektywy.
Europejski Trybunał Sprawiedliwości wskazał również w tym orzeczeniu, że ustanawiając i stosując, wbrew VI Dyrektywie, zasady podatkowe, które ograniczają prawo przedsiębiorców do odliczeń VAT zapłaconego w związku z poniesionymi wydatkami na zakup określonych dóbr, w przypadku których VI Dyrektywa nie przewiduje ograniczenia prawa do odliczenia, Republika Francuska nie dopełniła zobowiązań wynikających z Traktatu Rzymskiego.
Powodem wydania takiego orzeczenia było wprowadzenie do francuskiego porządku prawnego regulacji ograniczających prawo do odliczenia VAT naliczonego podatnikowi w związku z budową lub zakupem budynku przeznaczonego na wynajem, jeśli roczne przychody podatnika z wynajmu tego rodzaju nieruchomości stanowią mniej niż 1/15 jej wartości. Komisja Europejska zakwestionowała ten przepis jako sprzeczny z zasadą neutralności VAT i z postanowieniami VI Dyrektywy. Europejski Trybunał Sprawiedliwości, popierając stanowisko Komisji, argumentował, iż system odliczeń VAT wynikający z artykułów od 17 do 20 VI Dyrektywy ma na celu całkowite uwolnienie podmiotu gospodarczego od obciążeń z tytułu VAT przypadającego do zapłaty lub zapłaconego w toku prowadzonej działalności gospodarczej. Ze względu na wpływ na poziom obciążeń podatkowych jakiekolwiek ograniczenie prawa do odliczenia przysługującego podatnikowi musi być stosowane w ten sam sposób we wszystkich państwach członkowskich oraz musi się opierać na istnieniu przepisu w prawie wspólnotowym, który ograniczenie takie wprost przewiduje. Jeżeli takiego przepisu nie ma, z prawa do odliczeń należy korzystać niezwłocznie w odniesieniu do wszystkich kwot podatku naliczonego od dostaw towarów i usług.
Komentarz
Polska ustawa również zawiera przepis, który nakazuje przenoszenie podatku naliczonego do rozliczenia w następnych okresach rozliczeniowych w przypadku braku wykonania przez podatnika czynności opodatkowanych (art. 86 ust. 19 ustawy o VAT). Taki mechanizm może powodować, że podatnik będzie przez wiele miesięcy przenosił podatek na następny okres rozliczeniowy, a w konsekwencji faktycznie będzie ponosił ciężar VAT. Mając na uwadze treść powyższych orzeczeń, należy uznać, że podatek może być tylko raz przeniesiony na kolejny okres rozliczeniowy. Zatem art. 86 ust. 19 ustawy jest niezgodny z dyrektywą. Jest też dopuszczalna interpretacja tych regulacji zgodna z przepisami wspólnotowymi, że podatnik ma obowiązek przenieść podatek naliczony tylko raz na następny okres rozliczeniowy.
 

3. Nie można pozbawić podatnika odliczeń VAT lub przesunąć termin takiego odliczenia z powodu niezłożenia wniosku o rejestrację dla celów VAT

W sprawie C-110/98 Gabalfrisa SL i inni przeciw Agenda Estatal de Administratión Tributaria Europejski Trybunał Sprawiedliwości przedstawił natomiast tezę, że prawo do odliczenia podatku naliczonego określone w artykule 17 VI Dyrektywy i będące realizacją zasady neutralności VAT nie może być ograniczane przez formalne bariery, takie jak złożenie stosownego zawiadomienia czy rozpoczęcie sprzedaży opodatkowanej w określonym terminie. Wyrok ten dotyczył przedsiębiorców, którzy dokonywali zakupu towarów podlegających opodatkowaniu, choć formalnie działalność opodatkowaną zamierzali rozpocząć dopiero później.
Komentarz
Powołując się na omówioną wcześniej sprawę C-268/83 Rompelman, Trybunał w tym orzeczeniu jeszcze raz podkreślił, że prawo do odliczenia podatku naliczonego, które decyduje o neutralności VAT, musi być realizowane natychmiast. Wszelkie ograniczenia w tym zakresie wynikające z przepisów krajowych zobowiązujących podatników do określonego działania (np. podjęcia faktycznej sprzedaży opodatkowanej w określonym terminie, który wcześniej został zakomunikowany władzom skarbowym) ograniczają neutralność VAT. Dlatego art. 88 ust. 4 ustawy o VAT, który uzależnia prawo do odliczenia od złożenia dokumentów rejestracyjnych VAT-R, jest niezgodny z dyrektywą UE w zakresie, w jakim pozbawia podatników prawa do odliczenia VAT od towarów i usług nabyty przed rejestracją, a wykorzystywanych do prowadzonej działalności gospodarczej.
 

