Wyrok w sprawie, wydany przez WSA, nie zamyka możliwości obrony naszych praw. Środkiem odwoławczym od wyroku, lub postanowienia kończącego postępowanie, jest skarga kasacyjna wnoszona do NSA. Wniesienie skargi jest jednak bardzo sformalizowane. Wymagane jest spełnienie licznych warunków.
Kto może wnieść skargę
Podmiotami uprawnionymi do wniesienia skargi kasacyjnej są:
• strony postępowania,
• prokurator lub
• Rzecznik Praw Obywatelskich,
po doręczeniu im odpisu orzeczenia sądu pierwszej instancji wraz uzasadnieniem.
Należy podkreślić, że w przeciwieństwie do skargi do WSA skarga kasacyjna powinna być sporządzona i podpisana przez adwokata lub radcę prawnego, doradcę podatkowego – w sprawach obowiązków podatkowych, bądź rzecznika patentowego – w sprawach dotyczących własności przemysłowej.
WAŻNE!
Skargę kasacyjną musi sporządzić i podpisać adwokat lub radca prawny. W sprawach obowiązków podatkowych uprawnienia takie posiada również doradca podatkowy.
Obowiązek ten nie dotyczy sytuacji, gdy skargę kasacyjną sporządza sędzia, prokurator, notariusz, profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, będący stroną, jej przedstawicielem lub pełnomocnikiem, albo jeżeli skargę kasacyjną wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich.
Kiedy możemy wnieść skargę kasacyjną
Skarga kasacyjna wnoszona jest do NSA, ale składa się ją za pośrednictwem WSA. Skargę kasacyjną, jako nadzwyczajny środek odwoławczy, oprzeć można jedynie na ściśle wskazanych w ustawie podstawach. Są to:
1) naruszenie prawa materialnego, przez jego błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, lub
2) naruszenie przepisów postępowania, jeżeli to uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
Należy pamiętać, że podstawą skargi kasacyjnej mogą być wyłącznie uchybienia dotyczące postępowania przed WSA, odnoszące się do naruszenia prawa materialnego lub procesowego. Nie mogą to być uchybienia, których dopuściły się organy podatkowe lub administracyjne. W istocie, w konkretnym przypadku może się zdarzyć, iż błąd organu podatkowego zostanie powielony przez sąd pierwszej instancji. Jednakże wnoszący skargę kasacyjną powinien powoływać się na uchybienia, które miały miejsce w postępowaniu sądowym przed WSA.
Natomiast jeżeli chodzi o naruszenie przepisów postępowania, to również powinno ono nastąpić w trakcie postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym. Ponadto powinno to być naruszenie, które miało istotny wpływ na wynik sprawy. Nie każde naruszenie przepisów postępowania będzie może więc być podstawą do uwzględnienia skargi.
W konkretnej sprawie mogą się ujawnić, w ocenie wnoszącego skargę kasacyjną, obie jej podstawy bądź tylko jedna z nich. W każdym przypadku należy pamiętać, aby podstawy kasacyjne zostały wyraźnie wskazane, wraz z powołaniem konkretnych przepisów prawnych, których naruszenia dopuścił się sąd administracyjny pierwszej instancji.
To rozróżnienie ma bowiem istotne konsekwencje procesowe. Otóż przy zarzucie naruszenia wyłącznie przepisów prawa procesowego skarżący może zastrzec, aby skarga została rozpoznana na posiedzeniu niejawnym, bez przeprowadzania rozprawy przed NSA. Stanie się tak, gdy pozostałe strony, w terminie czternastu dni od doręczenia im skargi kasacyjnej, nie zażądają przeprowadzenia rozprawy.
Natomiast w przypadku gdy podstawą skargi jest również, bądź wyłącznie, zarzut naruszenia prawa materialnego, przeprowadzenie rozprawy przed NSA jest konieczne bez względu na wolę stron. Jeżeli NSA uzna, że doszło jedynie do naruszenia prawa materialnego, przy braku naruszeń procesowych, może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać sprawę merytorycznie, w czym przejawia się właśnie ów wspomniany apelacyjny charakter skargi kasacyjnej w postępowaniu administracyjnym.
