REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ministerstwo Finansów nieźle egzekwuje podatki - raport NIK

Subskrybuj nas na Youtube
Ministerstwo Finansów nieźle egzekwuje podatki - raport NIK
Ministerstwo Finansów nieźle egzekwuje podatki - raport NIK

REKLAMA

REKLAMA

Najwyższa Izba Kontroli generalnie pozytywnie oceniła w specjalnym raporcie działania monitorujące, nadzorcze, organizacyjne i legislacyjne Ministra Finansów w zakresie poszanowania interesów podatników i zabezpieczenia interesów Skarbu Państwa przy wykonywaniu egzekucji administracyjnej. Zdaniem NIK wśród szeregu zmian wyjątkowo trafne było usprawnienie przyjaznej wobec podatników tzw. miękkiej egzekucji, która już po dwóch latach okazała się równie skuteczna, jak czasochłonna i kosztowna egzekucja administracyjna. NIK zwraca jednak uwagę, że zaległości podatkowe rosną nadal, i to szybciej niż dochody z podatków. A szczególnie niepokoić może fakt, że coraz częściej są to zaległości, których wyegzekwować się nie da.

Zaległości podatkowe

Odnotowane w urzędach skarbowych zaległości podatkowe wymagalne wyniosły - według stanu na koniec 2016 r. - 68,9 mld zł (wzrost o 35,7% wobec końca 2015 r. i o 96,2% wobec końca 2014 r.).

REKLAMA

REKLAMA

Zaległości podtkoweNajwiększy udział w zaległościach (83,7%) miały zaległości z tytułu podatku VAT, które na koniec 2016 r. wyniosły 59,6 mld zł (wzrost o ponad 40,3% wobec stanu na koniec 2015 r. i o 115,2% wobec stanu na koniec 2014 r.). Ich wzrost wiąże się z większą liczbą wyłudzeń i zwiększoną wykrywalnością dużych nieprawidłowości i oszustw podatkowych. Kwota niezapłaconych zobowiązań, wynikających z decyzji wydanych na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (tzw. „puste faktury”), na koniec 2015 r. wynosiła 21,9 mld zł i była ponad dwukrotnie wyższa od kwoty na koniec 2014 r.a na 30 czerwca 2016 r. wyniosła 27,3 mld zł.

Należności wynikające z wydanych decyzji od podmiotów uczestniczących w oszustwach podatkowych są trudne do wyegzekwowania, szczególnie od zobowiązanych, którzy jako miejsce prowadzenia działalności wskazują tzw. „wirtualne biura”, a także podmiotów, które nie ujawniły w Krajowym Rejestrze Sądowym aktualnej siedziby lub zgłosiły nieprawdziwe dane. NIK już wcześniej wskazywała na konieczność skutecznych działań organów podatkowych i skarbowych, by zmniejszyć liczbę popełnianych przestępstw i w efekcie wartość zaległości podatkowych.

Przyczyny wzrostu zaległości

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Na zmniejszenie skuteczności egzekucji zaległości podatkowych wpływ miały również brak płynności finansowej części podmiotów gospodarczych, a także wzrost liczby zobowiązanych nieposiadających składników majątkowych podlegających egzekucji, wykonujących działalność przy użyciu maszyn i urządzeń nie stanowiących ich własności. W badanej przez NIK próbie 135 zaległości na kwotę ogółem 475,3 mln zł odzyskano zaledwie 1,16% zaległości.

Niekorzystnym zjawiskiem jest wzrost liczby i kwoty zaległości podmiotów posiadających zaległości przekraczające 1 mln zł. Na 30 czerwca 2016 r. w urzędach skarbowych figurowało 9.463 zobowiązanych winnych Państwu 47.627,7 mln zł (80,1% łącznej kwoty zaległości wymagalnych na ten dzień).

