Jak rozliczyć pożyczki w spółce

W obrocie gospodarczym często funkcjonują spółki z o.o. i akcyjne wyposażone jedynie w minimalny wymagany przez kodeks spółek handlowych kapitał. Dotyczy to także sytuacji, w których kapitał taki jest zbyt niski do prowadzenia założonej działalności. Wynika to z faktu, że niektórzy wspólnicy wolą finansować działalność spółek poprzez udzielane im pożyczki. Daje im to możliwość szybkiego wycofania zainwestowanych środków. Taka sytuacja jest jednak niekorzystna z punktu widzenia pewności obrotu. W przypadku bankructwa danego podmiotu może się okazać, że jego majątek nie wystarcza na pokrycie zobowiązań. Z tych powodów ustawodawca stara się ograniczać finansowanie działalności poprzez pożyczki udzielane przez udziałowców. Mają do tego zniechęcać regulacje zawarte w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm. – dalej ustawy o CIT). Ograniczają one możliwość zaliczania odsetek od takich pożyczek do kosztów uzyskania przychodów.

W myśl pierwszego z tych przepisów nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów części odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej udziałowca (akcjonariusza) posiadającego nie mniej niż 25 proc. udziałów (akcji) tej spółki albo udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie nie mniej niż 25 proc. udziałów (akcji) tej spółki. Ograniczenie to dotyczy sytuacji, gdy wartość zadłużenia spółki wobec jej udziałowców (akcjonariuszy) posiadających co najmniej 25 proc. udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25 proc. udziałów w kapitale takiego udziałowca (akcjonariusza) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki. W takim przypadku nie zalicza się do kosztów podatkowych odsetek w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza trzykrotność wartości kapitału zakładowego, określoną na dzień zapłaty odsetek. Zasady te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu udziałowego takiej spółdzielni.

Analogiczne do wcześniej opisanych ograniczenia zostały także wprowadzone w stosunku do pożyczek zawieranych między spółkami mającymi tego samego wspólnika posiadającego co najmniej 25 proc. udziałów lub akcji. Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy o CIT nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów części odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych przez spółkę innej spółce, jeżeli w obu tych podmiotach ten sam udziałowiec (akcjonariusz) posiada nie mniej niż po 25 proc. udziałów (akcji). Ograniczenie to ma zastosowanie, jeżeli wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę (kredyt) wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25 proc. jej udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25 proc. udziałów w kapitale tych udziałowców (akcjonariuszy) oraz wobec spółki udzielającej pożyczki (kredytu) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki. Do kosztów nie mogą być zaliczone odsetki w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza trzykrotność wartości kapitału zakładowego, określoną na dzień zapłaty odsetek. Także w tym przypadku ustawodawca nakazuje odpowiednie stosowanie opisanych regulacji do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu udziałowego takiej spółdzielni.