4. Zaniechanie inwestycji i nierozpoczęcie w ogóle wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu nie pozbawia podatników prawa do odliczenia VAT należnego lub zapłaconego od dokonanych wydatków inwestycyjnych.
Natomiast w orzeczeniu z 29 lutego 1996 r., w sprawie C-110/94 Intercommunale voor zeewaterontzilting („INZO”) przeciwko Belgii, ETS odniósł się do kwestii możliwości odliczenia VAT w przypadku zaniechania inwestycji.
Spółka INZO została założona w celu wykorzystywania procesów przetwarzania morskiej i słonawej wody na wodę pitną oraz jej dystrybucji. Na ten cel spółka INZO otrzymała środki kapitałowe i zleciła wykonanie badania zyskowności projektu budowy fabryki odsalającej. Spółka INZO zapłaciła VAT od tych czynności, w szczególności od wykonywanych badań. Zapłacony podatek został jej zwrócony przez organy podatkowe. Jednakże badania zyskowności projektu zidentyfikowały wiele problemów dotyczących tego obszaru i w konsekwencji zarzucono projekt i ogłoszono likwidację spółki INZO, w związku z czym jej przewidywana działalność nigdy się nie rozpoczęła.
Ze względu na fakt, że spółka INZO nigdy nie przeprowadziła żadnej opodatkowanej transakcji, organy podatkowe zażądały zwrotu VAT odzyskanego przez INZO wraz z odsetkami za zwłokę.
Sprawa trafiła do sądu krajowego, który zwrócił się z pytaniem prejudycjalnym do ETS.
ETS w odpowiedzi na pytanie sądu krajowego orzekł, że w przypadku gdy organy skarbowe zaakceptowały fakt, iż spółka, która zadeklarowała zamiar rozpoczęcia działalności gospodarczej prowadzącej do transakcji podlegających opodatkowaniu, posiada status podatnika VAT, zlecenie badań nad zyskownością planowanej działalności można uznać za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 4 VI Dyrektywy. Może to nastąpić, jeśli celem tych badań jest określenie stopnia zyskowności planowanej działalności. Status podatnika VAT nie może być odebrany wstecznie spółce, która w wyniku przeprowadzonych badań podjęła decyzję nie o przechodzeniu do etapu operacyjnego, lecz o likwidacji spółki, w wyniku czego planowana działalność gospodarcza w ogóle nie doszła do skutku i nie doprowadziła do transakcji opodatkowanych. Jedynym wyjątkiem są przypadki oszustwa lub nadużycia.
Każda inna interpretacja VI Dyrektywy byłaby sprzeczna z zasadą, że VAT powinien być neutralnym obciążeniem podatkowym dla firmy. Mogłoby to skutkować bezpodstawnym wyróżnieniem, jeśli chodzi o podatkowe traktowanie jednego z takich samych działań inwestycyjnych. Firma już wykonująca transakcje podlegające opodatkowaniu byłaby lepiej traktowana niż firma, która dokonując inwestycji, usiłuje rozpocząć działalność mającą w przyszłości być źródłem transakcji podlegających opodatkowaniu. Ostateczne prawo do odliczenia podatku zależałoby więc od tego, czy inwestycja prowadziłaby, czy nie, do wykonywania transakcji podlegających opodatkowaniu.
Również orzeczenie ETS z 15 stycznia 1998 r. w sprawie C-37/95 Belgia przeciwko Ghent Coal Terminal NV dotyczyło prawa do odliczenia podatku w związku z wykonanymi pracami inwestycyjnymi.
Sprawa dotyczyła spółki Ghent Coal, która nabyła grunt. W związku z dokonanym zakupem przeprowadziła prace inwestycyjne i od razu odliczyła VAT zapłacony od towarów i usług związanych z tymi pracami. Z inicjatywy miasta Ghent spółka Ghent Coal zamieniła jednak ten grunt na ziemię zlokalizowaną w innym miejscu. W konsekwencji nigdy nie wykorzystała ziemi, w związku z posiadaniem której wykonała prace inwestycyjne i odliczyła VAT.
ETS w tej sprawie orzekł, że podatnik jest uprawniony do odliczenia VAT naliczonego na towary i usługi nabyte w związku z pracami inwestycyjnymi wykonanymi z przeznaczeniem na planowaną działalność gospodarczą podlegającą opodatkowaniu. Nabyte prawo do odliczenia pozostaje w mocy, nawet jeśli w wyniku niezależnych od niego okoliczności podatnik nigdy nie wykorzysta nabytych towarów lub usług w celu dokonywania transakcji podlegających opodatkowaniu. Komentarz
Z powyższych orzeczeń ETS jednoznacznie wynika, że zasada neutralności opodatkowania realizowana poprzez prawo do odliczenia podatku naliczonego jest fundamentalnym prawem podatnika. Każde ograniczenie tej zasady musi wynikać wprost z przepisów prawa, i to wyłącznie tych, które są zgodne z postanowieniami VI Dyrektywy.
Nie ulega wątpliwości, że również art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT jest niezgodny z prawem wspólnotowym, gdyż pozbawia podatników prawa odliczenia podatku naliczonego przy zakupie towarów i usług przeznaczonych do rozpoczęcia działalności gospodarczej, do której następnie nie doszło.
 

