REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Trzydziestolecie VAT-u i akcyzy w Polsce – sukcesy i porażki. Refleksje profesora Witolda Modzelewskiego

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Trzydziestolecie VAT-u i akcyzy w Polsce – sukcesy i porażki. Refleksje profesora Witolda Modzelewskiego
Trzydziestolecie VAT-u i akcyzy w Polsce – sukcesy i porażki. Refleksje profesora Witolda Modzelewskiego
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Przypadające w 2023 roku trzydziestolecie podatku od towarów i usług oraz akcyzy w Polsce skłania do refleksji i uogólnień – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski. Profesor wskazuje, że ów trzydziestoletni okres dzielony jest na co najmniej dwa okresy: przedwspólnotowy (lata 1993-2004) oraz wspólnotowy, gdy te podatki poddano niekończącej się i w istotnej części nieprzewidywalnej harmonizacji.

Można nawet sformułować tezę ogólną, że daniny te, zapewniające ponad połowę dochodów budżetu państwa, których nie da się zastąpić innymi źródłami, mają w istocie dwie już wizje, które po ponad trzydziestu latach już się bardzo różnią; wspólne są tylko ich ogólne koncepcje, i co najważniejsze, po roku 2004 nie zniszczono kilku obiektywnie najważniejszych elementów konstrukcji tych podatków, które gwarantowały ich dostateczną efektywność fiskalną. 

REKLAMA

Autopromocja

Najważniejsze elementy konstrukcji VAT i akcyzy pozostałe z okresu przedwspólnotowego

Tymi elementami są w szczególności:

  • powszechny  system rejestracji i identyfikacji podatników, którym dziś nadaje się NIP, będący unikatowym i abstrakcyjnym identyfikatorem podmiotów tego podatku podlegających odrębnej rejestracji: system ten, wprowadzony jeszcze w 1993 r., nie był jednak rozwijany przez wiele lat a na centralne rejestry tych podmiotów trzeba było czekać ponad dwadzieścia lat. Nie zmienia to jednak faktu, że bez wprowadzonego przed trzydziestu laty systemu rejestracji i identyfikacji podmiotów tych podatków bezprecedensowy sukces fiskalny lat 1993-2004 byłby niemożliwy,
  • powszechny system ewidencji w kasach rejestrujących sprzedaży na rzecz konsumentów i rolników ryczałtowych wprowadzony w 1994 r., który następnie stał się wzorem dla wielu państw: mimo wrogiego lobbingu, zwłaszcza w dziedzinie tzw. kas wirtualnych, jak dotąd nie udało się zdemontować tego systemu, choć nie jest twórczo rozwijający, ale się jeszcze nie zestarzał,
  • banderolowanie niektórych grup wyrobów akcyzowych (napojów alkoholowych, ale bez piwa, oraz wyrobów tytoniowych) połączony z systemem zaliczkowej wpłaty podatku akcyzowego (system nakazujący wpłaty zaliczki na ten podatek już przy pobraniu tychże banderol). System ten przetrwał do dziś, choć podjęto jeszcze w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych próby jego destrukcji np. w postaci pogorszenia jakości tychże banderol. Niestety nie rozszerzono zakresu przedmiotowego tego systemu, który zatrzymał się na swoim rozwoju w 1995 r. (resztę czasu zmarnowano),
  • powszechny system wpłat dziennych podatku akcyzowego, którego – co jest czymś wyjątkowym – nie tylko nie popsuto, lecz również rozszerzono na nowe wyroby, które objęto tym podatkiem w późniejszych latach: dzięki tym zaliczkom udało się utrzymać dostateczny poziom efektywności fiskalnej tego podatku w okresie rozpoczętym w 2004 r. (wspólnotowa wersja akcyzy).

