REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Wypłatę odszkodowania dokumentuje się notą księgową

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Dziennik Gazeta Prawna
Największy polski dziennik prawno-gospodarczy
Wypłatę odszkodowania dokumentuje się notą księgową/ fot. Fotolia
Wypłatę odszkodowania dokumentuje się notą księgową/ fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Odszkodowania ewidencjonuje się w księgach rachunkowych zgodnie z zasadą memoriałową. W związku z tym powinny zostać przypisane do roku obrotowego, którego dotyczą, niezależnie od terminu ich zapłaty. Odszkodowania dokumentuje się zasadniczo za pośrednictwem noty księgowej.

Na obrót gospodarczy często składają się zdarzenia niezaplanowane i niepożądane, implikujące konieczność naprawienia powstałej szkody, np. w drodze zapłaty odszkodowania. Najczęściej wiąże się to z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zaciągniętych zobowiązań w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

REKLAMA

Przez odszkodowanie należy rozumieć wypłatę określonej sumy pieniężnej z tytułu szkody wyrządzonej osobie trzeciej, stanowiącej zadośćuczynienie za poniesione przez nią straty. Celem odszkodowania jest zrekompensowanie straty (szkody). Granice odpowiedzialności odszkodowawczej wyznacza związek przyczynowy między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą. Odszkodowanie nie stanowi co do zasady płatności za świadczenie (nie jest wynagrodzeniem z tytułu dostawy towarów i usług). Z jednej bowiem strony ma ono na celu rekompensatę poniesionej szkody (funkcja kompensacyjna), zaś z drugiej strony ma charakter sankcyjny (stanowi konsekwencję niewywiązania się z umownego zobowiązania). Celem wypłaty odszkodowania jest zasadniczo przywrócenie w majątku poszkodowanego stanu istniejącego przed powstaniem szkody.

Nota księgowa jest jak faktura - dokumentowanie rabatu

REKLAMA

Na poczet odszkodowania może być zaliczona kara umowna, pod warunkiem umieszczenia takiego zastrzeżenia w umowie zawartej między stronami (art. 484 par. 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny; dalej: k.c.). Żądanie odszkodowania uzupełniającego wystąpi w przypadku, gdy szkoda wynikająca z niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przez dłużnika przewyższa wysokość zastrzeżonej kary umownej (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 30 czerwca 2015 r., sygn. akt I ACa 208/15). Strony mogą się również umówić, że kara umowna będzie miała charakter alternatywny w stosunku do odszkodowania. Wówczas wierzyciel według własnego uznania będzie mógł żądać od dłużnika zapłaty kary umownej lub odszkodowania na zasadach ogólnych.

W obrocie gospodarczym zdarzeniami, które mogą powodować konieczność wypłaty odszkodowania, przykładowo są: niewykonanie postanowień umowy, wadliwość towaru, nieprawidłowa realizacja usługi, bezumowne korzystanie z lokalu, utrata lub uszkodzenie przesyłki podczas jej transportu. Szczególnym rodzajem odszkodowania jest odszkodowanie za wywłaszczone nieruchomości (art. 128–135 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1774 ze zm.).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

Odszkodowania nie mieszczą się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Tym samym nie podlegają one opodatkowaniu VAT. W związku z tym, że pozostają poza zakresem VAT, nie należy ich dokumentować fakturą (por. interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 29 kwietnia 2015 r., nr IPPP1/4512-92/15-3/JL). Wyjątek stanowi przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie (art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT).

Istotą odszkodowań nie jest bowiem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony poszkodowanego. Zapłata ta nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji. Ustalanie statusu wypłacanej rekompensaty jako podlegającej lub niepodlegającej VAT należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Zatem jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie ma bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia, wówczas kwota wypłaconych odszkodowań nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, i jako taka nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem (a co za tym idzie, nie powinna być dokumentowana fakturą, lecz innym dowodem, np. notą księgową).