Marcin Zimny
ekspert w zakresie VAT

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Biuletyn VAT
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Podatek PIT - część 2
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Zeznanie PIT-37 za 2022 r. można złożyć w terminie do:
    30 kwietnia 2023 r. (niedziela)
    2 maja 2023 r. (wtorek)
    4 maja 2023 r. (czwartek)
    29 kwietnia 2023 r. (sobota)
    Następne
    Księgowość
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Projekt objaśnień podatku u źródła (WHT) wciąż wzbudza wątpliwości

    Obecny projekt objaśnień jest już kolejnym projektem, który ma definiować zagadnienia podatku WHT i obejmuje przepisy obowiązujące od początku 2022 r. Pierwszy projekt ujrzał światło dzienne w czerwcu 2019 r., jednak nigdy nie wszedł w życie. Nowy projekt objaśnień WHT budzi jednak nowe wątpliwości w zakresie interpretowania i stosowania przepisów w zakresie WHT, co przy jednoczesnym wzroście kontroli wśród podatników w zakresie tego podatku rodzi dodatkowe obawy. 

    Zerowy VAT na żywność w I kwartale 2024 r. Jest rozporządzenie!

    Rozporządzenie w sprawie zerowego VAT na żywność w I kwartale 2024 r. zostało dzisiaj po południu opublikowane w Dzienniku Ustaw.

    Na co płatnicy WHT muszą uważać składając oświadczenie WH-OSC? Jakie błędy są najczęściej popełniane?

    Ustawa o Polskim Ładzie 1 stycznia 2022 r.  wprowadziła mechanizm pay & refund w rozliczeniach z tytułu podatku u źródła (WHT). Mechanizmem objęte zostały należności z tytułu dywidend, odsetek i należności licencyjnych, wypłacanych na rzecz jednego podmiotu powiązanego, których łączna kwota przekracza 2 mln zł w roku podatkowym. Co istotne, w odniesieniu do nadwyżki ponad 2 mln zł nie przewidziano możliwości zastosowania zwolnienia z ustawy o CIT ani preferencji wynikających z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. 

    Kiedy nie trzeba zgłaszać darowizny?

    Zastanawiasz się, czy musisz składać formularz SD-Z2, aby zgłosić otrzymaną od rodziny darowiznę. Wyjaśniamy, kiedy nie trzeba tego robić. A gdy zajdzie taka konieczność, podajemy informację, jak można dokonać tego przez internet, korzystając z usług rządowych.

    Akcyjny (opcyjny) program motywacyjny ESOP - projektowanie i wdrażanie

    Co to jest akcyjny (opcyjny) program motywacyjny (menedżerski) ESOP? - idea, korzyści, koszty oraz skutki

    Ile aktualnie wynosi wartość oficjalnych aktywów rezerwowych Polski?

    Oficjalne aktywa rezerwowe Polski to 170,9 mld euro, a w przeliczeniu na dolary amerykańskie 186,7 mld - poinformował dzisiaj Narodowy Bank Polski. Są to dane na koniec listopada 2023 r.

    Taryfa celna 2024 - opublikowano Wspólną Taryfę Celną i tablice korelacyjne na przyszły rok oraz listy nowych i usuniętych kodów CN

    Departament Ceł Ministerstwa Finansów poinformował, że w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej serii L z 31 października 2023 roku zostało opublikowane rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2023/2364 z 26 września 2023 r. zmieniające załącznik I do rozporządzenia Rady (EWG) nr 2658/87 w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej. Rozporządzenie to stosuje się od 1 stycznia 2024 roku.

    Tabela kursów średnich NBP z 7 grudnia 2023 roku - nr 237/A/NBP/2023

    Tabela kursów średnich NBP waluty krajowej w stosunku do walut obcych ogłoszona 7 grudnia 2023 roku - nr 237/A/NBP/2023. Kurs euro w tym dniu to 4,3334 zł.

    Wnioski WIS, WIA i WIP wyłącznie elektronicznie od 1 stycznia 2024 roku

    Ministerstwo Finansów poinformowało, że od 1 stycznia 2024 r. będzie można składać elektronicznie wnioski o wydanie wiążących informacji stawkowych (WIS), wnioski o wydanie wiążących informacji akcyzowych (WIA) i wnioski o wydanie wiążących informacji o pochodzeniu (WIP). Wnioski o wydanie WIS będą składane w serwisie e-Urząd Skarbowy a wnioski o wydanie WIA i WIP na portalu PUESC.

    Księgowy w erze sztucznej inteligencji. Czy AI odbierze księgowym pracę?

    Sztuczna inteligencja budzi wiele emocji. Gorące dyskusje, także w księgowości, wywołuje zwłaszcza potencjalny wpływ AI na poziom zatrudnienia w firmach. Czy faktycznie księgowi powinni obawiać się utraty pracy z powodu postępującej automatyzacji i rosnącej roli sztucznej inteligencji?

    REKLAMA