REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Konto "Kasa" potrzebne bez względu na rodzaj waluty

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Weronika Gackowska

REKLAMA

Mimo że zniknęły powszechnie kiedyś występujące okienka z napisem „kasa” i coraz rzadziej zatrudnia się kasjerów, to w związku z dokonywaniem bieżących płatności obrót gotówkowy, chcemy czy nie, i tak wystąpi. Musimy więc w sposób prawidłowy zorganizować zasady jego dokumentowania.

Jednostki, nawet jeżeli nie prowadzą działalności gospodarczej, posiadają różnego rodzaju aktywa obrotowe (art. 3 ust. 1 pkt 18 lit. b), w tym aktywa finansowe (art. 3 ust. 1 pkt 24 uor), a przede wszystkim aktywa pieniężne (art. 3 ust. 1 pkt 25 uor).
Zgodnie z ustawą o rachunkowości oraz Prawem dewizowym krajowymi środkami płatniczymi obok waluty polskiej są papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walucie polskiej. Walutą polską są znaki pieniężne: banknoty i monety - pieniądze, występujące jako środek rozliczeniowy oraz jako środek regulowania należności i zobowiązań w transakcjach, które realizowane są w każdej jednostce gospodarczej. Oprócz aktywów pieniężnych w formie krajowych środków płatniczych występują waluty obce i dewizy (art. 3 ust. 1 pkt 25 uor), które, wyrażone w złotych polskich, podlegają tak jak waluta polska zasadom zapisanym w ustawie o rachunkowości.

Sama „Kasa” nie wystarczy

Rozliczenia gotówkowe jednostek pieniężnych krajowych i zagranicznych bez względu na rodzaj waluty prowadzi się na koncie „Kasa”. Konto o tej lub podobnie brzmiącej nazwie jest kontem syntetycznym - kontem księgi głównej. Ewidencją na tym koncie objęte są wszystkie środki płatnicze występujące w danym okresie. Żeby można było mówić o prawidłowo prowadzonej ewidencji środków pieniężnych w kasie, do konta księgi głównej muszą być prowadzone księgi pomocnicze, będące uszczegółowieniem i uzupełnieniem konta syntetycznego (art. 16 uor). Zapisy w księgach pomocniczych - na kontach analitycznych przedstawione w porządku chronologicznym - muszą umożliwiać ustalenie:
- ilości środków płatniczych, które wpłynęły do kasy jednostki,
- ilości środków płatniczych, które z kasy jednostki wypłacono,
- stanu poszczególnych środków płatniczych na każdy moment.
Dotyczy to zawsze odrębnie ewidencjonowanych, występujących w jednostce wszystkich środków płatniczych według wartości nominalnej. Stąd ewidencja środków płatniczych w postaci gotówki powinna być prowadzona w odrębnych raportach kasowych.

Dowody wpłaty najlepiej w trzech egzemplarzach

Zmiany w zasobach wszystkich aktywów pieniężnych mających postać gotówki dokumentowane są w jednakowy sposób, bez względu na rodzaj środka płatniczego, według założeń określonych w zasadach (polityce) rachunkowości. Dowody dokumentujące wpływ gotówki oraz jej wypłatę są dowodami ścisłego zarachowania. Takie traktowanie tych dowodów dotyczy wystawianych odręcznie potwierdzeń obrotu gotówką. Dowody wystawiane techniką komputerową w module „kasa” mają automatycznie nadawaną numerację, a także bywają automatycznie przenoszone do raportu kasowego.
Dowodem dokumentującym wpływy gotówki jest własny „Dowód wpłaty - KP”, który powinien być sporządzany w trzech egzemplarzach. Oryginał przekazuje się do księgowości wraz z raportem kasowym, pierwsza kopia przekazywana jest wpłacającemu, druga kopia pozostaje w bloczku lub może być przechowywana na trwałym nośniku albo w postaci wydruków papierowych jako odrębny zbiór.
Dowodem dokumentującym wypłatę jest „Dowód kasa wyda - KW”, który również sporządza się w trzech egzemplarzach: oryginał przekazuje się do księgowości wraz z raportem kasowym, drugi egzemplarz otrzymuje odbierający gotówkę, trzecia kopia pozostaje w bloczku lub przechowywana jest według zasad właściwych dla dowodu KP.
W praktyce dostępne w handlu bloczki dowodów wpłaty i wypłaty mają najczęściej dwa egzemplarze w różnej, powtarzającej się kolorystyce, a poszczególne formularze nie mają nadanej żadnej numeracji. Taki zbiór formularzy może sugerować słuszność wystawiania dowodu KP i KW w dwóch egzemplarzach z dowolną numeracją, co, jak już zostało powiedziane, nie jest rozwiązaniem optymalnym.
Brak numeracji oraz stosowanie formularzy w jednej kolorystyce daje możliwość prawidłowego, trwałego oznakowania tym samym numerem trzech egzemplarzy oraz ujęcia tych numerów w ewidencji druków ścisłego zarachowania.
 