Podmioty z największymi zaległościami

Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM

Monitoring i miękka egzekucja

Minister Finansów rzetelnie monitorował zaległości podatkowe. Dzięki wdrożonym przez Ministra Finansów zmianom nastąpił wzrost wielkości wyegzekwowanych zaległości podatkowych, a także zwiększanie poziomu dobrowolnych wpłat podatku w drodze tzw. „miękkiej egzekucji”.

Kwoty wyegzekwowane w ramach miękkiej egzekucji

Należy podkreślić, że „miękka egzekucja” jest przyjazna dla podatników, zwiększa zaufanie do organów podatkowych i odciąża organy egzekucyjne od prowadzenia postępowań egzekucyjnych, które są długotrwałe i kosztowne dla obu stron.

Miękka egzekucja - schemat procedury

Zmiany prawne i organizacyjne

REKLAMA

Minister Finansów wprowadził zmiany legislacyjne, systemowe i organizacyjne w celu usprawnienia i zwiększenia skuteczności egzekucji. Powołanie w 2014 r. komórek wierzycielskich, a także Centrum Kompetencyjnego Spraw Wierzycielskich i Centrum Kompetencyjnego Egzekucji Administracyjnej, usprawniło proces zarządzania zaległościami.

Naczelnicy urzędów skarbowych zostali odciążeni od wykonywania niektórych zadań, zapewniono im elektroniczny dostęp do bazy danych ksiąg wieczystych, wprowadzane są zasady elektronicznego przekazywania dokumentów pomiędzy organami egzekucyjnymi i dokonywania doręczeń z użyciem środków komunikacji elektronicznej. Wdrożona w czerwcu 2016 r. aplikacja „Mobilny poborca” służy poprawie organizacji pracy poborców skarbowych w terenie. Na 1 stycznia 2018 r. planuje się wdrożenie procedury licytacji elektronicznej z ruchomości. Celem tych działań jest zmniejszenie pracochłonności i lepsze wykorzystanie zasobów ludzkich.

Skontrolowane urzędy skarbowe prowadziły egzekucję zobowiązań podatkowych z poszanowaniem praw podatników, traktując zobowiązanych jednakowo. Przy stosowaniu środków egzekucyjnych brano pod uwagę zarówno korzyści z egzekucji, jak też dolegliwość, koszty i skutki społeczne stosowania środków egzekucyjnych, zwłaszcza egzekucji z ruchomości i nieruchomości.

Postępowania te nie zawsze jednak gwarantowały zabezpieczenie interesów Skarbu Państwa. Znikoma była liczba sprzedaży ruchomości i nieruchomości, niewielkie były efekty zabezpieczenia zobowiązania na majątku podatnika i stosowania hipoteki oraz zastawu skarbowego, a także odpowiedzialności subsydiarnej (członków zarządu spółek kapitałowych). Zdaniem NIK należy zwiększyć kompetencje pracowników urzędów skarbowych i gotowość do stosowania dostępnych instrumentów prawnych w celu wzmocnienia ochrony interesów Skarbu Państwa.

Efektywność egzekucji podatków stanowiących dochód budżetu państwa - liczba załatwionych tytułów wykonawczych

W czterech urzędach skarbowych stwierdzono nieprawidłowości dotyczące zaległości z przedziału 20-100 tys. zł (w tym dwadzieścia na kwotę 816,8 tys. zł, co stanowi ok. jednej piątej liczby i kwoty badanych spraw). Nieprawidłowości polegały na opóźnieniach we wszczęciu postępowania podatkowego, zwłoce lub niepodejmowaniu wszystkich czynności, zmierzających do ustalenia majątku dłużników oraz na niewyczerpaniu wszystkich środków egzekucyjnych. W próbie 45 zaległości powyżej 1 mln zł z opóźnieniem wszczęto trzy postępowania w celu ustalenia odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe członków zarządu spółek kapitałowych na łączną kwotę 28,1 mln zł. Opóźnienia te nie wpłynęły jednak na skuteczność egzekucji, gdyż zobowiązani nie posiadali majątku mogącego być przedmiotem egzekucji.

