Jak prawidłowo inwentaryzować metodą spisu z natury

Chcesz bezbłędnie przeprowadzić i rozliczyć inwentaryzację? Zamów już teraz kompletne źródło informacji - serwis „Inwentaryzacja”

Celem inwentaryzacji jest ustalenie faktycznych stanów aktywów i pasywów, skorygowanie danych ewidencyjnych o powstałe różnice inwentaryzacyjne, rozliczenie osób materialnie odpowiedzialnych za powierzony majątek, a także ocena stanu i przydatności posiadanych zasobów. 

Podstawową, najbardziej wiarygodną metodą inwentaryzacji zgodnie z uor jest spis z natury. Metodą tą są inwentaryzowane następujące składniki aktywów i pasywów jednostki:

• aktywa pieniężne (z wyjątkiem zgromadzonych na rachunkach bankowych),

• papiery wartościowe w postaci materialnej,

• rzeczowe składniki aktywów obrotowych,

• środki trwałe, z wyjątkiem tych, do których dostęp jest znacznie utrudniony, oraz gruntów.

• nieruchomości zaliczane do inwestycji,

• maszyny i urządzenia wchodzące w skład środków trwałych w budowie.

UWAGA

Spisem z natury należy objąć także aktywa obce, będące własnością innych podmiotów, znajdujące się w jednostce w celu ich przechowywania, sprzedaży, przetwarzania lub używania. Nie mają obowiązku inwentaryzacji obcych składników aktywów jednostki świadczące usługi pocztowe, transportowe, spedycyjne i składowania.

Ustawa podaje terminy inwentaryzacji. Generalną zasadą jest, że inwentaryzację (na przykład metodą spisu z natury) można rozpocząć w dowolnym dniu, nie wcześniej niż trzy miesiące przed końcem roku obrotowego. Oznacza to, że jeżeli rok obrotowy jest zgodny z rokiem kalendarzowym - nie wcześniej niż 1 października. Zakończenie powinno nastąpić do 15 dnia następnego roku, tj. do 15 stycznia. Jednostka powinna wybrać taki dzień inwentaryzacji, w którym zasoby są najniższe, np. w jednostkach handlu opałem - przed sezonem grzewczym, a w jednostkach produkcji roślinnej - przed żniwami lub zbiorem plonów itp.

Ponieważ żniwa lub zbiór plonów mają miejsce w połowie roku kalendarzowego, jednostka powinna rozważyć dwa rozwiązania:

• dostosowanie roku obrotowego do sezonowości działalności,

• objęcie posiadanych zapasów materiałów, towarów, produktów i półproduktów ewidencją ilościowo-wartościową i składowanie ich na terenie strzeżonym.

W pierwszym przypadku inwentaryzacja będzie sporządzana przy faktycznie najniższych stanach zapasów. W drugim inwentaryzacja może być przeprowadzana w dowolnym momencie, raz w ciągu dwóch lat. Data inwentaryzacji powinna przypadać na dzień kończący okres sprawozdawczy (miesiąc, kwartał), ponieważ wtedy bez problemów można ustalić stan ewidencyjny na ten dzień i wyznaczyć różnice inwentaryzacyjne.

Od tej zasady istnieje wyjątek. Aktywa pieniężne, papiery wartościowe, produkcję niezakończoną oraz zapasy materiałów, towarów i produktów gotowych, które zostały zaliczone do kosztów w momencie zakupu lub wytworzenia, a które nie zostały zużyte do dnia bilansowego, należy bezwzględnie zinwentaryzować na dzień bilansowy. Organizacja inwentaryzacji rocznej zależy od wielkości jednostki. W małej jednostce podstawą spisu może być pisemne polecenie kierownika jednostki, zawierające przedmiot i termin spisu oraz osoby spisujące, termin wyceny inwentaryzacji, ustalenia różnic i ich rozliczenia. W większej jednostce czynnością poprzedzającą inwentaryzację roczną jest wydanie zarządzenia w sprawie inwentaryzacji rocznej przez kierownika jednostki, wyznaczającego tzw. pola spisowe, określającego zespoły spisowe, osoby zobowiązane do uzgodnienia sald rozrachunków oraz weryfikacji pozostałych aktywów i pasywów. Ponadto zarządzenie powinno zawierać harmonogram czynności inwentaryzacyjnych, od szkolenia wstępnego po rozliczenie różnic inwentaryzacyjnych.

Więcej na ten temat znajdziesz w Internetowym Serwisie Księgowego w artykule Inwentaryzacja 2011. Jak przeprowadzić spis z natury

• art. 4 ust. 3 i 5, art. 21, 26 i 27 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 102, poz. 585

Krystyna Michaluk

główna księgowa, finalistka konkursu Księgowy Roku 2006