VAT i akcyza w wersji wspólnotowej – sukcesy i porażki po 2004 roku

Wymieńmy teraz najważniejsze osiągnięcia drugiego z powyższych okresów ewolucji tych podatków. Bezsprzecznie do nich należą:

  • utworzenie po wielu latach centralnych rejestrów podatników podatku od towarów i usług („biała lista”) w 2016 r. oraz – dopiero niedawno – CRPA (rejestr podmiotów podatku akcyzowego),
  • wprowadzenie mechanizmu podzielonej płatności w wersji obowiązkowej (2019 r.) i nieco wcześniej w formie dobrowolnej a zwłaszcza objęcie tym systemem grupy najbardziej wrażliwych na oszustwa towarów i usług.

Do sukcesów w opiniotwórczych mediach zaliczana jest hurtem cyfryzacja tych podatków, która (jakoby) zwiększa ich efektywność fiskalną, a zwłaszcza poprzez nakazy prowadzenia ewidencji, dokumentowania oraz deklarowania tych podatków w formie cyfrowej: zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie wierzeniami jest to „konieczne unowocześnienie”, ale nie sposób udowodnić, że cyfryzacja zwiększyła czy też zmniejszyła efektywność fiskalną tych podatków.

 

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Znacznie dłuższa jest lista działań destrukcyjnych, które tylko częściowo należą do przeszłości. Ich skutkiem była (i jest) nie tylko bezpowrotna utrata istotnej części dochodów budżetowych z tych podatków (co najmniej 100 mld zł w latach 2008-2022), lecz również zorganizowanej przestępczości podatkowej, która stała się wręcz wizytówką tych podatków w wersji ukształtowanej od 2004 r. Oczywiście ich patologizacja w latach 2004-2022 jest procesem złożonym i obejmuje wiele elementów ich konstrukcji: można wymienić jednak wprowadzone w tym czasie rozwiązania, które umożliwiały lub sprzyjały ucieczce od opodatkowania i wyłudzeniom nienależnych zwrotów tych podatków. Należy do ich przede wszystkim:

  • krajowe odwrotne obciążenie (lata 2011-2019), które doprowadziło do upowszechnienia wyłudzeń zwrotów w podatku od towarów i usług na nieznaną dotychczas skalę (tzw. transakcje stalowe),
  • normatywne miejsce świadczenia usług związane z tzw. siedzibą działalności usługobiorcy,
  • z istoty patologiczna koncepcja wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, która pozwala do dziś bezkarnie wyłudzać zwroty tego podatku,
  • uzależnienie zwolnień lub stawki 0% w akcyzie od potencjalnego przeznaczenia wyrobów akcyzowych, które tym samym nie są opodatkowanie w pierwotnym obowiązku podatkowym, natomiast nie jest egzekwowane opodatkowanie tych wyrobów w przypadku zmiany ich przeznaczenia (wtórny obowiązek podatkowy),
  • rażące dysproporcje w zakresie opodatkowania substytucyjnych wyrobów akcyzowych powodujące, że zmiana struktury spożycia powoduje trwały spadek dochodów budżetowych (najbardziej znanym przykładem tych patologii jest czterokrotnie niższe opodatkowanie akcyzą niektórych wyrobów nowatorskich w porównaniu do obciążenia papierów.

 

Wspólnotowe wersje tych podatków podlegają niestety dalszej destrukcji, a nagłaśniane działania uszczelniające mają w istotnej części pozorny lub  nieefektywny charakter. Przyczyny tego stanu rzeczy są złożone i można podzielić je na dwie grupy:

A) brak zainteresowania całości klasy politycznej tymi podatkami: nie ma jakiejkolwiek polityki prowadzonej w interesie publicznym, której celem jest wzrost efektywności fiskalnej tych podatków (choć były tylko nieliczne wyjątki),

b) opanowanie procesu legislacyjnego dotyczącego prawa regulującego te podatki przez trzy grupy interesariuszy:

  1. pierwszą z nich jest biznes zajmujący się ucieczką od opodatkowania (tu występuje zwłaszcza w roli „ekspertów” – ciekawe od czego?),
  2. drugą jest biznes informatyczny, który na siłę cyfryzuje te podatki na koszt podatników,
  3. trzecią są lobbyści branżowi, którzy zabiegają o wprowadzenie przepisów „korzystnych dla podatników” (czyli dla nich).