Nota korygująca - kiedy można ją wystawić?

Odszkodowania stanowią pozostałe przychody i koszty operacyjne, natomiast odsetki od odszkodowań powinny powiększać przychody i koszty finansowe (art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. g; art. 42 ust. 3 ustawy o rachunkowości).

Zarówno odszkodowania, jak i odsetki za zwłokę w ich spłacie powinny być ujmowane w księgach rachunkowych zgodnie z zasadą memoriałową, czyli powinny zostać przypisane do roku obrotowego, którego dotyczą, niezależnie od terminu ich zapłaty. W wyniku finansowym należy uwzględnić niewątpliwe pozostałe przychody operacyjne oraz wszystkie poniesione pozostałe koszty operacyjne (art. 6 i art. 7 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o rachunkowości).


Ewidencja u wierzyciela...

Wierzyciel powinien zaewidencjonować otrzymanie odszkodowania oraz ewentualnych odsetek za zwłokę w ich spłacie następująco:

1. Należne odszkodowanie (księgowanie na podstawie noty księgowej):

- Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”,

- Ma konto 84 „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”.

2. Należne odsetki za zwłokę w zapłacie odszkodowania:

- Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”,

- Ma konto 75-0 „Przychody finansowe”.

Otrzymanie odszkodowania:

- Wn konto 10 „Kasa” lub konto 13 „Rachunki bankowe”,

- Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”,

oraz

- Wn konto 84 „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”,

- Ma konto 76-0 „Pozostałe przychody operacyjne”.

4. Otrzymanie odsetek za zwłokę:

- Wn konto 10 „Kasa” lub konto 13 „Rachunki bankowe”,

- Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”.

Błędy w księgach nie muszą oznaczać umyślności

...i u dłużnika

Dłużnik powinien zaewidencjonować wypłatę odszkodowania i ewentualnych odsetek za zwłokę w ich spłacie poprzez następujące zapisy:

1. Rezerwa na spodziewane roszczenia od nabywców z tytułu odszkodowań: Wn konto 76-1 „Pozostałe koszty operacyjne”, Ma konto 83 „Rezerwy”,

2. Zobowiązanie z tytułu odszkodowania (księgowanie na podstawie noty księgowej): Wn konto 76-1 „Pozostałe koszty operacyjne”, Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”,

3. Zobowiązanie z tytułu odsetek za zwłokę w spłacie odszkodowania: Wn konto 75-1 „Koszty finansowe”, Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”,

4. Zapłata odszkodowania: Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”, Ma konto 10 „Kasa” lub konto 13 „Rachunki bankowe”,

5. Zapłata odsetek za zwłokę: Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”, Ma konto 10 „Kasa” lub konto 13 „Rachunki bankowe”,

6. Rozwiązanie rezerwy w związku z zapłatą odszkodowania: Wn konto 83 „Rezerwy”, Ma konto 76-1 „Pozostałe koszty operacyjne”.


Przy wywłaszczeniu nieruchomości

Ewidencjonowanie wywłaszczenia nieruchomości w zamian za odszkodowanie pod postacią nieruchomości zamiennej (art. 131 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami) następuje według takich samych reguł jak w przypadku transakcji barterowych:

1. Wyksięgowanie z ewidencji bilansowej nieruchomości w związku z jej sprzedażą (wy-właszczeniem):

- Wn konto 76-1 „Pozostałe koszty operacyjne”,

- Wn konto 07 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”,

- Ma konto 01 „Środki trwałe”.

2. Przekazanie (sprzedaż) wywłaszczonej nieruchomości (księgowanie na podstawie wysta-wionej faktury VAT):

- Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”

- Ma konto 76-0 „Pozostałe przychody operacyjne”

- Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”

3. Otrzymanie (nabycie) nieruchomości zamiennej (księgowanie na podstawie otrzymanej faktury VAT)

- Wn konto 30 „Rozliczenie zakupu”,

- Wn konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”,

- Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”.