NIK nie stwierdziła przypadków umorzenia postępowania egzekucyjnego w wyniku nieprawidłowych działań kontrolowanych urzędów.


Ogólnie wskaźnik skuteczności egzekucji zaległości podatkowych (ściągalności), tj. relacja kwoty wyegzekwowanych zaległości w postępowaniach egzekucyjnych do kwoty zaległości objętych tytułami wykonawczymi do załatwienia, wyniósł 26,8% w 2015 r. i był wyższy o 2,6 punktu procentowego od wykonania w 2014 r. W 2016 r. wskaźnik skuteczności wyniósł 34,2% i był wyższy o 7,4 punktu procentowego od wykonania w 2015 r. Wzrost wartości wskaźnika skuteczności egzekucji związany był głównie z działaniami organów egzekucyjnych, mającymi na celu obniżenie kwoty zaległości objętych egzekucją administracyjną.

Efektywność egzekucji podatków stanowiących dochód budżetu państwa - kwota wyegzekwowanych zaległości

W urzędach skarbowych stwierdzono problemy, wynikające z używania niewydolnych systemów teleinformatycznych.

Dotyczyły one dokonywania elektronicznych zajęć rachunków bankowych z użyciem systemu teleinformatycznego OGNIVO udostępnionego we wrześniu 2016 r. Tym samym nie zapewniono realizacji przepisu art. 86b ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji dotyczącego zajęć rachunków bankowych przeprowadzanych w ten sposób. Ponadto w niewielkim zakresie realizowano obowiązek zawarty w art. 55a tej ustawy w sprawie składania do sądu wniosku o wpisanie do Krajowego Rejestru Sądowego danych nt. egzekucji w przypadku nieuregulowania zaległości w ciągu 60 dni od daty wszczęcia egzekucji, mimo że przepis nie dopuszcza uznaniowości. NIK zwraca uwagę na pilną potrzebę usunięcia przeszkód z dokonywaniem elektronicznych zajęć rachunków bankowych, by organy egzekucyjne urzędów skarbowych nie znajdowały się w pozycji gorszej od  organów administracyjnych i sądowych, które wyprzedzają je w zajęciu wierzytelności przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego.

Zarzuty i skargi na czynności egzekucyjne były rzetelnie rozpatrywane. Ich skala nie była znaczna w relacji do liczby prowadzonych postępowań egzekucyjnych. Ministerstwo Finansów z opóźnieniem reagowało na wątpliwości zgłaszane przez podległe jednostki w sprawie stosowania przepisów dotyczących postępowania egzekucyjnego. Nie dotrzymywało również terminów rozpatrywania zażaleń na postanowienia dyrektorów izb skarbowych w sprawach postępowań wszczętych skargami na czynności egzekucyjne.

Nie są prowadzone prace nad wprowadzeniem do porządku prawnego przepisu  realizującego wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 8 października 2013 r., sygn. akt SK 40/12, o co wnosiła NIK po kontroli ,,Przedawnianie się zobowiązań podatkowych” z 2015 r. Wyrok dotyczył przepisów Ordynacji podatkowej, określających zasady przedawnienia zobowiązań podatkowych zabezpieczonych hipoteką przymusową lub zastawem skarbowym.

