O ile droższe piwo, inne alkohole, napoje słodzone i energetyki od 2026 roku? MF szykuje podwyżkę akcyzy na alkohol, opłaty cukrowej i podatku od wygranych i nagród

• Podwyżka stawek akcyzy na napoje alkoholowe
• ZPPP Browary Polskie: Po podwyżce akcyzy spadek sprzedaży piwa może wynieść ok. 20 proc. Dochody budżetu spadną
• Prof. Balwicki: wzrost akcyzy na alkohol pomoże zredukować wskaźniki śmiertelności
• Santander: podwyżka stawek akcyzy na alkohol może zwiększyć inflację o 0,22 punktu procentowego
• Opłata cukrowa - podwyżka i inne zmiany od 2026 roku

Podwyżka stawek akcyzy na napoje alkoholowe

W reakcji na potrzebę przeciwdziałania szkodliwemu wpływowi alkoholu na zdrowie Polaków, resort finansów proponuje aktualizację (podniesienie) stawek akcyzy na wyroby alkoholowe w latach 2026 i 2027.

Jak tłumaczy Ministerstwo, z powodu wzrostu dostępności do alkoholu, wprowadzony w 2022 r. harmonogram podwyżek wymaga aktualizacji. Wraz ze wzrostem średniego wynagrodzenia, wg danych GUS, za miesięczną wypłatę można kupić coraz większą ilość napojów alkoholowych.

Od 1 stycznia 2026 r. nastąpi podwyższenie stawek akcyzy na alkohol etylowy, piwo, wino, napoje fermentowane i wyroby pośrednie o 15% w stosunku do stawek z 2025 r. Od 1 stycznia 2027 r. stawki akcyzy na te wyroby wzrosną o 10% w porównaniu do stawek z 2026 r.

Zgodnie z danymi Eurostatu, ceny konsumpcyjne napojów alkoholowych w Polsce są na zdecydowanie niższym poziomie niż w większości państw UE. Tańszy alkohol można kupić jedynie w Bułgarii, Rumunii i na Węgrzech.

Ministerstwo Finansów wskazuje, że :
- według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) spożycie alkoholu to obok palenia tytoniu najgroźniejszy czynnik ryzyka dla zdrowia człowieka.
- Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom (KCPU) ocenia łączne koszty społeczno-ekonomiczne wynikające ze spożywania alkoholu w Polsce na 93,3 mld złotych, przy czym różnica między przychodami budżetowymi z tytułu podatku akcyzowego od napojów alkoholowych a kosztami społeczno-ekonomicznymi wynosi ok. 80 mld zł. Koszty te dotyczą obciążeń kilku systemów: zdrowotnego, egzekwowania prawa, w tym wymiaru sprawiedliwości, ubezpieczeń społecznych czy pomocy społecznej.

ZPPP Browary Polskie: Po podwyżce akcyzy spadek sprzedaży piwa może wynieść ok. 20 proc. Dochody budżetu spadną

Komentując plany Ministerstwa Związek Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego – Browary Polskie ocenia, że wskutek wzrostu akcyzy spadek sprzedaży piwa może osiągnąć około 20 proc.
"Rząd liczy na większe wpływy do budżetu, ale rzeczywistość będzie inna. W wyniku wzrostu akcyzy spadek sprzedaży piwa może osiągnąć około 20 proc. (kolejne 7 milionów hektolitrów). To oznacza, że wpływy z akcyzy nie wzrosną, a z VAT-u spadną o co najmniej 1 miliard złotych rocznie. Polacy – zamiast sięgać po legalne, warzone w Polsce i tworzące wartość w gospodarce piwo – będą coraz częściej wybierać tani, mocny alkohol z szarej strefy lub piwo sprowadzane z Niemiec czy z Czech, gdzie podatki są znacznie niższe" - napisano w komunikacie prasowym.

"Jeśli akcyza wzrośnie tak drastycznie, od przyszłego roku piwo stanie się na tyle drogie, że wielu Polaków po prostu nie będzie na nie stać. A co gorsza – coraz więcej piwa będzie sprowadzane np. z Niemiec, gdzie akcyza jest trzykrotnie niższa. Polskie browary będą zamykane, a tysiące ludzi straci pracę" - dodano.

