REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kiedy i jak fiskus ma prawo sam oszacować dochody podatnika

Ewa Matyszewska
Ewa Matyszewska
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Organ podatkowy może w pewnych sytuacjach oszacować dochody podatnika, czyli określić przybliżoną wartość podstawy opodatkowania. Kiedy można spdziewać się oszacowania?

Szacowanie dochodów podatnika polega na przybliżonym określeniu wartości podstawy opodatkowania. Określenie podstawy opodatkowania w drodze oszacowania powinno zmierzać do określenia jej wysokości zbliżonej do rzeczywistej podstawy opodatkowania.

Przepisy podatkowe enumeratywnie wymieniają sytuacje, w których organ podatkowy ma prawo dokonać szacowania podstawy opodatkowania. Będzie tak, jeżeli:

- brak jest ksiąg podatkowych lub innych danych niezbędnych do jej określenia lub

- dane wynikające z ksiąg podatkowych nie pozwalają na określenie podstawy opodatkowania, lub

- podatnik naruszył warunki uprawniające do korzystania ze zryczałtowanej formy opodatkowania.

Przesłanką brak dokumentacji

Jedną z głównych przesłanek pozwalających organowi podatkowemu na oszacowanie dochodów podatnika jest brak ksiąg. Jednak nie ma przy tym znaczenia, jaka jest przyczyna braku ksiąg podatkowych. Na ten aspekt zwrócił uwagę WSA w Warszawie w wyroku z 30 listopada 2005 r. (sygn. akt III SA/Wa 1030/04; niepublikowany), w którym podkreślił, że przykładowo okoliczność utraty ksiąg nie może mieć żadnego znaczenia dla oceny uprawnienia organów podatkowych do oszacowania podstawy opodatkowania.

Trzeba tu podkreślić, że nawet brak ksiąg u podatnika nie będzie skutkował przeprowadzeniem szacowania w każdym przypadku. Taką opinię zaprezentował NSA w wyroku z 7 czerwca 2005 r. (sygn. akt II FSK 12/05; niepublikowany), w którym wyjaśnił, że nawet w wypadku braku ksiąg podatkowych - jeżeli podatnik był zobowiązany do ich prowadzenia - nie jest możliwe określenie podstawy opodatkowania w drodze oszacowania, jeżeli istnieją dane niezbędne do jej określenia.

Również stwierdzenie nierzetelności księgi lub jej brak nie stwarza automatycznie podstawy do ustalenia opodatkowania w drodze szacunkowej. Nie można pozbawić strony prawa wypowiedzenia się w sprawie zebranych dowodów przed wydaniem decyzji nawet w takich przypadkach, w których wynik rozstrzygnięcia wydaje się być oczywisty - podkreślił WSA w Warszawie w wyroku z 28 maja 2004 r. (sygn. akt III SA 24/03; niepublikowany).

Warto w tym miejscu wyjaśnić jedną kwestię. A mianowicie w sytuacji, gdy organ w drodze oszacowania określi jeden z elementów służących do obliczenia podstawy opodatkowania, to całą podstawę opodatkowania należy uznać za określoną w drodze oszacowania. Sam fakt, że oszacowania dokonano w opar-ciu o dowody dokumentujące zapisy w księgach oraz w oparciu o zapisy samych ksiąg, nie przesądza o tym, że podstawa opodatkowania została określona w oparciu o dowody źródłowe, a nie w drodze oszacowania - wyjaśnił WSA w Warszawie w wyroku z 5 października 2005 r. (sygn. akt III SA/Wa 1936/05; niepublikowany).

Metody szacowania

Podstawę opodatkowania określa się w drodze oszacowania, stosując następujące metody:

- porównawczą wewnętrzną - polegającą na porównaniu wysokości obrotów w tym samym przedsiębiorstwie za poprzednie okresy, w których znana jest wysokość obrotu;

- porównawczą zewnętrzną - polegającą na porównaniu wysokości obrotów w innych przedsiębiorstwach prowadzących działalność o podobnym zakresie i w podobnych warunkach;

- remanentową - polegającą na porównaniu wartości majątku przedsiębiorstwa na początku i na końcu okresu, z uwzględnieniem wskaźnika szybkości obrotu;

- produkcyjną - polegającą na ustaleniu zdolności produkcyjnej przedsiębiorstwa;

- kosztową - polegającą na ustaleniu wysokości obrotu na podstawie wysokości kosztów poniesionych przez przedsiębiorstwo, z uwzględnieniem wskaźnika udziałów tych kosztów w obrocie;

- udziału dochodu w obrocie - polegającą na ustaleniu wysokości dochodów ze sprze-daży określonych towarów i wykonywania określonych usług, z uwzględnieniem wysokości udziału tej sprzedaży (wykonanych usług) w całym obrocie.

