Ewidencja VAT naliczonego po terminie umożliwiającym jego odliczenie

RADA

Autopromocja

Ewidencja w danym przypadku zależy od tego, czy spółka skorzysta z możliwości korekty deklaracji, czy nie. Jeżeli spółka dokona korekty VAT w momencie otrzymania faktury (w kwietniu) za styczeń i odliczy VAT naliczony, jego wartość należy ująć na koncie „VAT naliczony”. Jeśli jednak spółka nie dokona korekty, VAT wynikający z tej faktury należy zaksięgować na konto „Podatki i opłaty”.

UZASADNIENIE

Jeżeli spółka ma prawo do korekty deklaracji VAT za styczeń, to nie może zaliczyć nieodliczonego podatku od towarów i usług do kosztów uzyskania przychodów. Jeśli nie złoży korekty deklaracji, powinna ująć nieodliczony VAT jako koszt bilansowy, ale niestanowiący kosztów uzyskania przychodów podatkowych.

Autopromocja

Konferencja: Podatki 2025
przegląd zmian i nowelizacja przepisów w 2025 roku

Sprawdź

Tabela. Ewidencja VAT naliczonego

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Podatek od towarów i usług nie stanowi kosztów uzyskania przychodu. Jednak kosztem uzyskania przychodu jest podatek naliczony w tej części, w której zgodnie z przepisami o VAT podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot podatku, a podatek ten nie powiększa wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej. Podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Jeżeli zatem podatnik nabywa towary i usługi w celu wykonywania czynności opodatkowanych, ma prawo odliczyć VAT naliczony przy ich zakupie. Jeśli jednak nabywa towary i usługi w celu świadczenia usług zwolnionych od podatku od towarów i usług, nie ma wtedy prawa do odliczenia podatku naliczonego przy zakupie i zalicza ten podatek do kosztów uzyskania przychodu lub zwiększa wartość początkową nabytego środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

W kwestii uznawania nieodliczonego podatku od towarów i usług za koszty uzyskania przychodów, w przypadku gdy podatnik miał prawo do odliczenia podatku naliczonego przy zakupie, ale z tego prawa nie skorzystał, wielokrotnie wypowiadały się organy skarbowe oraz sądy administracyjne. Przykładem może być wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego, sygn. II FSK 1694/06, wydany 24 stycznia 2008 r. w sprawie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów nieodliczonego VAT. Podatnikowi przysługiwało pierwotnie prawo do odliczenia tego podatku, ale utracił je na skutek nieprzestrzegania rygorów przewidzianych w ustawie o VAT. Stan prawny dotyczył poprzedniej ustawy o VAT, jednak nie ma to wpływu na treść art. 16 ust. 46 updop. W pierwszej instancji sąd stwierdził, że:

(...) do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć podatek naliczony VAT tylko wtedy, gdy podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia tego podatku na gruncie ustawy o VAT, a nie dotyczy to sytuacji, w której podatnik miał prawo do odliczenia na podstawie ustawy o VAT, ale z jakichkolwiek przyczyn z tego prawa nie skorzystał lub to prawo utracił.

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Także WSA w Warszawie wydał 17 stycznia 2008 r. wyrok, sygn. III SA/Wa 1621/07, w którym stwierdził:

Już na gruncie poprzednio obowiązującej ustawy o VAT w orzecznictwie zaznaczano, że podatnik nie ma prawa wyboru, czy odliczyć podatek naliczony, czy zaliczyć go w koszty uzyskania przychodów. Jeżeli zatem podatnik ma prawo odliczyć podatek naliczony, w tym także w wyniku korekty deklaracji podatkowej, to nie może zaliczyć go w koszty uzyskania przychodów i odwrotnie (por. wyrok NSA z 26.10.2001, S.A./Lu 142/01, niepubl.). Należy więc odróżnić sytuację, gdy podatnik nie odliczył tego podatku (w terminach przewidzianych w ustawie) w wyniku własnego działania (zaniechania), od zakazu odliczenia podatku naliczonego, który ma zastosowanie do sytuacji przedstawionej we wniosku. W pierwszym przypadku natomiast, podatnik mógłby obniżyć kwotę podatku należnego przez dokonanie korekty deklaracji podatkowej za okres, w którym wystąpiło prawo do obniżenia podatku należnego, nie później jednak niż w ciągu pięciu lat, licząc od początku roku, w którym wystąpiło prawo do obniżenia podatku należnego. Tym samym,jeżeli podatnik ma jeszcze prawo do korekty i odliczenia podatku naliczonego, to nie może zaliczyć tego podatku w koszty uzyskania przychodów.