Prof. Balwicki: wzrost akcyzy na alkohol pomoże zredukować wskaźniki śmiertelności

Krajowy konsultant w dziedzinie zdrowia publicznego prof. Łukasz Balwicki zaznaczył, że podwyżka akcyzy na alkohol to krok wyczekiwany przez środowisko zdrowia publicznego. - Niskie ceny wraz z wysoką fizyczną dostępnością oraz reklamami to mieszanka, która powoduje, że istnieją w Polsce bardzo sprzyjające warunki dla konsumpcji alkoholu, a przede wszystkim dla jego inicjacji przez młodzież - zaznaczył Balwicki.

Ocenił, że podwyższenie akcyzy na alkohol pomoże zredukować wskaźniki śmiertelności, głównie wśród mężczyzn, a także choroby wynikające z używania alkoholu, tj. marskość wątroby, choroby układu krążenia, udar mózgu oraz obrażenia w wypadkach drogowych, czy samobójstwa.

- Pragnę zauważyć, że poza oczywistymi argumentami zdrowotnymi podwyższenie akcyzy oprócz bezpośredniego zwiększenia wpływów budżetowych, obniża koszty społeczno-ekonomiczne poprzez zmniejszenie spożycia alkoholu, mniejsze koszty leczenia, zmniejszenie liczby wypadków, urazów, obniżenie wskaźników przedwczesnej śmiertelności, mniejszą liczbę interwencji służb itp. Łączy to interesy ekonomiczne państwa, jak i utrzymanie zdrowego społeczeństwa - zaznaczył Balwicki.

Przypomniał, że aktualne podwyżki są ustalane na wiele lat wprzód, co może nie uwzględniać zmian dostępności ekonomicznej alkoholu. - Akcyza powinna być regulowana w zależności od poziomu inflacji i dochodów. Warto także rozważyć wprowadzenie systemu opodatkowania opartego o minimalną cenę za gram alkoholu. Ta metoda ustala dolną granicę ceny alkoholu i zapobiega obniżeniom cen przez producentów i detalistów - zauważył krajowy konsultant w dziedzinie zdrowia publicznego.

Dodał, że wysoka cena alkoholu ochrania najbardziej podatne grupy - opóźnia inicjację alkoholową i ogranicza epizodyczne, intensywne spożywanie alkoholu, a także zmniejsza konsumpcję w ogólnej populacji.

Balwicki podkreślił, że spożycie alkoholu w Polsce wciąż utrzymuje się na wysokim poziomie, co wiąże się z przedwczesną śmiertelnością, szeregiem chorób, zwiększoną przestępczością i wypadkami, a więc tym samym gigantycznymi kosztami społecznymi ponoszonymi przez państwo.

Powołał się też na raport Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (obecnie Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom) z 2021 roku, według którego koszty społeczno-ekonomiczne używania alkoholu oszacowano na 93,3 mld zł, a akcyza w badanym okresie przyniosła wpływ jedynie w wysokości 13,4 mld zł.

- Niedawno opublikowane badanie w czasopiśmie „The Lancet" dokonujące oceny skutków wdrażania polityk przeciwdziałania wysokiemu spożyciu alkoholu w krajach nadbałtyckich dostarcza dowodów, że zwiększanie podatku akcyzowego niekoniecznie wiąże się ze wzrostem nierejestrowanego spożycia. W przeglądzie dotychczasowej literatury zaobserwowano zarówno przypadki, w których nierejestrowane spożycie spadało lub pozostawało bez zmian niezależnie od wprowadzanych podatków - podkreślił Balwicki.

Jak zauważył, badacze wskazują, że ten problem jest wieloczynnikowy i zależy m.in. od dostępności i rodzaju nierejestrowanego alkoholu, faktu, czy spożywanie alkoholu z nielegalnych źródeł jest stygmatyzowane w danym środowisku, grupy populacji, która pozyskiwała nierejestrowany alkohol przed wprowadzaniem zmian opodatkowania, czy też od tego, jakie środki są podejmowane, by ograniczać działanie szarej strefy.

- Co prawda istnieje ryzyko zakupów transgranicznych, jeśli cena alkoholu różniłaby się znacząco, dlatego w takim przypadku w celu ochrony zarówno zdrowia, jak i dochodów z tytułu opodatkowania alkoholu korzystnym rozwiązaniem jest zawarcie umów między krajami, by wspólnie uzgodnić wyższy poziom opodatkowania - podkreślił Balwicki. (PAP)

Santander: podwyżka stawek akcyzy na alkohol może zwiększyć inflację o 0,22 punktu procentowego

Zapowiedziana przez Ministerstwo Finansów podwyżka akcyzy na alkohol o 15 proc. może podbić stopę inflacji o 0,22 punktu procentowego – napisali ekonomiści Santander Bank Polska w piątkowym komentarzu. To o 0,15 pp więcej niż przy wcześniej planowanej, 5-proc. podwyżce.