W szczególnie uzasadnionych przypadkach, gdy nie można zastosować wskazanych metod, organ podatkowy może w inny sposób oszacować podstawę opodatkowania. Organ podatkowy, określając podstawę opodatkowania w drodze szacowania, uzasadnia wybór metody oszacowania.

Warto w tym miejscu wyjaśnić, że nie w każdej sytuacji można zastosować inne niż wymienione metody szacowania, lecz jedynie w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Tym bardziej więc wybór metody szacowania spoza katalogu określonych metod powinien być wsparty wyczerpującą argumentacją - podkreślił WSA w Warszawie w wyroku z 15 lutego 2005 r. (sygn. akt III SA 3167/03; niepublikowany).

Podatnik sam nie oszacuje

Jak już wyjaśniłam, organy podatkowe mają prawo szacowania dochodów podatnika. Pojawia się pytanie, czy przykładowo podatnik, który prowadzi działalność w zakresie kupna i sprzedaży walut obcych po awarii systemu obsługującego stanowisko kasowe, może ustalić dochód do opodatkowania w drodze oszacowania. Niestety nie.

Dokonywanie szacowania podstawy opodatkowania należy do uprawnień organu podatkowego, tj. w tym przypadku urzędu skarbowego. Artykuł 23 Ordynacji podatkowej reguluje w ten sposób specyficzne działanie organów podatkowych, dokonywane w ramach postępowania zmierzającego do wydania decyzji wymiarowej. Oszacowanie podstawy opodatkowania jest instytucją wyjątkową, naruszającą - z konieczności - zwykły tryb dokonywania wymiaru podatku. Uprawnień do dokonywania oszacowania podstawy opodatko- wania nie posiada podatnik.

Ważne!

Jeżeli podstawa opodatkowania została określona w drodze oszacowania, a podatnik jest zobowiązany do wpłaty zaliczek na podatek, organ podatkowy określa wysokość zaliczek za okres, za który podstawa opodatkowania została oszacowana, proporcjonalnie do wysokości zobowiązania podatkowego za cały rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy

Ważne!

Organ podatkowy odstąpi od określenia podstawy opodatkowania w drodze oszacowania, jeżeli dane wynikające z ksiąg podatkowych, uzupełnione dowodami uzyskanymi w toku postępowania, pozwalają na określenie podstawy opodatkowania

SZACOWANIE DOCHODÓW PO STRACIE DOKUMENTÓW

Wskutek powodzi zalaniu uległy dokumenty spółki: faktury zakupu, sprzedaży, raporty kasowe, wyciągi bankowe i inne dokumenty wewnętrzne. Rejestry i ewidencje VAT oraz księgi rachunkowe zostały w całości uratowane. Obecnie faktury zakupu zostały częściowo odtworzone w formie duplikatów. Spółce nadal brakuje jednak niektórych faktur, a ich uzyskanie może okazać się niemożliwe ze względu na likwidację niektórych firm. Czy podatnik powinien dokonać korekty odliczonego podatku naliczonego wykazanego w zniszczonych fakturach zakupu oraz, czy w sytuacji, gdy wskutek powodzi zniszczeniu uległa część dokumentów źródłowych, może dojść do szacowania podstawy opodatkowania?