Przykład 1

Fakturę wystawioną i otrzymaną w styczniu pracownik przekazał spółce dopiero w kwietniu. Ponieważ nie minął jeszcze okres uprawniający do korekty (pięć lat), a zakup związany jest ze sprzedażą opodatkowaną, spółka skorygowała deklarację VAT za styczeń i ujęła VAT naliczony przy zakupie jako podatek do odliczenia.

Ewidencja księgowa

1. Kwiecień - dostarczenie przez pracownika do spółki faktury za usługi kupione za gotówkę w styczniu. Według oświadczenia pracownik otrzymał fakturę w momencie zakupu (styczeń). Wartość netto faktury - 100 zł, VAT naliczony 22% - 22 zł, wartość brutto - 122 zł:

Wn „Inne rozrachunki z pracownikami” 122

- w analityce kartoteka pracownika

Ma „Kasa” 122

2. Księgowanie kosztów:

Wn „Usługi obce” 100

Ma „Inne rozrachunki z pracownikami”

- w analityce kartoteka pracownika 100

3. Księgowanie VAT naliczonego:

Wn „Rozrachunki publicznoprawne”

- w analityce „VAT naliczony i jego rozliczenie” 22

Ma „Inne rozrachunki z pracownikami”

- w analityce kartoteka pracownika 22

4. Księgowanie korekty deklaracji VAT za styczeń:

Wn „Rozrachunki publicznoprawne” 22

- w analityce „Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT”

Ma „Rozrachunki publicznoprawne”

- w analityce „VAT naliczony i jego rozliczenie” 22

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

W wyniku korekty deklaracji VAT za styczeń mogą wystąpić następujące sytuacje:

• o kwotę 22 zł zmniejszy się podatek do zapłaty do urzędu skarbowego,

• o kwotę 22 zł zwiększy się podatek do zwrotu na rachunek podatnika lub do przeniesienia na następny okres.

Przykład 2

Fakturę wystawioną i otrzymaną w styczniu pracownik przekazał spółce w kwietniu. Pomimo faktu, że nie minął jeszcze okres uprawniający do korekty (pięć lat), a zakup związany jest ze sprzedażą opodatkowaną, spółka nie dokonała korekty deklaracji VAT za styczeń i ujęła VAT naliczony przy zakupie jako wydatek niestanowiący kosztów uzyskania przychodów.

Ewidencja księgowa

1. Kwiecień - dostarczenie przez pracownika do spółki faktury za usługi kupione za gotówkę w styczniu. Według oświadczenia pracownik otrzymał fakturę w momencie zakupu (styczeń). Wartość netto faktury - 100 zł, VAT naliczony 22% - 22 zł, wartość brutto - 122 zł:

Wn „Inne rozrachunki z pracownikami”

- w analityce kartoteka pracownika 122

Ma „Kasa” 122

2. Księgowanie kosztów:

Wn „Koszty usług obcych” (zespół 4) 100

Ma „Inne rozrachunki z pracownikami”

- w analityce kartoteka pracownika 100

3. Księgowanie VAT naliczonego:

Wn „Podatki, opłaty”

- w analityce „VAT nieodliczony w terminie, NKUP” 22

Ma „Inne rozrachunki z pracownikami”

- w analityce kartoteka pracownika 22

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

UWAGA

Kwota korekty VAT w deklaracji może być równa podatkowi naliczonemu przy zakupie tylko w dwóch sytuacjach. Pierwsza wystąpi wtedy, gdy podatnik wykonuje wyłącznie czynności opodatkowane. Druga - kiedy udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego, w całym obrocie podatnika przekroczy 98%. W innym przypadku kwota korekty będzie niższa niż kwota podatku naliczonego z faktury w wyliczonej proporcji.

• art. 16 ust. 46 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 176, poz. 1238

• art. 86 ust. 1, art. 90 ust. 10 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535; Dz.U. z 2008 r. Nr 74, poz. 444

Krystyna Michaluk

główna księgowa, finalistka konkursu Księgowy Roku 2006