Za takim postępowaniem przemawia przede wszystkim:
- ilość spraw sądowych związanych z niedoborem gotówki w kasie,
- dokumentacja księgowa przedkładana w sądzie, potwierdzająca brak sprawowania kontroli oraz nieprawidłowe dokumentowanie obrotu gotówką.
 
Na niekorzyść jednostek najczęściej przemawia właśnie sposób dokumentowania obrotu gotówką. Nie ma tu w zasadzie większego znaczenia fakt, czy jednostka prowadzi księgi rachunkowe z wykorzystaniem programów komputerowych finansowo-księgowych czy techniką ręczną. Jest mniej problemów z dokumentowaniem lub są one innego rodzaju jedynie tam, gdzie dowody KP i KW wystawiane są z modułu „kasa”. W takim przypadku nie ma bowiem możliwości manipulowania numeracją, jest natomiast informacja o ilości wystawionych w danym okresie sprawozdawczym dowodów. Nie ma też możliwości wystawienia dwóch dowodów o tym samym numerze. Przyjęty do stosowania stały wygląd dowodu wpłaty i wypłaty pozwala łatwo zidentyfikować wprowadzony do raportu kasowego dokument o innej szacie graficznej i numeracji. Jeżeli wystawione dowody nie są przenoszone do raportu kasowego automatycznie, to bez względu na technikę wystawiania zawsze pozostaje problem kompletności ich ujęcia w raporcie kasowym. Problem kompletności nie występuje w programach, które dowody KP oraz KW przenoszą do raportu kasowego automatycznie. Tu problemem może być treść, z jakiego tytułu i ile wpłacono lub wypłacono gotówki.

Anulowany dowód trzeba zachować

W dowodach kasowych nie można dokonywać żadnych poprawek kwot wpłat i wypłat wyrażonych cyframi lub słownie. Mylnie (nieprawidłowo) wystawiony dowód KP lub KW należy anulować, zaznaczając taką informację na formularzu. Anulowany dowód należy przechowywać w zbiorze właściwym dla trzeciego egzemplarza (w bloczku, w formie wydruku lub na trwałym nośniku).
Wypełniając dowód wpłaty i wypłaty, należy pamiętać, że musi mieć on cechy dowodu księgowego zapisane w art. 21 ust. 1 oraz art. 22 ustawy o rachunkowości.
Należy również pamiętać, że dowód księgowy dotyczący wpłaty i wypłaty „opiewający na waluty obce z punktu widzenia uor powinien zawierać przeliczenie ich wartości na walutę polską według kursu obowiązującego w dniu przeprowadzenia operacji gospodarczej. Wynik przeliczenia zamieszcza się bezpośrednio na dowodzie, chyba że system przetwarzania danych zapewnia automatyczne przeliczenie walut obcych na walutę polską, a wykonanie tego przeliczenia potwierdza odpowiedni wydruk” (art. 21 ust. 3 uor).
Sporządzone w taki sposób dowody obrotu gotówką mogą pełnić funkcję dowodową.

Dowody z błędami nie są wiarygodne

Bardzo często przedkładane w sądzie dowody mają poważne uchybienia i nie mogą być uznane za wiarygodne w postępowaniu. Dowody wpłaty i wypłaty, jak wszystkie dowody księgowe, powinny być rzetelne, to jest zgodne z rzeczywistym przebiegiem operacji gospodarczej, którą dokumentują, kompletne oraz wolne od błędów rachunkowych.
Przyjrzyjmy się najczęściej występującym nieprawidłowościom oraz ich następstwom w dokumentowaniu:
1. Dowody obrotu gotówką nie są objęte ewidencją ścisłego zarachowania, co może być przyczyną:
• pominięcia dowodów wpłaty lub wypłaty w raporcie kasowym,
• wystawiania kilku dowodów o tym samym numerze i różnej treści ekonomicznej,
• zgubienia już wystawionego dowodu,
• wprowadzenia dowodów z innych bloczków,
• wystawienia drugiego dowodu o innej treści ekonomicznej.
 