Tu prawdopodobnie się już nic nie zmieni, przynajmniej dopóki będzie trwać formalnie proces harmonizacji tych podatków, będący doskonałym parawanem dla tych działań. 

Prof. dr hab. Witold Modzelewski

 

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Sprzedałeś 30 rzeczy przez internet w roku? Twoje dane trafiły do urzędu skarbowego. MF i KAS walczą z szarą strefą w handlu internetowym i unikaniem opodatkowania

Ministerstwo Finansów (MF) i Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) wdrożyły unijną dyrektywę (DAC7), która nakłada na operatorów platform handlu internetowego obowiązki sprawozdawcze. Dyrektywa jest kolejnym elementem uszczelnienia systemów podatkowych państw członkowskich UE. Dyrektywa nie wprowadza nowych podatków. Do 31 stycznia 2025 r. operatorzy platform mieli obowiązek składać raporty do Szefa KAS za lata 2023 i 2024. 82 operatorów platform przekazało za ten okres informacje o ponad 177 tys. unikalnych osobach fizycznych oraz ponad 115 tys. unikalnych podmiotach.

2 miliony firm czeka na podpis prezydenta. Stawką jest niższa składka zdrowotna

To może być przełom dla mikroprzedsiębiorców: Rada Przedsiębiorców apeluje do Andrzeja Dudy o podpisanie ustawy, która ulży milionom firm dotkniętym Polskim Ładem. "To test, czy naprawdę zależy nam na polskich firmach" – mówią organizatorzy pikiety zaplanowanej na 6 maja.

Obowiązkowe ubezpieczenie OC księgowych nie obejmuje skutków błędów w deklaracjach podatkowych. Księgowy jest chroniony dopiero, gdy wykupi rozszerzoną polisę OC

Księgowi w biurach rachunkowych mają coraz mniej czasu na złożenie deklaracji podatkowych swoich klientów – termin składania m.in. PIT-36, PIT-37 i PIT-28 mija 30 kwietnia. Pod presją czasu księgowym zdarzają się pomyłki, np. błędne rozliczenie ulg, nieuwzględnienie wszystkich przychodów czy pomyłki w zaliczkach na podatek. W jednej z takich spraw nieprawidłowe wykazanie zaliczek w PIT-36L zakończyło się naliczonymi przez Urząd Skarbowy odsetkami w wysokości ponad 7000 zł. Obowiązkowe ubezpieczenie OC księgowych nie obejmuje błędów w deklaracjach podatkowych – ochronę zapewnia dopiero wykupienie rozszerzonej polisy.

Rewolucja płacowa w całej UE od 2026 roku. Pracodawcy będą musieli ujawniać kwoty wynagrodzenia pracownikom i kandydatom do pracy

Wynagrodzenia przestaną być tematem tabu. Od czerwca 2026 roku pracodawcy będą mieli obowiązek ujawniania informacji o płacach, zarówno kandydatom do pracy, jak i zatrudnionym pracownikom. Czy to koniec nierówności i początek nowego rozdania na rynku pracy?

REKLAMA

Firmy ignorują KSeF? Tylko 5 tys. podmiotów gotowych na rewolucję e-fakturowania

Choć obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur wejdzie w życie za 9 miesięcy, zaledwie 5230 firm zdecydowało się na dobrowolne wdrożenie systemu. Eksperci biją na alarm – to ostatni moment na przygotowania. Firmy nie tylko ryzykują chaos, ale też muszą zmierzyć się z brakiem środowiska testowego, napiętym harmonogramem i rosnącą liczbą innych zmian w przepisach.

Spółka komandytowa bez VAT od dywidendy – ważna interpretacja skarbówki

Dywidenda wypłacana komplementariuszowi nie podlega VAT – potwierdził to Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Oznacza to, że spółki komandytowe, w których wspólnicy prowadzą sprawy spółki bez wynagrodzenia, nie muszą obawiać się dodatkowego obciążenia podatkowego. To dobra wiadomość dla przedsiębiorców poszukujących efektywnych i bezpiecznych rozwiązań podatkowych.