Uwagi końcowe i wnioski

NIK kieruje pod adresem Ministra Rozwoju i Finansów następujące wnioski o:

1) dalsze działania, w tym spowodowanie zmian w obowiązującym prawie, w celu zmniejszenia liczby popełnianych przestępstw podatkowych, co skutkowałoby istotnym zmniejszeniem wartości zaległości podatkowych, a w szczególności:

- stworzenie regulacji, która wyeliminowałaby wykorzystywanie do celów unikania opodatkowania korzystanie z usług tzw. „biur wirtualnych” (firm użyczających adres pod rejestrację działalności i odbiór korespondencji) przez nieuczciwe podmioty gospodarcze, w zgodności z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej;

- zapewnienie -  we współpracy z właściwymi organami -  zgodności ze stanem faktycznym danych rejestracyjnych podmiotu w organie podatkowym i w Krajowym Rejestrze Sądowym;

2) rozwijanie działań w zakresie miękkiej egzekucji, a także rozważenie możliwości prawnych współpracy w likwidowaniu zaległości z dłużnikami, którzy wcześniej rzetelnie wywiązywali się z zobowiązań podatkowych, w celu utrzymania przez nich możliwości prowadzenia działalności gospodarczej (na przykład poprzez sprzedaż przez zobowiązanego - we współpracy z organem egzekucyjnym - ruchomości po cenie rynkowej, z przeznaczeniem uzyskanych środków w pierwszej kolejności na spłatę zobowiązania);

3) zapewnienie stosowania przez urzędy skarbowe w każdym przypadku przepisu art. 55a stawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub rozważenie jego zmiany, gdyż obecnie przepis nie dopuszcza uznaniowości;

4) kontynuowanie działań usprawniających pracę organów administracyjnych poprzez elektronizację i automatyzację wykonywanych czynności oraz lepsze wykorzystanie czasu pracy pracowników komórek wierzycielskich i egzekucji administracyjnej, a także usunięcie przeszkód w dokonywaniu elektronicznych zajęć rachunków bankowych, aby zrównać pozycję organów egzekucyjnych urzędów skarbowych z pozycją innych organów administracyjnych i sądowych w wykonywaniu czynności egzekucyjnych;

5) wzmocnienie ochrony interesów Skarbu Państwa poprzez podnoszenie wiedzy i umiejętności pracowników komórek wierzycielskich i egzekucji administracyjnej w celu pełnego wykorzystywania przez nich możliwości poszukiwania i zabezpieczania majątku oraz korzystania z dostępnych środków egzekucyjnych, m.in. w związku z licznymi zmianami legislacyjnymi.

 NIK o poszanowaniu interesów podatników i zabezpieczeniu interesów Skarbu Państwa przy egzekucji administracyjnej - informacje szczegółowe (plik PDF)

 

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Najwyższa Izba Kontroli

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
MF proponuje zmiany w raportowaniu do KNF. Mniej obowiązków dla domów maklerskich

Ministerstwo Finansów opublikowało projekt rozporządzenia zmieniającego zasady przekazywania informacji do Komisji Nadzoru Finansowego przez firmy inwestycyjne i banki prowadzące działalność maklerską. Nowe regulacje, będące częścią pakietu deregulacyjnego, mają na celu uproszczenie obowiązków sprawozdawczych i zmniejszenie obciążeń administracyjnych.

Kawa z INFORLEX. Przygotowanie do KSeF

Zapraszamy na bezpłatne spotkanie online. Kawa z INFORLEX wydanie EXTRA. Rozmowa z 2 cenionymi ekspertami.

Kolejna rewolucja i sensacyjne zmiany w KSeF i elektronicznym fakturowaniu. Czy są nowe terminy, co z możliwością fakturowania offline

Deregulacja idzie pełną parą. Rząd zmienia nie tylko obowiązujące już przepisy, ale i te, które dopiero mają wejść w życie. Przykładem takiej deregulacji są przepisy o KSeF czyli o obowiązkowym przejściu na wyłącznie cyfrowe e-faktury. Co się zmieni, co z terminami obowiązkowego przejścia na e-fakturowanie dla poszczególnych grup podatników?