4. Przyjęcie nieruchomości zamiennej do ewidencji bilansowej:

- Wn konto 01 „Środki trwałe”,

- Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu”.

5. Wyrównanie wzajemnych rozrachunków:

- Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”,

- Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”,

oraz

- Wn konto 13 „Rachunki bankowe” lub Ma konto 13 „Rachunki bankowe” (w zależności od tego, która strona transakcji dokonuje wyrównujących dopłat pieniężnych).

Odszkodowanie umożliwia wyrównanie wyrządzonej szkody. Wypłacane jest bowiem w kwocie poniesionej straty lub utraconych korzyści. Ponadto pozostawia ono poszkodowanemu swobodę w zakresie spożytkowania otrzymanej rekompensaty, stosownie do własnych potrzeb. Otrzymanie odszkodowania jest uwarunkowane jednak obowiązkiem wykazania, iż szkoda powstała oraz że istnieje związek przyczynowy między tą szkodą a zdarzeniem ją wywołującym. Taki obowiązek nie występuje natomiast w przypadku kary umownej, która wymaga jedynie udowodnienia, iż została skutecznie zastrzeżona w umowie oraz że doszło do niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. ©?

Zawartość noty

● określenie rodzaju dowodu i jego numeru identyfikacyjnego,

● określenie stron (nazwy, adresy) dokonujących operacji gospodarczej,

● opis operacji oraz jej wartość,

● data dokonania operacji, a gdy dowód został sporządzony pod inną datą – także data sporządzenia dowodu,

● podpis wystawcy dowodu oraz osoby, której wydano lub od której przyjęto składniki aktywów,

● stwierdzenie sprawdzenia i zakwalifikowania dowodu do ujęcia w księgach rachunkowych przez wskazanie miesiąca oraz sposobu ujęcia dowodu w księgach rachunkowych (dekretacja), podpis osoby odpowiedzialnej za te wskazania.

Marek Barowicz

specjalista z zakresu rachunkowości

Podstawa prawna:

- Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.);

- Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.);

- Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.).

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zasada wielokrotności opodatkowania wyrobów akcyzowych w przypadku wtórnego obowiązku podatkowego a zmiana podatkowego przeznaczenia wyrobu akcyzowego

Istotnym problemem prawnym i praktycznym jest możliwość wielokrotnego opodatkowania tego samego wyrobu akcyzowego na etapie wtórnego obowiązku podatkowego (zwanego również obowiązkiem podatkowym drugiego stopnia.) – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

KSeF 2026: Koniec z papierowymi fakturami. Jak przygotować się na rewolucję w rozliczeniach VAT i uniknąć kar i problemów z fiskusem [branża TSL]

Niecały rok dzieli podatników VAT (w tym branżę transportową) od księgowej rewolucji. Ministerstwo Finansów potwierdziło w komunikacie z kwietnia 2025 r., że początek 2026 roku to ostateczny termin wejścia w życie Krajowego Systemu e-Faktur dla większości przedsiębiorców. Oznacza to, że już niedługo sektor TSL, zdominowany przez rozliczenia papierowe, musi stać się cyfrowy. To wyzwanie zwłaszcza dla spedycji, które rozliczają się z wieloma podmiotami równocześnie. Jak przygotować się do wdrożenia KSeF, by uniknąć problemów i kar?

Co myślą księgowi o przyszłości swojej branży? Barometr nastrojów księgowych 2025 ujawnia kulisy rynku

Czy zawód księgowego przechodzi kryzys, czy może ewoluuje w stronę większego znaczenia strategicznego? Nowo opublikowany Barometr nastrojów księgowych 2025 to pierwsze tego typu badanie w Polsce, które w kompleksowy sposób analizuje wyzwania, emocje i kierunki rozwoju zawodu księgowego.

Zmiany w opodatkowaniu fundacji rodzinnych prawdopodobnie od 2026 r. Koniec obecnych korzyści? Co planuje Ministerstwo Finansów?

