VAT 2025 - zmiany: stawki obniżone i odwrotne obciążenie. Będzie nowelizacja ustawy o VAT

• Stawki obniżone VAT: jakie zmiany od 2025 roku?
• Odwrotne obciążenie w VAT
• Od kiedy zmiany w VAT

Stawki obniżone VAT: jakie zmiany od 2025 roku?

W zakresie obniżonych stawek podatkowych określonych w ustawie o VAT, Minister Finansów proponuje tym razem zmiany wynikające z konieczności dostosowania obecnego ich zakresu do limitu kategorii towarów/usług, do których mogą być stosowane stawki obniżone zgodnie z dyrektywą VAT (dyrektywa 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej – Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006, str. 1, z późn. zm.), dalej: „dyrektywa VAT”, zmienioną od 6 kwietnia 2022 r. dyrektywą 2022/542 (dyrektywa Rady (UE) 2022/542 z dnia 5 kwietnia 2022 r. w sprawie zmiany dyrektyw 2006/112/WE i (UE) 2020/285 w zakresie stawek podatku od wartości dodanej - Dz. Urz. UE L 107/1 z 6.4.2022).

W omawianej nowelizacji chodzi też o doprecyzowanie stawek VAT po 3 latach funkcjonowania nowej matrycy stawek VAT.

Omawiane założenia projektu nowelizacji przewidują w szczególności:

1) objęcie 0% stawką VAT statków ratowniczych i łodzi ratunkowych, które są wykorzystywane na morzu, a nie są statkami i łodziami pełnomorskimi (zmiany w art. 83 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o VAT).

Przepisy ustawy o VAT przewidują obecnie stosowanie stawki 0% tylko w odniesieniu do pełnomorskich statków ratowniczych i pełnomorskich łodzi ratunkowych. Dyrektywa VAT daje większą swobodę w tym obszarze (art. 148 lit. a i c dyrektywy). Proponowana przez Ministra Finansów zmiana ma umożliwić objęcie 0% stawką również statków ratowniczych i łodzi ratunkowych, które są wykorzystywane na morzu, a nie są statkami i łodziami pełnomorskimi. Ma to ujednolicić sposób opodatkowania VAT-em statków ratowniczych oraz łodzi ratunkowych wykorzystywanych do realizacji tego samego celu.

2) Utrzymanie stosowania stawki VAT 8% dla wyrobów medycznych dopuszczonych do obrotu na podstawie poprzednio obowiązującej ustawy o wyrobach medycznych (zmiana w art. 145c ustawy o VAT). 

Minister Finansów chce utrzymać stawkę VAT w wysokości 8% – bezterminowo – dla wyrobów medycznych, dopuszczonych do obrotu na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1565) zastąpionej ustawą z dnia 7 kwietnia 2022 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. poz. 974, z późn. zm.). Obecne przepisy w zakresie VAT dopuszczają stosowanie stawki obniżonej VAT jedynie do 27 maja 2025 r.
Wyroby medyczne dopuszczone do obrotu na podstawie poprzednich przepisów o wyrobach medycznych mogą jeszcze być użytkowane i mogą być przedmiotem obrotu. Zdaniem Ministra Finansów nie ma zatem uzasadnienia, aby były opodatkowane stawką wyższą VAT niż analogiczne produkty dopuszczone do obrotu na podstawie nowej ustawy o wyrobach medycznych (o ile spełnią określone szczegółowo w przepisach wymagania).