„Plany dot. podwyżek podatków mogą być trudne w realizacji w związku z tym, że prezydent Karol Nawrocki zobowiązał się w kampanii wyborczej, że «nie podpisze żadnej ustawy, która podnosi Polakom istniejące podatki, składki i opłaty lub wprowadza nowe obciążenia fiskalne»” – napisali ekonomiści Santander Bank Polska. (PAP) ms/ pad/

Opłata cukrowa - podwyżka i inne zmiany od 2026 roku

Ministerstwo Finansów wskazuje, że ograniczenie ekonomicznej dostępności napojów słodzonych związane jest z coraz większym problemem otyłości oraz wydatkowaniem większych środków na ochronę zdrowia w tym zakresie. Według danych NFZ w 2019 r. blisko 2/3 dorosłych Polaków wykazywało nadmierną masę ciała – 74% mężczyzn (w tym 28 % otyłych) oraz 50% kobiet (w tym 21% otyłych).

Według NIK w 2022 r. stwierdzono nadwagę i otyłość u 59,2%-69,2% mieszkańców Polski w zależności od województwa.

Koszty pośrednie i bezpośrednie leczenia otyłości w Polsce w 2022 roku wyniosły łącznie ok. 36 mld złotych. Wpływy z tytułu opłaty cukrowej wynoszą obecnie ok. 1,5 mld zł rocznie.

Obowiązująca wysokość opłaty cukrowej została przyjęta w 2020 r. i znacząco - zdaniem Ministerstwa Finansów - odbiega od aktualnych cen napojów. Tym samym, jak tłumaczy resort finansów - wysokość opłaty jest niewystarczająca, aby wpływać na zachowania konsumentów. Jednocześnie, coraz więcej napojów w ogóle nie jest obciążonych opłatą cukrową, ze względu na dodatek soku zastosowany w celu uniknięcia opłaty.

Aktualizacja wysokości opłaty cukrowej, w tym opłaty za zawartość kofeiny lub tauryny, które występują m.in. w napojach energetycznych, polegać ma na podwyższeniu wysokości opłaty:
a) stałej za zawartość cukrów w ilości do 5 g w 100 ml napoju, lub za zawartość substancji słodzącej (tzw. słodzików): z 0,50 zł do 0,70 zł,
b) zmiennej za każdy gram cukrów powyżej 5 g w 100 ml napoju: z 0,05 zł do 0,10 zł,
c) za zawartość kofeiny lub tauryny: z 0,10 zł do 1,00 zł,
d) maksymalnej: z 1,20 zł do 1,80 zł
- w przeliczeniu na 1 litr napoju.

Ministerstwo Finansów informuje także, że celem procedowanej nowelizacji ustawy o zdrowiu publicznym jest także uproszczenie systemu opłaty cukrowej m.in. poprzez przeniesienie obowiązku zapłaty opłaty na początek łańcucha dostaw. Projekt przewiduje również doprecyzowanie zasad obliczania i pobierania należnej opłaty.

Ministerstwo Finansów poinformowało, że ww. podwyżka akcyzy na alkohol i opłaty cukrowej (opłaty od środków spożywczych) wejdzie w życie od 1 stycznia 2026 r.

Wyżej omówione zmiany (podwyżka akcyzy na alkohol i tzw. opłaty cukrowej) znajdują się w projekcie ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (UD289).

Natomiast pozostałe zmiany w obszarze tej opłaty, wynikające z projektu UD290, wejdą w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia. Zgodnie z projektem ustawy o zmianie ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw (UD290), opłatą od środków spożywczych zostaną objęte:
- suplementy diety w postaci napoju, w tym syropy, z wyłączeniem tych suplementów diety, które oferowane są do sprzedaży w opakowaniach nieprzekraczających 200 ml. Takie suplementy diety co do zasady sprzedawane są w aptece i wspomagają leczenie farmakologiczne, np. syrop prawoślazowy (Althaeae sirupus), syrop z rutyną, syrop z wyciągu z porostu islandzkiego;
- napoje zawierające co najmniej 20% soku oraz do 5g cukrów, które jednocześnie zawierają substancje słodzące, kofeinę lub taurynę;
- napoje w postaci skoncentrowanej inne niż syropy (obecnie opłacie podlegają wyłącznie koncentraty w formie syropu).