Fundacje rodzinne miały być długo oczekiwanym narzędziem sukcesji i ochrony majątku polskich przedsiębiorców. W Polsce działa około 800 tysięcy firm rodzinnych, które odpowiadają za nawet 20% PKB. To właśnie dla nich fundacje miały stać się mechanizmem zapewniającym ciągłość, bezpieczeństwo i porządek w zarządzaniu majątkiem. Choć ich konstrukcja budzi zainteresowanie i daje realne korzyści, to już po dwóch latach funkcjonowania szykują się poważne zmiany prawne. O ich konsekwencjach mówi adwokat Michał Pomorski, specjalista w zakresie prawa podatkowego z kancelarii Pomorski Tax Legal Finance.

REKLAMA

Korygowałeś deklaracje podatkowe po otrzymaniu subwencji z PFR? Możesz być bezpodstawnie pozwany – sprawdź, co zrobić w takiej sytuacji

Wśród ponad 16 tys. pozwów, które Polski Fundusz Rozwoju (PFR) złożył przeciwko przedsiębiorcom w ramach programu „Tarcza Finansowa”, około 2700 dotyczy firm (wg danych z 2023 r.), które po złożeniu wniosku o subwencję dokonały korekty deklaracji podatkowych.

Kiedy Krajowy System e-Faktur stanie się obowiązkowy? – Stan legislacyjny i wyzwania przed przedsiębiorcami

11 kwietnia 2025 roku na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy dotyczący obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF), który reguluje wdrożenie tego systemu w Polsce. Choć przepisy nie zostały jeszcze ostatecznie zatwierdzone, większość kluczowych kwestii jest już znana, co daje przedsiębiorcom czas na rozpoczęcie przygotowań do nadchodzących zmian.

Dlaczego dokumentacja pochodzenia towarów to filar bezpiecznego handlu międzynarodowego?

Brak odpowiedniej dokumentacji pochodzenia towarów może kosztować firmę czas, pieniądze i reputację. Dowiedz się, jak poprawnie i skutecznie prowadzić dokumentację, by uniknąć kar, ułatwić odprawy celne i zabezpieczyć interesy swojej firmy w handlu międzynarodowym.

Podatek od prezentów komunijnych. Są 3 limity kwotowe: 5733 zł (osoby spoza rodziny), 27 090 zł (dalsza rodzina), 36 120 zł (najbliższa rodzina)

Mamy maj, a więc i sezon komunijny – czas uroczystości, rodzinnych spotkań i… (często bardzo drogich) prezentów. Ale czy wręczone dzieciom upominki mogą wiązać się z obowiązkiem podatkowym? Wyjaśniamy, kiedy komunijny prezent staje się darowizną, którą trzeba zgłosić fiskusowi.

REKLAMA

Webinar: KSeF – na co warto przygotować firmę? + certyfikat gwarantowany

Ekspert wyjaśni, jak przygotować firmę na nadchodzący obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur i oraz na co zwrócić uwagę, aby proces przejścia na nowy system fakturowania przebiegł sprawnie i bez zbędnych trudności. Każdy z uczestników webinaru otrzyma certyfikat, dostęp do retransmisji oraz materiały dodatkowe.

Obowiązkowego KSeF można uniknąć. Jest na to kilka sposobów. M.in. uzyskanie statusu podatnika zagranicznego działającego w Polsce wyłącznie na podstawie rejestracji

Obowiązkowy model Krajowego Systemu e-Faktur nie będzie obowiązywał zagraniczne firmy działające jako podatnicy VAT na polskim rynku wyłącznie na podstawie rejestracji. Profesor Witold Modzelewski pyta dlaczego wprowadza się taki przywilej dla zagranicznych konkurentów polskich firm. Wskazuje ponadto kilka innych legalnych sposobów uniknięcia obowiązkowego KSeF, wynikających z projektu nowych przepisów.

REKLAMA