Skargę kasacyjną można oprzeć na wskazanych podstawach, ale jedynie wówczas, gdy miały one wpływ na treść orzeczenia w konkretnej sprawie. Oczywiście oceny takiej dokonuje Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznający ten środek odwoławczy. Samo wykazanie, że w istocie doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego czy procesowego, nie powoduje uwzględnienia skargi, bowiem skarżący powinien wykazać, iż te uchybienia miały lub mogły mieć wpływ na wynik sprawy. Najczęstszą przyczyną wnoszenia skarg kasacyjnych są uchybienia polegające na oddaleniu wniosków dowodowych, zgłoszonych przez stronę w postępowaniu w pierwszej instancji. Prowadzi to w efekcie do wniosku, że miała miejsce niewłaściwa (zbyt dowolna) ocena przeprowadzonych dowodów. Jeżeli pomimo naruszeń orzeczenie odpowiada prawu, innymi słowy – gdyby nie zaistniały uchybienia, zapadłoby orzeczenie tej samej treści, NSA oddala skargę kasacyjną od takiego orzeczenia.
Kiedy należy wnieść skargę
Jeżeli chodzi o wymagania formalne, to skarga kasacyjna powinna być wniesiona w terminie 30 dni od daty doręczenia stronie orzeczenia lub postanowienia WSA wraz z uzasadnieniem oraz powinna być należycie opłacona. Z uwagi na obowiązek wniesienia jej przez profesjonalnego pełnomocnika sąd nie wzywa strony do uzupełnienia braków skargi nienależycie opłaconej, lecz zwraca ją stronie, która oczywiście może wnieść skargę ponownie wraz z właściwą opłatą, jeżeli nie doszło w tym czasie do upływu terminu do jej wniesienia.
Jakie wymogi powinna spełniać skarga
Skarga kasacyjna powinna zawierać:
1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowana, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,
2) oznaczenie rodzaju pisma (wskazanie, czy jest to skarga, odpowiedź na skargę, zażalenie na postanowienia itp.),
3) osnowę wniosku lub oświadczenia,
4) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika,
5) listę załączników.
Gdy pismo strony jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania, a w razie jego braku – adresu do doręczeń lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników, a także oznaczenie przedmiotu sprawy. Kolejne pisma powinny zawierać sygnaturę akt. Do pisma należy dołączyć pełnomocnictwo, jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który nie złożył wcześniej pełnomocnictwa.
Poza wskazanymi wymogami skarga kasacyjna powinna spełniać szczególne wymagania wskazane w art. 176 ustawy, czyli: zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia (wyroku lub postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego) ze wskazaniem, czy jest ono zaskarżone w całości czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych (określonych w art. 174 ustawy) i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. W orzecznictwie wskazuje się, że niespełnienie przez skarżącego wymagań szczególnych, wskazanych w art. 176, nie podlega uzupełnieniu. Podkreśla się, że braki kasacji, w zakresie jej elementów konstrukcyjnych, powodują, że jest ona dotknięta brakiem istotnym i nienaprawialnym w trybie właściwym dla usuwania braków formalnych i w związku z tym podlega odrzuceniu, jako niedopuszczalna. Zgodnie z treścią orzeczenia NSA z 16 marca 2004 r. (sygn. akt: FSK 209/04) „brak wniosku o uchylenie lub zmianę orzeczenia przy związaniu NSA granicami skargi kasacyjnej uniemożliwia jej merytoryczne rozpoznanie. Nie jest dopuszczalna wykładnia treści skargi czy jej kierunków”.
WAŻNE!
Ze względu na fakt, że skarga kasacyjna jest sporządzana przez profesjonalnego pełnomocnika, powinna być zredagowana w taki sposób, aby spełniała wymagania ustawowe i nie nastręczała wątpliwości interpretacyjnych. W przeciwnym razie skarżący naraża się na odrzucenie skargi przez NSA, w trybie art. 178 ustawy.
Podobnie jak w przypadku skargi do WSA, także wnosząc skargę kasacyjną do NSA, należy uiścić wpis. Wpis od skargi kasacyjnej wynosi połowę wpisu należnego od złożonej wcześniej skargi do WSA, nie mniej jednak niż 100 zł. W takiej sytuacji wpis za skargę kasacyjną będzie wynosił:
• do 10 000 zł – 2% wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mniej jednak niż 100 zł,
• ponad 10 000 zł do 50 000 zł – 1,5% wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mniej jednak niż 200 zł,
• ponad 50 000 zł do 100 000 zł – 1% wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mniej jednak niż 750 zł,
• ponad 100 000 zł – 0,5% wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mniej jednak niż 1000 zł i nie więcej niż 50 000 zł.
Jeżeli więc zaskarżamy decyzję podatkową, w której organ podatkowy ustalił wysokość dodatkowego zobowiązania podatkowego na kwotę 30 000 zł – wpis stosunkowy za skargę do WSA wyniesie 3% × 30 000 zł = 900 zł, natomiast późniejsze złożenie skargi kasacyjnej do NSA spowoduje obowiązek uiszczenia wpisu w wysokości 450 zł.