Ponadto omawiana nowelizacja (projekt UD290) wprowadzić ma następujące zmiany:

1. przeniesienie obowiązku zapłaty opłaty – z podmiotów dokonujących sprzedaży detalicznej lub sprzedających napoje do punktów sprzedaży detalicznej – na producentów, importerów oraz podmioty nabywające wewnątrzwspólnotowo napoje. Przeniesienie obowiązku zapłaty opłaty na początek łańcucha dostaw w znacznym stopniu ułatwi ustalenie podmiotu obowiązanego do zapłaty, co ma również znaczenie dla zapewnienia skutecznej kontroli wywiązywania się z obowiązków w zakresie opłaty;

2. zastąpienie pojęć „wprowadzenie na rynek” oraz „sprzedaż detaliczna”, które obecnie określają moment powstania obowiązku zapłaty opłaty, pojęciem „pierwszej sprzedaży” na terytorium kraju napojów;
Proponuje się, aby pojęcie „pierwszej sprzedaży” obejmowało czynności: sprzedaży, darowizny, użycia na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, wydania, przekazania lub wykorzystania na potrzeby reprezentacji, reklamy albo osobiste podmiotu. W konsekwencji zostaną wyeliminowane wszystkie luki wynikające z obowiązujących przepisów;

3. doprecyzowanie przepisów poprzez jednoznaczne wskazanie, że opłata od środków spożywczych jest obliczana od łącznej ilości cukrów zawartych w napoju – dodanych i naturalnych, czyli od ilości cukrów wskazanej w informacji o wartości odżywczej umieszczanej na opakowaniu jednostkowym napoju;

4. doprecyzowanie, że opłatą od środków spożywczych są objęte są wszystkie koncentraty niezależnie od ich postaci (płynnej, półpłynnej, stałej, syropu), aby wyeliminować wątpliwości dotyczące objęcia opłatą tych produktów. Z uwagi na znacznie wyższą zawartość cukru w skoncentrowanym produkcie w stosunku do wyrobu gotowego do spożycia, proponuje się uzupełnienie regulacji o odrębną wysokość opłaty za litr lub kilogram koncentratu;

5. wyłączenie spod opłaty od środków spożywczych napojów, które są mieszaniną wody i soku owocowego lub warzywno-owocowego lub owocowo-warzywnego lub warzywnego, z zastrzeżeniem, że nie dodano do tego napoju cukrów, substancji słodzących, kofeiny ani tauryny;

6. wyłączenie spod opłaty od środków spożywczych nektarów z pigwy, rokitnika, aronii, czarnej porzeczki, agrestu lub wiśni, w których zawartość cukrów jest równa lub mniejsza niż 13 g w przeliczeniu na 100 ml napoju, oraz nie dodano do nich substancji słodzących, kofeiny ani tauryny;

7. wprowadzenie możliwości podpisywania informacji o opłacie CUK-1 innymi podpisami niż podpis kwalifikowany;

8. wprowadzenie możliwości zwrotu opłaty „cukrowej” w przypadku dostawy wewnątrzwspólnotowej albo eksportu od napojów, od których opłata została zapłacona na terytorium kraju. Jednocześnie, mając na uwadze zapewnienie skutecznego nadzoru organów podatkowych, proponuje się ograniczenie możliwości zwrotu opłaty do podmiotu, który dokonał zapłaty opłaty, oraz pierwszego nabywcy, który nabywa napoje bezpośrednio od podmiotu obowiązanego do zapłaty opłaty, a następnie dokonuje ich wyprowadzenia poza terytorium kraju w ramach dostawy wewnątrzwspólnotowej albo eksportu. Zwrot opłaty dokonywany będzie na wniosek podmiotu uprawnionego złożony do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia dokonania dostawy wewnątrzwspólnotowej dostawy albo eksportu.

Ponadto ta nowelizacja wprowadzi zmiany:
- w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, której celem jest objęcie opłatą od środków spożywczych napojów sprzedawanych przez zakłady pracy chronionej oraz zakłady aktywności zawodowej.
- w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, których celem jest umożliwienie opłacania odsetek od zaległych opłat od środków spożywczych i dodatkowych opłat z rachunku VAT, co jest korzystnym rozwiązaniem dla podmiotów obowiązanych do zapłaty opłaty.

Źródło: Projekt ustawy o zmianie ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw (UD290).