2. Dowody w bloczku przed wydaniem do użycia nie zostały ponumerowane, co może spowodować:
• brak kompletnego zbioru dowodów obrotu gotówką w raporcie kasowym,
• pominięcie dowodu KP w raporcie kasowym pod datą wystawienia,
• ujęcie dowodu KW na kwotę inną niż faktycznie wypłacono,
• wystawienie dowodów o tym samym numerze i różnej treści ekonomicznej,
• celowe zgubienie już wystawionego dowodu,
• wystawienie kolejnego dowodu o innej treści ekonomicznej,
• wprowadzenie dowodów z innych bloczków.
 
3. Dowody KP i KW są wypełnione nieprawidłowo, np.:
• brak koniecznego podpisu (na dowodzie KP i KW muszą być umieszczone dwa podpisy: osoby, od której przyjęto składniki aktywów, oraz osoby, której wydano aktywa - art. 21 ust. 1 pkt 5 uor),
• brak kompletnej informacji o tytule oraz osobie, której wypłacono środki pieniężne,
• brak daty oraz numeru dowodu KP i KW,
• dowody wpłaty i wypłaty mają powtórzone numery.
 
4. Dowody wpłaty i wypłaty mają niekompletną lub niejasną treść ekonomiczną:
• przy zbiegu nieprawidłowości i spraw spornych brak treści informującej „za co”, z jakiego tytułu środki pieniężne wpłacono lub wypłacono, dodatkowo utrudnia ustalenie kwoty niedoboru oraz powoduje ponoszenie kosztów sądowych,
• wątpliwa informacja z treści dowodu skutkuje nieprawidłowym rozliczeniem należności i zobowiązań opłaconych gotówką, co z kolei powoduje powstanie kolejnych nieprawidłowości w księgach rachunkowych.
 
Ponadto na nieprawidłowości, a co za tym idzie - na występowanie niedoboru gotówki w kasie, ma wpływ zróżnicowany sposób dokumentowania tych samych zdarzeń gospodarczych.
 
W obu przypadkach zagadnienie wystawiania dowodów wpłaty i wypłaty można rozwiązać na dwa sposoby:
• na potwierdzenie każdego obrotu gotówkowego zawsze wystawiamy dowód KP i KW lub
• w zasadach (polityce) rachunkowości specyfikujemy grupę dowodów, dla których nie ma obowiązku wystawiania dowodu dodatkowego - wówczas na fakturze umieszcza się odpowiednią adnotację (pieczątkę) o wpłacie lub wypłacie gotówki zawsze z potwierdzeniem dwoma podpisami.

Maksymalny stan kasy określa kierownik

Gromadzone w kasie środki pieniężne mogą być w niej przechowywane do wysokości określonego przez kierownika jednostki niezbędnego stanu pogotowia kasowego. Do tej wysokości uznawana jest również odpowiedzialność instytucji ubezpieczeniowej. Natomiast osoba materialnie odpowiedzialna za obrót gotówkowy, która składa w formie pisemnej oświadczenie o przyjęciu odpowiedzialności (oświadczenie powinno być przechowywane w aktach osobowych osoby odpowiedzialnej za kasę), odpowiada za stan gotówki w kasie oraz prawidłowość operacji kasowych.

Środki z banku na podstawie KP

Środki pieniężne podjęte z rachunku bankowego na pokrycie określonych wydatków przyjmuje się do kasy oraz do ewidencji na podstawie dowodu KP. Dowód ten musi być wystawiony w dniu pobrania środków z banku. Podobnie na podstawie tego dowodu wykazuje się odpowiednią wartość w raporcie kasowym i wprowadza ją do ksiąg rachunkowych zapisem:
DT 100... „Kasa” (odpowiednie konto analityczne)
CT 149 „Środki pieniężne w drodze”
 
Drugi zapis, potwierdzający wydanie z banku określonej kwoty, wprowadzamy do ksiąg rachunkowych na podstawie wyciągu bankowego zapisem:
DT 149 „Środki pieniężne w drodze”
CT 130 „Rachunek bieżący”
lub
DT 149 „Środki pieniężne w drodze”
CT 131 „Rachunek dewizowy”
 
Podobnie ewidencji na koncie „Środki pieniężne w drodze” podlega gotówka odprowadzona do banku. Dowodem, który pozostaje w raporcie kasowym, jest dowód KW wraz z bankowym dowodem wpłaty. Oba dowody muszą mieć taką samą datę. Fakt przekazania nadwyżki do banku ujmuje się w księgach rachunkowych zapisem:
DT 149 „Środki pieniężne w drodze”
CT 100... „Kasa”
 