BPO jako most do innowacji: Jak outsourcing pomaga firmom wyjść ze swojej bańki i myśleć globalnie

W dzisiejszym dynamicznym środowisku biznesowym, gdzie innowacyjność decyduje o przewadze konkurencyjnej, wiele przedsiębiorstw boryka się z paradoksem: potrzebują dostępu do najnowszych technologii i świeżych perspektyw, ale ograniczają ich własne zasoby, lokalizacja czy kultura organizacyjna. Business Process Outsourcing (BPO) staje się w tym kontekście nie tylko narzędziem optymalizacji kosztów, ale przede wszystkim bramą do globalnej puli wiedzy i innowacji.

REKLAMA

Nowelizacja ustawy o VAT dot. obowiązkowego KSeF. Rząd podjął decyzję

W dniu 17 czerwca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów oraz zmieniająca ustawę o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez Ministra Finansów. Ta nowelizacja ma na celu wprowadzenie obowiązkowego modelu Krajowego Systemu e-Faktur („KSeF”), czyli specjalnego systemu elektronicznego do wystawiania i odbierania faktur (tzw. faktur ustrukturyzowanych). Oznaczać to będzie odejście od papierowych faktur VAT. Ponadto, w związku z wejściem w życie nowego systemu, o 1/3 skrócony zostanie podstawowy termin zwrotu VAT – z 60 do 40 dni. Wprowadzenie tego systemu zostanie podzielone na 2 etapy, aby firmy lepiej mogły się do niego dostosować.

Nowelizacja ustawy o VAT dot. obowiązkowego KSeF. Rząd podjął decyzję

W dniu 17 czerwca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów oraz zmieniająca ustawę o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez Ministra Finansów. Ta nowelizacja ma na celu wprowadzenie obowiązkowego modelu Krajowego Systemu e-Faktur („KSeF”), czyli specjalnego systemu elektronicznego do wystawiania i odbierania faktur (tzw. faktur ustrukturyzowanych). Oznaczać to będzie odejście od papierowych faktur VAT. Ponadto, w związku z wejściem w życie nowego systemu, o 1/3 skrócony zostanie podstawowy termin zwrotu VAT – z 60 do 40 dni. Wprowadzenie tego systemu zostanie podzielone na 2 etapy, aby firmy lepiej mogły się do niego dostosować.

Wzmożone kontrole upoważnionych i zarejestrowanych eksporterów w UE

Od czerwca 2025 r. unijne służby celne rozpoczęły skoordynowane i intensywne kontrole firm posiadających status upoważnionego eksportera (UE) oraz zarejestrowanego eksportera (REX). Działania te są odpowiedzią na narastające nieprawidłowości w dokumentowaniu preferencyjnego pochodzenia towarów i mają na celu uszczelnienie systemu celnego w ramach umów o wolnym handlu.

8 Najczęstszych błędów przy wycenie usług księgowych

Prawidłowa wycena usług księgowych pozwala prowadzić rentowne biuro rachunkowe. Za niskie wynagrodzenie za usługi księgowe spowoduje w pewnym momencie zapaść zdrowotną księgowej, wypalenie zawodowe, depresję, problemy w życiu osobistym.

REKLAMA

Audytor pod lupą – IAASB zmienia zasady współpracy i czeka na opinie

Jak audytorzy powinni korzystać z wiedzy zewnętrznych ekspertów? IAASB proponuje zmiany w międzynarodowych standardach i otwiera konsultacje społeczne. To szansa, by wpłynąć na przyszłość audytu – głos można oddać do 24 lipca 2025 r.

Zamiast imigrantów na stałe ich praca zdalna. Nowa szansa dla gospodarki dzięki deregulacji

Polska jako hub rozliczeniowy: Jak deregulacja podatkowa może przynieść miliardowe wpływy? Zgodnie z szacunkami rynkowych ekspertów, gdyby Polska zrezygnowała z obowiązku przedstawiania certyfikatów rezydencji podatkowej, mogłaby zwiększyć liczbę zagranicznych freelancerów zatrudnianych zdalnie przez polskie firmy do około 1 mln osób rocznie.

REKLAMA