3) Likwidacja stawki obniżonej VAT dla tzw. żywych koniowatych (uchylenie poz. 7 pkt 1 załącznika nr 3 do ustawy o VAT – Konie, osły, muły i osłomuły, żywe - CN 0101). Jak tłumaczy resort finansów, zmiana ta ma na celu dostosowanie krajowych przepisów o VAT do dyrektywy Rady (UE) 2022/542 z 5 kwietnia 2022 r. w sprawie zmiany dyrektyw 2006/112/WE i (UE) 2020/285 w zakresie stawek podatku od wartości dodanej, która m.in. ustanowiła limity kategorii towarów/usług, do których mogą być stosowane stawki obniżone, w tym maksymalnie 24 kategorie z wymienionych w załączniku III do dyrektywy VAT dla stawek nie niższych niż 5%. W celu dostosowania do ww. limitu 24 kategorii proponuje się uchylenie od 1 stycznia 2025 r. pkt 1 w poz. 7 w załączniku nr 3 do ustawy o VAT, co w konsekwencji oznacza podwyższenie stawki VAT (z 8% do 23%) dla zwierząt żywych - koni, osłów, mułów i osłomułów (tzw. żywych koniowatych) - wymienionych w poz. 11a załącznika III do dyrektywy VAT.

4) Objęcie podstawową stawką podatku VAT dostawy wyrobów z konopi siewnej (Cannabis sativa) – do palenia lub do wdychania bez spalania (zmiana treści poz. 9 załącznika nr 3 do ustawy o VAT).

Minister Finansów wskazuje, że aktualnie konopie siewne (w tym susz) klasyfikowane w pozycji Nomenklatury scalonej CN 1211 są opodatkowane stawką VAT w wysokości 8% na podstawie poz. 9 załącznika nr 3 do ustawy o VAT. Zdaniem MF, brak jest uzasadnienia do stosowania w odniesieniu do tego typu towarów preferencji w VAT, i zasadne jest podwyższenie stawki tego podatku dla dostawy takich towarów z 8% do 23%.

5) Doprecyzowanie brzmienia poz. 10 załącznika nr 3 do ustawy o VAT – Nawozy i środki ochrony roślin – zwykle przeznaczone do wykorzystania w produkcji rolnej, oraz pasze i karmy dla zwierząt gospodarskich i domowych
Minister Finansów wyjaśnia, że zmiana ta ma na celu doprecyzowanie brzmienia poz. 10 złącznika nr 3 do ustawy o VAT „Nawozy i środki ochrony roślin – zwykle przeznaczone do wykorzystania w produkcji rolnej, oraz pasze i karmy dla zwierząt gospodarskich i domowych” poprzez odwołanie do definicji tych produktów określonych w przepisach branżowych.
Potrzeba doprecyzowania tych przepisów wynika z pojawiających się wątpliwości co do zakresu rozumienia pojęć nawozu, środka ochrony roślin oraz paszy, w związku z brakiem odwołania wprost w przepisie ustawy o VAT do definicji tych produktów, co ma swoje konsekwencje również w orzecznictwie krajowym.
Projektowana zmiana wyeliminuje niejednoznaczne rozumienie i interpretowanie przepisów prawa oraz niepewność podatników, ale również zakłócenia konkurencji na rynku.

6) Obniżenie stawki VAT na dostawy kubeczków menstruacyjnych z 23% do 5%. Zmiana ta ma na celu ujednolicenie stawki VAT na produkty higieniczne dla kobiet. Takie produkty jak podpaski higieniczne i tampony klasyfikowane w CN 9619 00 wykazane w załączniku nr 10 w poz. 21 do ustawy o VAT opodatkowane są stawką w wysokości 5%. Minister Finansów uznał za zasadne obniżenie stawki z 23% do 5% dla kubeczków menstruacyjnych.

Odwrotne obciążenie w VAT

Omawiana nowelizacja ma również na celu przedłużenie funkcjonowania mechanizmu odwrotnego obciążenia podatkiem w odniesieniu do gazu w systemie gazowym, energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym i usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych do 31 grudnia 2026 r. (zgodnie z datą przewidzianą w dyrektywie VAT).
Celem tej zmiany jest - zdaniem Ministra Finansów - utrzymanie szczelności systemu podatkowego oraz pozytywnego wpływu regulacji na podmioty dokonujące transakcji na giełdzie.

Od kiedy zmiany w VAT

Rada Ministrów ma przyjąć ten projekt i skierować go do Sejmu jeszcze w III kwartale 2024 roku. Najprawdopodobniej omawiana nowelizacja wejdzie w życie od początku 2025 roku. 

Źródło: Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (założenia) - UD125.