Drugi zapis, potwierdzający wpłatę do banku określonej kwoty, wprowadzamy do ksiąg rachunkowych na podstawie wyciągu bankowego zapisem:
DT 130 „Rachunek bieżący”
CT 149 „Środki pieniężne w drodze”
lub
DT 131 „Rachunek dewizowy”
CT 149 „Środki pieniężne w drodze”
 
Ewidencja na koncie „Środki pieniężne w drodze” umożliwia ustalenie stanu środków pieniężnych w drodze: między kasą a rachunkiem bankowym oraz między rachunkiem bankowym a kasą. Z zasady saldo powinno być wyłącznie debetowe, tzn. powinno wykazywać stan środków pieniężnych w drodze: stan środków wpłaconych do banku za pośrednictwem poczty, innego banku, utargi placówek handlu detalicznego, różnice między kwotami potwierdzonymi dwoma różnymi dokumentami. Ten drugi wariant - saldo kredytowe - nie powinien występować w prawidłowych sytuacjach.

Kontrola? Tak, ale najlepiej niezapowiedziana...

Stan gotówki w walucie polskiej oraz walutach obcych musi być potwierdzony spisem z natury - obligatoryjnie na koniec okresu sprawozdawczego (art. 26 ust. 1 pkt 1 uor.). Dodatkowo w ciągu roku dla zapewnienia bezpieczeństwa obrotu gotówkowego należy przeprowadzać niezapowiedziane kontrole stanu gotówki w kasie. Takie postępowanie niezbędne jest również dla wypełnienia obowiązku sprawowania kontroli przez kierownika jednostki.
Stwierdzona spisem ilość i wartość musi być zgodna ze stanem wykazanym w odpowiednim raporcie kasowym. Ujawnione bezsporne nadwyżki kasowe przyjmowane są na stan dowodem KP. Natomiast nadwyżki wymagające wyjaśnienia i rozliczenia podlegają ujawnieniu na koncie „Rozliczenie niedoborów i nadwyżek”. Podobnie na tym koncie podlegają ujawnieniu stwierdzone niedobory gotówki. Każdą inwentaryzację należy udokumentować według zasad przyjętych do stosowania przez daną organizację.

Reasumując:

- Prawidłowo wystawione „Dowody wpłaty - KP” oraz „Dowody wypłaty - KW” zabezpieczają aktywa pieniężne i mogą pełnić funkcję dowodową w postępowaniu sądowym.
- Na każdym dowodzie wpłaty i wypłaty należy umieścić podpis osoby wpłacającej i wypłacającej środki pieniężne.
- Prawidłowo wystawiony i objęty ewidencją księgową dowód wpłaty i wypłaty aktywów pieniężnych gwarantuje bezpieczeństwo obrotu gotówkowego.

Podstawa prawna:
- ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540
- ustawa z 27 lipca 2002 r. - Prawo dewizowe - Dz.U. Nr 141, poz. 1178; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 157, poz. 1119

dr Weronika Gackowska

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Stracił rodzinę w wypadku i miał zapłacić zaległy podatek. WSA kontra skarbówka

Mimo że jako dziecko stracił całą rodzinę w tragicznym wypadku, a wypłacone mu po latach odszkodowanie miało choć częściowo złagodzić tę krzywdę, organy skarbowe domagały się od Huberta zapłaty blisko 150 tys. zł podatku od odsetek. Sprawa trafiła aż do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który uznał stanowisko fiskusa za niesprawiedliwe. Teraz Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie przyznał rację Rzecznikowi Praw Obywatelskich i uchylił decyzje skarbówki — choć wyrok wciąż nie jest prawomocny.

Opłata skarbowa od pełnomocnictwa - zmiany od 2025 roku

Krajowa Informacja Skarbowa przypomniała w komunikacie, że od 1 stycznia 2025 r. zmianie uległy przepisy regulujące zasady wnoszenia opłaty skarbowej od pełnomocnictw składanych w formie elektronicznej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.

Jak Ministerstwo Finansów liczy lukę VAT? Metodą odgórną (top – down)

Ministerstwo Finansów poinformowało w komunikacie z 22 maja 2025 r., że metoda liczenia luki VAT od lat pozostaje niezmienna a jej opis jest opublikowany na stronie resortu. Luka VAT liczona jest względem VAT w ujęciu rachunków narodowych publikowanych przez GUS, tj. w ujęciu memoriałowym, w którym dochody ujmowane są za okres od lutego do stycznia kolejnego roku. Szacunki luki VAT dla lat 2022-2023, pomimo uwzględnienia wpływu istotnych zmian systemowych (m.in. tarcze antyinflacyjne, rekompensaty energetyczne) wskazują na znaczący wzrost luki względem poprzedzających ich lat. W 2023 roku luka VAT wynosiła 13,5%. Obecne szacunki wskazują na zmniejszenie się luki VAT w Polsce w 2024 r. do 6,9%.

