Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych

Tak wynika z obwieszczenia Ministra Rozwoju i Finansów z 10 lipca 2017 r. w sprawie wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych (M. P. z 2017 r., poz. 686).

Kogo obowiązują odsetki od transakcji handlowych?

Przypomnijmy, że ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (dalej: "ustawa") wprowadziła oddzielny typ odsetek w przypadku tych transakcji. Zgodnie z art. 2 tej ustawy odsetki od transakcji handlowych obowiązują:

1) przedsiębiorców w rozumieniu przepisów art. 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej czyli osoba fizyczną, osobę prawną, ułomną osobę prawną, która we własnym imieniu wykonuje działalność gospodarczą,

2) podmioty o których mowa w art. 3 tej samej ustawy, czyli np prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego,

3) podmioty, o których mowa w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych,

4) osoby wykonujące wolny zawód,

5) oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych,

6) zagraniczni przedsiębiorcy, o których mowa w art. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o zasadach prowadzenia na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne, prowadzący przedsiębiorstwa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

7) przedsiębiorcy z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej

Natomiast art. 4a ustawy wyłącza stosowanie do transakcji handlowych odsetek unormowanych w Kodeksie cywilnym. Warto dodać, iż obecnie odsetki ustawowe zgodne z Kodeksem cywilnym wynoszą 7%, zaś odsetki maksymalne są ich dwukrotnością czyli wynoszą 14%.

Zgodnie z art. 4 pkt 3 tej ustawy, odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, stanowią odsetki w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i ośmiu punktów procentowych. Czyli obecnie wynoszą one 9,5%. Warto również dodać, iż obowiązuje one wówczas gdy nie zostały ustalone między podmiotami odsetki wyższe zgodnie z art. 7 tej ustawy.

Kiedy można żądać odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych?

Aby można było żądać odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych musi zostać spełnione łącznie kilka przesłanek. Ustawa rozróżnia dwa rodzaje sytuacji gdy dłużnikiem nie jest podmiot publiczny i gdy jest on dłużnikiem. W tej pierwszej sytuacji:

1) wierzyciel musi spełnić swoje świadczenie;

2) dłużnik nie dokonał zapłaty w umówionym terminie.

Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM

Co więcej, zgodnie z art. 7 tej ustawy:

- termin zapłaty określony w umowie nie może przekraczać 60 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, chyba że strony w umowie wyraźnie ustalą inaczej i pod warunkiem że ustalenie to nie jest rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela;

- jeżeli ustalony w umowie termin zapłaty jest dłuższy niż 60 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, a nie jest spełniony powyższy warunek, wierzycielowi, który spełnił swoje świadczenie, po upływie 60 dni przysługują odsetki;

- w przypadku gdy nie jest możliwe ustalenie daty otrzymania faktury lub rachunku potwierdzającego dostawę towaru lub wykonanie usługi albo gdy faktura lub rachunek zostały doręczone przed dostawą towaru lub wykonaniem usługi, termin zapłaty jest liczony od dnia otrzymania przez dłużnika towaru lub usługi.

W drugim przypadku gdy dłużnikiem jest podmiot publiczny:

1) wierzyciel musi spełnić swoje świadczenie;

2) dłużnik nie dokonał zapłaty w umówionym terminie.

W tej sytuacji, jak mówi wprost art. 8 ustawy:

"2. Termin zapłaty określony w umowie nie może przekraczać 30 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, a w transakcjach handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 2–4 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, termin ten nie może przekraczać 60 dni.

3. Strony transakcji handlowej mogą ustalić termin zapłaty dłuższy niż 30 dni, pod warunkiem że ustalenie to jest obiektywnie uzasadnione właściwością lub szczególnymi elementami umowy, a termin ten nie przekracza 60 dni.

4. Jeżeli ustalony w umowie termin zapłaty jest dłuższy niż 30 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, a nie jest spełniony warunek, o którym mowa w ust. 3, wierzycielowi, który spełnił swoje świadczenie, po upływie 30 dni przysługują odsetki, o których mowa w ust. 1.

5. W przypadku gdy nie jest możliwe ustalenie daty otrzymania faktury lub rachunku potwierdzającego dostawę towaru lub wykonanie usługi albo gdy faktura lub rachunek zostały doręczone przed dostawą towaru lub wykonaniem usługi, termin zapłaty, o którym mowa w ust. 2 i 3, jest liczony od dnia otrzymania przez dłużnika towaru lub usługi."

Czy wierzyciel może żądać od dłużnika kosztów odzyskania należności?

Ważną kwestią dla wierzyciela może być także zapis zawarty w art. 10 ustawy, zgodnie, z którym może on żądać od dłużnika równowartości kwoty 40 euro bez uprzedniego wezwania. Kurs euro wyznacza się po przez średni kurs euro ogłoszony przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne. Takie świadczenie dla wierzyciela ma służyć rekompensacie za koszty odzyskiwania należności.

Oprócz tej kwoty, wierzycielowi przysługuje również zwrot, w uzasadnionej wysokości, poniesionych kosztów odzyskiwania należności przewyższających tę kwotę.

Uprawnienie do kwoty przysługuje od transakcji handlowej, z zastrzeżeniem art. 11 ust. 2 pkt 2 ustawy.