Podatnicy mają obowiązek przechowywać księgi podatkowe oraz związane z ich prowadzeniem dokumenty do czasu upływu okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Podatnicy są zobowiązani przechowywać ewidencje prowadzone dla celów rozliczania podatku oraz wszelkie dokumenty związane z tym rozliczeniem do czasu upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Ponadto podatnicy zobowiązani są przechowywać oryginały i kopie faktur oraz faktur korygujących, a także duplikaty tych dokumentów, do czasu upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

Na gruncie podatku od towarów i usług kluczowe w kontekście wykazania prawidłowości rozliczeń jest posiadanie faktur VAT (zarówno faktur sprzedaży, jak i faktur zakupu), gdyż to one są dokumentami źródłowymi, na podstawie których dokonuje się zapisów w ewidencji VAT (i sprawdzenia zgodności tych zapisów ze stanem rzeczywistym) oraz rozliczenia kwot podatku naliczonego. W przypadku dokonywania sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej należy też posiadać kopie paragonów fiskalnych oraz raporty dobowe.

W przypadku utraty dokumentów źródłowych, w tym faktur VAT, podatnik powinien podjąć działania w celu odtworzenia zniszczonej dokumentacji.

Przede wszystkim podatnik powinien uzyskać duplikaty faktur zakupu od ich wystawców. Zatem podatnik jest zobowiązany do posiadania dokumentów potwierdzających prawo do odliczenia określonych kwot podatku naliczonego nie tylko w momencie dokonywania samego odliczenia i składania deklaracji VAT za dany okres, lecz także przez cały okres po odliczeniu, aż do upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego za ten okres. W przypadku braku faktur VAT lub ich duplikatów, podatnik jest więc zobowiązany do skorygowania odliczonego podatku naliczonego przez złożenie korekt deklaracji VAT-7, w których podatek ten odliczono.

Ponadto organ podatkowy określa podstawę opodatkowania w drodze oszacowania, jeżeli: brak jest ksiąg podatkowych lub innych danych niezbędnych do jej określenia lub dane wynikające z ksiąg podatkowych nie pozwalają na określenie podstawy opodatkowania. Organ podatkowy odstępuje od określenia podstawy opodatkowania w drodze oszacowania, jeżeli dane wynikające z ksiąg podatkowych, uzupełnione dowodami uzyskanymi w toku postępowania, pozwalają na określenie podstawy opodatkowania. W przypadku, jeśli brak będzie danych niezbędnych do określenia rzeczywistej podstawy opodatkowania (niezależnie od przyczyn braku tych danych, w tym okoliczności utraty wymaganych przepisami dokumentów), organ podatkowy, dokonując kontroli i ewentualnej korekty rozliczeń wykonanych przez podatnika, będzie uprawniony do określenia podstawy opodatkowania w drodze szacowania.

Zniszczenie dokumentacji źródłowej powoduje, że organ podatkowy może stanąć w obliczu braku danych niezbędnych do określenia rzeczywistej podstawy opodatkowania, co mogłoby skutkować koniecznością oszacowania podstawy opodatkowania. Fakt, że dokumenty uległy zniszczeniu nie wskutek zawinionych działań podatnika, lecz wskutek działania żywiołu w postaci powodzi, nie może przy tym stanowić przesłanki negatywnej do zastosowania instytucji szacowania podstawy opodatkowania.


EWA MATYSZEWSKA

ewa.matyszewska@infor.pl


Podstawa prawna

- Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: GP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Podatek PIT - część 2
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Zeznanie PIT-37 za 2022 r. można złożyć w terminie do:
    30 kwietnia 2023 r. (niedziela)
    2 maja 2023 r. (wtorek)
    4 maja 2023 r. (czwartek)
    29 kwietnia 2023 r. (sobota)
    Następne
    Księgowość
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Polska ustawa o kryptoaktywach od 30 czerwca 2024 r. Założenia i cel nowych przepisów [omówienie projektu]

    Projekt ustawy o kryptoaktywach ma zaimplementować do krajowych przepisów rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1114 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie rynków kryptoaktywów oraz zmiany rozporządzeń (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 1095/2010 oraz dyrektyw 2013/36/UE i (UE) 2019/1937 (Dz. U. UE. L. z 2023 r. Nr 150, str. 40 z późn. zm.) (dalej: MiCA) określające zasady regulacji i nadzoru emisji, handlu i świadczenia usług związanych z kryptowalutami. Rozporządzenie obowiązuje już od 29 czerwca 2023 r., ale w pełni zacznie być stosowane dopiero w grudniu 2024 r. Projekt ustawy przewiduje wprowadzenie nowych rozwiązań w obszarze sektora rynku kryptoaktywów, mających na celu realizację zadań wynikających z rozporządzenia MiCA, w szczególności w zakresie skutecznego nadzoru i ochrony inwestorów. Według ustawodawcy podjęcie działań zmierzających do realizacji ww. celów zapewni rozwój rynku w perspektywie wieloletniej oraz bezpieczeństwo przez rozszerzenie kompetencji nadzorczych. Za projekt ustawy odpowiada Podsekretarz Stanu Ministerstwa Finansów. 