Księgowi obawiają się obowiązkowego KSeF-u. Czego najbardziej?

Już tylko niecały rok dzieli nas od wprowadzenia obowiązkowego KSeF-u, a mimo to – jak się okazuje – księgowi nadal czują się niepewnie. Czego obawiają się najbardziej? Kto się wyłamuje i już dzisiaj deklaruje gotowość na zmiany? fillup k24 we współpracy ze Stowarzyszeniem Księgowych w Polsce opublikowali w maju 2025 r. "Barometr nastrojów polskich księgowych 2025", w którym przedstawiciele branży wypowiedzieli się w sprawach dla nich najważniejszych. Na KSeF-ie nie pozostawiono suchej nitki.

REKLAMA

Księgowi obawiają się obowiązkowego KSeF-u. Czego najbardziej?

Już tylko niecały rok dzieli nas od wprowadzenia obowiązkowego KSeF-u, a mimo to – jak się okazuje – księgowi nadal czują się niepewnie. Czego obawiają się najbardziej? Kto się wyłamuje i już dzisiaj deklaruje gotowość na zmiany? fillup k24 we współpracy ze Stowarzyszeniem Księgowych w Polsce opublikowali w maju 2025 r. "Barometr nastrojów polskich księgowych 2025", w którym przedstawiciele branży wypowiedzieli się w sprawach dla nich najważniejszych. Na KSeF-ie nie pozostawiono suchej nitki.

Akcja jak z filmu! Polskie służby rozbiły gang od kontrabandy za 31 milionów

Akcja dosłownie jak z filmu – zatrzymania w kilku województwach, przeszukania, graniczny pościg i papierosy warte fortunę. Gang działał w Polsce, Czechach, Słowacji i Wielkiej Brytanii. Wpadło już 29 osób, a służby przejęły blisko 5 mln sztuk nielegalnych papierosów. Śledztwo nabiera tempa – są kolejne tropy.

Jak uzyskać dofinansowanie z urzędu pracy do zatrudnienia pracownika - zasady w 2025 roku

Zatrudnienie pracownika przeważnie wiążę się z dużymi kosztami. Trudno się dziwić, że przedsiębiorcy szukają oszczędności i szukają rozwiązań, aby móc zapłacić jak najmniej. Istnieją różne formy wsparcia przedsiębiorców, np. dofinansowanie na zatrudnienie pracownika z Urzędu Pracy. Jak wygląda proces ubiegania się o takie dofinansowanie? Poniżej opiszę kilka możliwych dofinansowań, o które może się starać przedsiębiorca.

KSeF już za rogiem. Tysiące firm nieprzygotowanych – cyfrowe wykluczenie może kosztować fortunę

Cyfrowy obowiązek, który może zaskoczyć wielu przedsiębiorców – od 2026 r. e-fakturowanie stanie się przymusem. Problem? Rząd uznał, że „wykluczenie cyfrowe” dotyczy wyłącznie najmniejszych firm. W praktyce zagrożeni są także starsi przedsiębiorcy, mikrofirmy bez dostępu do IT, a nawet ci, którzy nie mają stabilnego internetu. Brak przygotowania oznacza paraliż działalności, karne odsetki i utratę klientów. Czas ucieka – a system nie wybacza błędów.

REKLAMA

ZUS: Przedsiębiorcy z niepełnosprawnościami z niższą roczną składką zdrowotną. Trzeba spełnić 4 warunki

Przedsiębiorcy, którzy mają orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności mogą korzystać z ulgi i obniżyć roczną składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Krzysztof Cieszyński, Regionalny Rzecznik Prasowy województwa pomorskiego wyjaśnia jakie warunki trzeba spełnić, by skorzystać z tej ulgi.

Prawa autorskie do treści biznesowych publikowanych w social mediach. Kiedy można legalnie wykorzystać zdjęcie lub wideo? Co każda firma wiedzieć powinna

W erze cyfrowej, gdzie granice między komunikacją osobistą a firmową coraz bardziej się zacierają, prawa autorskie w social mediach stają się kluczową kwestią dla każdego biznesu. Generowanie własności intelektualnej przestało być domeną wyłącznie branż kreatywnych — dziś dotyczy praktycznie każdej firmy, która promuje swoje produkty lub usługi w internecie.

REKLAMA