Fiskus wlepi kary za niezapłacony podatek od sprzedaży ubrań i zabawek w internecie? MF analizuje informacje o 300 tys. osób i podmiotów handlujących na platformach internetowych

Operatorzy platform, za pośrednictwem których dokonywane są transakcje w internecie, przekazali MF dane ponad 177 tys. osób fizycznych i 115 tys. podmiotów – poinformowała PAP rzeczniczka szefa KAS Justyna Pasieczyńska. Dane te są teraz analizowane.

Będzie katastrofa fakturowa w 2026 roku? Kto odważy się wdrożyć obowiązek stosowania KSeF i faktur ustrukturyzowanych?

Niedawno opublikowano kolejną wersję projektu „nowelizacji nowelizacji” ustaw na temat faktur ustrukturyzowanych i KSeF, które mają być niezwłocznie uchwalone. Ich jakość woła o pomstę do nieba. Co prawda zaproponowane zmiany świadczą o tym, że twórcy przepisów chcą pozostawić tym, którzy połapią się w tych zawiłościach, jakieś możliwości unikania tej katastrofy, zachowując fakturowanie w dotychczasowej formie przynajmniej do końca 2026 r. Pytanie, tylko po co to całe zamieszanie i dezorganizacja obrotu gospodarczego – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

REKLAMA

Jak nie zbankrutować na IT: inteligentne monitorowanie i optymalizacja kosztowa środowiska informatycznego. Praktyczny przewodnik po narzędziach i strategiach monitorowania

W dzisiejszej erze cyfrowej, środowisko IT stało się krwiobiegiem każdej nowoczesnej organizacji. Od prostych sieci biurowych po rozbudowane infrastruktury chmurowe, złożoność systemów informatycznych stale rośnie. Zarządzanie tak rozległym i dynamicznym ekosystemem to nie lada wyzwanie, wymagające nie tylko dogłębnej wiedzy technicznej, ale przede wszystkim strategicznego podejścia i dostępu do odpowiednich narzędzi. Wyobraźcie sobie ciągłą potrzebę monitorowania wydajności kluczowych aplikacji, dbałości o bezpieczeństwo wrażliwych danych, sprawnego rozwiązywania problemów zgłaszanych przez użytkowników, a jednocześnie planowania przyszłych inwestycji i optymalizacji kosztów. To tylko wierzchołek góry lodowej codziennych obowiązków zespołów IT i kadry managerskiej. W obliczu tej złożoności, poleganie wyłącznie na intuicji czy reaktywnym podejściu do problemów staje się niewystarczające. Kluczem do sukcesu jest proaktywne zarządzanie, oparte na solidnych danych i inteligentnych systemach, które nie tylko informują o bieżącym stanie, ale również pomagają przewidywać przyszłe wyzwania i podejmować mądre decyzje.

Wojna celna USA - Chiny. Jak może się bronić Państwo Środka: 2 scenariusze. Świat (też Stany Zjednoczone) nie może się obejść bez chińskiej produkcji

Chiny mogą przekierować towary nadal objęte nowymi, wysokimi cłami USA przez gospodarki i porty azjatyckie lub (a raczej równolegle) przekierować sprzedaż dotychczas kierowaną do USA na inne rynki - prognozują eksperci Allianz Trade. Bardziej prawdopodobna jest przewaga drugiego scenariusza – tak było podczas pierwszej wojny handlowej prezydenta Trumpa, co obecnie oznaczać będzie m.in. 6% rokroczny wzrost importu z Chin do UE (ale też do innych krajów) w ciągu trzech najbliższych lat. Branża, która nie korzysta z żadnych wyłączeń w wojnie celnej – odzież i tekstylia może odczuć ją w największym stopniu na swoich marżach.

REKLAMA