    Rozlicz się przez internet. Dzięki usłudze Twój e-PIT szybko i łatwo rozliczysz swój PIT

    Okres rozliczeń rocznych PIT trwa do końca kwietnia. Dzięki usłudze Twój e-PIT udostępnionej przez Ministerstwo Finansów w e-Urzędzie Skarbowym (e-US) możesz szybko i wygodnie rozliczyć swój PIT. Zwłaszcza jeśli masz Profil Zaufany. Jeśli nie masz – założysz go od ręki.

    PIT 2024. Czy można rozliczyć podatki bez Profilu Zaufanego?

    Sezon rozliczeń podatkowych jest w pełni. Dzięki usłudze e-PIT dostępnej na stronie Ministerstwa Finansów, możesz  szybko rozliczyć swój PIT. Resort zaleca, aby z rozliczeniem nie zwlekać.

    Co można sobie odliczyć od podatku 2024? Z jakich ulg podatkowych można skorzystać w rozliczeniu PIT?

    Co można odliczyć z podatku PIT? Z jakich ulg podatkowych można skorzystać w rozliczeniu w 2024 roku?

    Kto może wyjechać do sanatorium z ZUS-em w 2024 roku? Jak uzyskać skierowanie? Ile trzeba czekać?

    Nie tylko Narodowy Fundusz Zdrowia kieruje do miejscowości uzdrowiskowych, ale także Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Z leczenia może skorzystać każdy ubezpieczony, który jest zagrożony utratą zdolności do pracy. Warunkiem jest jednak, by rehabilitacja poprawiła rokowania stanu zdrowia i przyczyniła się do powrotu do aktywności zawodowej.

    Limit pomocy de minimis dla MŚP 2024 - podwyżka od 1 maja

    Ministerstwo Finansów przygotowało projekt rozporządzenia, na podstawie którego MŚP nadal udzielana będzie pomoc de minimis w formie gwarancji BGK spłaty kredytu lub innego zobowiązania - napisał resort w OSR do projektu. Rozporządzenie wdroży w życie unijne przepisy wprowadzające nowy wyższy limit takiej pomocy dla jednego przedsiębiorstwa w ciągu 3 lat.

    Ulga sponsoringowa a koszty uzyskania przychodów z zysków kapitałowych

    Po koniec 2023 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że podmioty osiągające przychody z zysków kapitałowych również mogą odliczać koszty wspierania sportu, edukacji i kultury, na podstawie art. 18ee, niezależnie od tego czy koszty te zostaną przyporządkowane do przychodów z zysków kapitałowych czy pozostałych przychodów.

    Rozrachunki w księgowości wsparte sztuczną inteligencją. Nadchodzi nowe

    Czy sztuczna inteligencja może wspomóc księgowym w rozrachunkach? Dzięki wykorzystaniu mechanizmów sztucznej inteligencji programy księgowe pozwalają na dużą automatyzację procesów w tym zakresie.

    Jak rozpoznać pellet dobrej jakości? Jak sprawdzić samemu?

    Jakość pelletu jest kluczowym czynnikiem decydującym o jego efektywności i bezpieczeństwie użytkowania. Niezależnie od tego, czy wykorzystujemy go do ogrzewania domu, czy jako surowiec w przemyśle, istnieją cechy, na które warto zwrócić uwagę, aby mieć pewność, że wybieramy produkt najwyższej jakości.

    Składki ZUS wspólników spółki z o.o. (jednoosobowej i wieloosobowej). Kto i kiedy nie zapłaci składek?

    Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych różnicują pozycję wspólników spółki z o.o. w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu w zależności od tego, czy spółka jest jednoosobowa czy wieloosobowa.

    REKLAMA