Optymalizacja podatkowa a legalistyczne metody doradztwa podatkowego

W trakcie tej Konferencji Pan prof. dr hab. Witolda Modzelewski wygłosił wykład

„Metody pozwalające zmniejszyć ryzyko odpowiedzialności karnej i karnoskarbowej po stronie uczciwie działających podatników”.

Wykład Pana Profesora Modzelewskiego dotyczył w szczególności konsekwencji postanowienia Sądu Najwyższego z 10 lipca 2013 r. (sygn. II KK 20/13). W postanowieniu tym Sąd Najwyższy uznał, że (...) osoba, która tworzy lub współtworzy podmiot gospodarczy jedynie w celu wykorzystania procedury zwrotu nadpłaconego VAT i podejmuje działania dla osiągnięcia tego celu przez nabywanie lub podrabianie dokumentów związanych z tym podatkiem, przedkładając je następnie odpowiedniemu organowi skarbowemu, bez prowadzenia poza tym jakiejkolwiek działalności gospodarczej rozliczanej ze Skarbem Państwa, dopuszcza się przestępstwa powszechnego, o jakim mowa w art. 286 § 1 k.k., a nie przestępstwa skarbowego z art. 76 § 1 k.k.s.

Sąd Najwyższy po raz pierwszy zgodził się z tezą, że (...) w istocie swej podatek, o jakim mowa w art. 108 ust. 1 ustawy o VAT ma jedynie charakter sankcji podatkowej za wystawienie nierzetelnej (w tym fikcyjnej) faktury, a nie podatku od towarów i usług (zob. J. Duży, Przedmiot oszukańczych uszczupleń podatkowych, Prok. i Pr. 2011, nr 12, s. 141). Sprawcy zaś wystawiający tzw. pustą fakturę i występujący następnie o zwrot nadpłaconego podatku, nie godzą bynajmniej w obowiązki podatkowe, w tym zwłaszcza w obowiązek określony w art. 108 ust. 1 ustawy o VAT, w przeciwnym wypadku bowiem należałoby uznać, że ich odpowiedzialność karna nie jest oparta na mechanizmie „przejęcia podatku”, który charakteryzuje stronę przedmiotową ich przestępstwa, lecz jedynie konsekwencją niezapłacenia kwoty wykazanej w fakturze (zob. np. J. Duży, Wina sprawców oszukańczych uszczupleń podatkowych a kwalifikacja prawna, Prok. i Pr. 2012, nr 7-8, s. 57). W istocie występujący wówczas o zwrot różnicy między naliczonym a należnym VAT, żądają zwrotu nadpłaty podatku, który w takiej sytuacji w ogóle nie powstał w obrocie gospodarczym, a wykazana w pustej fakturze jego kwota jest jedynie – jak wskazuje się w orzecznictwie sądów administracyjnych – kwotą podszywającą się pod ten podatek, nie będącą faktycznym podatkiem, zaś nakaz jej zapłaty przewidziany w art. 108 ust. 1 ustawy o VAT, to w gruncie rzeczy jedynie sankcja finansowa za wystawienie faktury nierzetelnej (pustej), a nie podatek w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Domagający się zatem w takich sytuacjach zwrotu nadpłaconego jakoby podatku, odnośnie którego obowiązek podatkowy w ogóle nie powstał i którego nigdy nie odprowadzono, nie godzą tym samym w obowiązki podatkowe, jakich naruszenia penalizuje Kodeks karny skarbowy, lecz w mienie Skarbu Państwa, chcąc wyjąć z niego określoną, nienależną im, kwotę, co stanowi już przestępstwo powszechne.

Profesor Modzelewski podkreślił, że jest to precedensowe orzeczenie, które godzi także w uczciwych podatników, którzy “posłużyli się” otrzymanymi w dobrej wierze od swoich kontrahentów “pustymi fakturami” i odliczyli podatek naliczony w tych fakturach. Dla tych uczciwych podatników sprawa jest tym trudniejsza, że w początkowej fazie sprawa toczy się u naszego kontrahenta (dostawcy) i odbiorcy pustych faktur z reguły o tym nie wiedzą aż do momentu postawienia im zarzutów karnych.

Instytut Studiów Podatkowych przygotował również na tej Konferencji panel dyskusyjny: „Optymalizacja podatkowa, zagrożenia i wyzwania” z udziałem:

- prof. dr hab. Witolda Modzelewskiego,

- dr Krzysztofa Radzikowskiego, doradca podatkowy

- Mariusza Uniska, doradcy podatkowego, Dyrektor Generalny ds. doradztwa podatkowego w Instytucie Studiów Podatkowych,

oraz Pawła Huczko redaktora Infor.pl – prowadzącego panel.

Podyskutuj o tym na naszym FORUM

W trakcie panelu omówiono w szczególności następujące zagadnienia:

- Definicja i granice optymalizacji podatkowej; Kiedy klient doradcy podatkowego i sam doradca podatkowy powinien czuć, że przekracza tę granicę?

- Legalna optymalizacja podatkowa,

- Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania jako normatywna granica oddzielająca legalne planowanie podatkowe od uchylania się od opodatkowania, czy oszustw podatkowych.

- Wyłudzenia zwrotów podatku VAT i inne oszustwa w tym zakresie, a doradztwo podatkowe i ryzyko uczciwych podatników;

- Tzw. dobra i zła wiara podatnika;

- Kiedy działania optymalizacyjne wkraczają w sferę prawa karnego.