Fiskus może sam ustalić dochód
REKLAMA
Organy podatkowe prowadząc postępowanie dotyczące dochodów z nieujawnionych źródeł przychodów w pierwszej kolejności zmierzają do udowodnienia podatnikowi, że jego wydatki w danym roku podatkowym przekraczają dochody wykazane w zeznaniu rocznym. Zachodzą wtedy przesłanki do uznania, że miało miejsce osiągnięcie przychodów ze źródeł nieujawnionych. Od tego momentu ciężar dowodu i inicjatywa przechodzą na podatnika.
Księgi mogą pomóc
Dochód podatników prowadzących działalność gospodarczą określa się w oparciu o prowadzone księgi podatkowe, którymi mogą być podatkowa księga przychodów i rozchodów oraz księgi rachunkowe.
W takich przypadkach nie jest trudne ustalenie dochodu, bo wynika on z zaksięgowanych dowodów. Organy podatkowe określają przy tym tzw. dochód czysty, tj. uwzględniający faktycznie otrzymane przychody oraz poniesione w danym roku wydatki. Podstawą są zapisy ksiąg, które korzystają z domniemania rzetelności.
Gdy nie ma ewidencji
Inaczej wygląda sytuacja podatnika, którego przepisy zwalniają z obowiązku prowadzenia pełnej ewidencji, uwzględniającej wszystkie czynniki wpływające na wielkość dochodu z działalności gospodarczej. Ma to miejsce, gdy dochody opodatkowane są w formach zryczałtowanych, tj. ryczałtem ewidencjonowanym oraz kartą podatkową.
Ryczałt ewidencjonowany polega na zastosowaniu określonej stawki podatku bezpośrednio do wysokości uzyskanego przychodu. Gdy podatnik jest czynnym podatnikiem VAT, znana jest ewentualnie część wydatków, wynikająca z ewidencji zakupów.
Podatek dochodowy w formie karty podatkowej ustalany jest natomiast odrębnie na każdy rok podatkowy w drodze decyzji naczelnika urzędu skarbowego. Podatnicy korzystający z tej formy opodatkowania są zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, a w konsekwencji wykazywania rzeczywistych dochodów z prowadzonej działalności. Stawki karty podatkowej zostały jednak tak skalkulowane, że odpowiadają wysokości podatków przypadających od przeciętnych w skali kraju przychodów i dochodów osiąganych przy określonym stanie zatrudnienia, w danym rodzaju i zakresie działalności oraz w danej grupie miejscowości.
Urzędnik oszacuje
W przypadku gdy organy podatkowe uznają, że wydatki i stan majątkowy podatnika opodatkowanego w formie zryczałtowanej są niewspółmiernie wysokie w stosunku do możliwości osiągnięcia z działalności gospodarczej dochodów, podatnik będzie musiał wskazać, jaki faktycznie dochód osiągnął. Jeśli tego nie zrobi, organ sam określi wielkość dochodu.
Działanie takie nie narusza zasady swobodnej oceny dowodów, gdyż szacowanie przez organ dochodów z działalności gospodarczej opodatkowanej kartą podatkową bądź ryczałtem ewidencjonowanym nie służy do rozliczania z przychodów uzyskanych z działalności, a jedynie do analizy wiarygodności składanych wyjaśnień w zakresie źródła pokrycia ponoszonych wydatków. Takie stanowisko zaaprobował Naczelny Sąd Administracyjny m. in. w wyroku z 16 listopada 2004 r. (sygn. akt FSK 1071/04, niepublikowany) w odniesieniu do określenia wysokości dochodów osiąganych przez podatnika w latach poprzednich, celem ustalenia oszczędności.
Wydaje się jednak, że brak jest przeszkód, aby analogicznie organy podatkowe rozstrzygały w odniesieniu do dochodów danego roku. Jeżeli podatnik twierdzi, że uzyskiwał znacznie wyższe dochody od przeciętnych, okoliczność taką winien udowodnić. Opodatkowanie uproszczoną formą opodatkowania przewidziane jest bowiem co do zasady dla podatników prowadzących działalność w małych rozmiarach, bez zatrudniania pracowników.
Ważne!
Organ podatkowy może określić dochód, przyjmując na przykład wielkość przyznanej podatnikowi stawki karty podatkowej i stawkę obowiązującej skali podatku dochodowego od osób fizycznych bądź przez porównanie z dochodami z lat wcześniejszych, jeżeli były opodatkowane na zasadach ogólnych
Małgorzata Lisik, Agnieszka Derkacz
REKLAMA
- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat
REKLAMA