Część handlowców nie musi zamykać swoich sklepów w ostatnich dniach roku. Obowiązkową inwentaryzację roczną mogą przeprowadzić raz w dowolnym momencie roku. Możliwość taką mają jednak tylko ci handlowcy, którzy prowadzą księgi rachunkowe.
Handlowcy w punktach obrotu detalicznego nie muszą się martwić, że z powodu konieczności przeprowadzenia inwentaryzacji na koniec roku obrotowego stracą najlepszych klientów. Nie mają oni już obowiązku przeprowadzania inwentaryzacji na koniec roku obrotowego. Chociaż zmiany obowiązują już drugi rok, warto je przypomnieć z uwagi na fakt przeprowadzania inwentaryzacji sporadycznie. Wprowadziła je obowiązująca od 15 stycznia 2004 r. nowelizacja ustawy o rachunkowości, zmieniając terminy przeprowadzania inwentaryzacji drogą spisów z natury dla wymienionych podmiotów.
Już po raz drugi z obowiązku przeprowadzenia inwentaryzacji rocznej handlowcy mogą wywiązać się, przeprowadzając ją w dowolnym momencie roku. Zapasy towarów i materiałów (opakowań) objętych ewidencją wartościową w punktach obrotu detalicznego (oraz zapasy drewna w jednostkach prowadzących gospodarkę leśną) mogą być inwentaryzowane raz, w dowolnym momencie roku. Tak przeprowadzony spis z natury stanowi spełnienie obowiązku inwentaryzacji rocznej, niezależnie od tego, w jakim miesiącu zostanie zrobiony.
Warto dodać, że za inwentaryzację roczną można uznać spis z natury towarów i opakowań w punkcie obrotu detalicznego, przeprowadzony jako okolicznościowy (np. w związku z pożarem, powodzią, włamaniem, rabunkiem itp.). Jeśli ktoś w ciągu roku już taki spis sporządził, nie musi robić tego ponownie.
Niestety, możliwość taką mają tylko ci handlowcy, którzy prowadzą księgi rachunkowe. Podatnicy rozliczający się na podstawie podatkowej księgi przychodów i rozchodów muszą przestrzegać przepisów rozporządzenia w sprawie prowadzenia tej księgi. Zgodnie z par. 27 ust. 1 tego rozporządzenia, podatnicy są obowiązani do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych (...) na dzień 1 stycznia, na koniec każdego roku podatkowego, na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego, a także w razie zmiany wspólnika, zmiany proporcji udziałów wspólników lub likwidacji działalności. Przepis nie pozwala zatem na sporządzenie spisu z natury w dowolnym momencie roku, który mógłby być uznany za inwentaryzację roczną. I chociaż praktyka pokazuje, że ci podatnicy, którzy mają duże magazyny, prowadzą z reguły księgi rachunkowe, a nie księgę przychodów i rozchodów, to jednak jest to kolejny przykład niczym nieuzasadnionego różnicowania podatników.
