Z ulgi mieszkaniowej trudno będzie korzystać

Projekt nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który znajduje się już w Sejmie, wprowadzi kolejną w ciągu dwóch ostatnich lat rewolucję w zakresie opodatkowania sprzedaży nieruchomości. Od 1 stycznia 2009 r. zniknie ulga meldunkowa. Zastąpi ją nowa ulga (nazwijmy ją mieszkaniowa), która będzie polegała na tym, że podatnik, który w ciągu dwóch lat od momentu sprzedaży mieszkania lub domu wyda pieniądze z tej transakcji na inne cele mieszkaniowe, będzie zwolniony z podatku. Można powiedzieć, że to powrót do zwolnienia podatkowego, które w tym zakresie obowiązywało w ustawie o PIT do końca 2006 roku. Niestety, to tylko pozory. Nowa ulga będzie bardziej skomplikowana od jej poprzedniej wersji. Ta komplikacja będzie przejawiała się w konieczności obliczania podstawy opodatkowania według specjalnego wzoru, jeśli podatnik nie wyda wszystkich pieniędzy z przeprowadzonej transakcji w ciągu dwóch lat.

- Z nowego zwolnienia w pełni skorzystają tylko ci podatnicy, którzy przychód ze sprzedaży nieruchomości w całości przeznaczą na własne cele mieszkaniowe. Pozostali będą zobowiązani do zapłaty podatku zgodnie z następującą formułą: dochód ze sprzedaży - (dochód ze sprzedaży x wydatki na cele mieszkaniowe ÷ przychód ze sprzedaży). Podatek będzie zatem tym wyższy, im wyższy będzie dochód ze sprzedaży nieruchomości, a wydatki na cele mieszkaniowe niższe w relacji do przychodu - wyjaśnia Aleksandra Kosonowska, starszy konsultant w Accreo Taxand.

Co to oznacza? Podatnik, który nie wyda wszystkich zarobionych pieniędzy w ciągu dwóch lat na inne cele mieszkaniowe, będzie musiał złożyć korektę zeznania podatkowego wraz z pisemnym uzasadnieniem przyczyn korekty oraz zapłacić 19-proc. PIT wraz z odsetkami. Co więcej, odsetki będą naliczane od momentu złożenia pierwotnego zeznania podatkowego z wykazaną transakcją sprzedaży mieszkania lub domu, a nie od dnia złożenia korekty. Dziś każdy, kto sprzedaje mieszkanie, w którym przemieszkał przez co najmniej rok (musi być potwierdzone zameldowaniem na pobyt stały), podatku nie płaci, nawet gdyby zarobione na sprzedaży pieniądze przeznaczył na zakup samochodu lub przegrał w kasynie.

Zgodnie z projektem nowelizacji ustawy o PIT od 1 stycznia 2009 r. dochody uzyskane ze sprzedaży nieruchomości mogą być zwolnione z podatku, pod warunkiem że w ciągu dwóch lat zostaną przeznaczone na cele mieszkaniowe. Zdaniem Aleksandry Kosonowskiej w porównaniu z aktualnie obowiązującą ulgą meldunkową nowe rozwiązanie nie w każdym przypadku pozwoli na pełne zwolnienie z PIT dochodów ze sprzedaży nieruchomości.

Według Tomasza Rysiaka, prawnika w Kancelarii Magnusson, Ministerstwo Finansów zaproponowało dosyć skomplikowaną formułę obliczania wysokości zwolnienia od PIT. Podatnicy, którzy przeznaczyli całość przychodu uzyskanego ze sprzedaży nieruchomości na cele mieszkaniowe, będą mogli skorzystać ze zwolnienia w całości.

- Opodatkowanie dochodu ze sprzedaży nieruchomości nastąpi jednak w przypadku, gdy tylko część przychodu zostanie przeznaczona przez podatnika na zakup kolejnej nieruchomości - mówi Tomasz Rysiak.

W takim przypadku kwota dochodu ze sprzedaży nieruchomości, która będzie objęta zwolnieniem z PIT, zostanie obliczona na podstawie iloczynu kosztów z tytułu sprzedaży nieruchomości i udziału wydatków poniesionych na cele mieszkaniowe w przychodzie uzyskanym z tytułu sprzedaży uprzednio posiadanej nieruchomości.

Ekspert dodaje, że w praktyce będzie to oznaczać, że podatnik, który nie przeznaczy całego przychodu na cele mieszkaniowe, nie będzie mógł twierdzić, że nadal przecież cały dochód osiągnięty z tytułu sprzedaży nieruchomości został przeznaczony na cele mieszkaniowe, a tym samym powinien być zwolniony z PIT.

Wprowadzenie nowego zwolnienia, w porównaniu z aktualnie obowiązującą ulgą meldunkową, oznacza przede wszystkim więcej obowiązków formalnych dla podatników. Od 1 stycznia 2009 r. dochody z odpłatnego zbycia mają być wykazywane w specjalnym zeznaniu rocznym.

- W przypadku niespełnienia warunków do pełnego zwolnienia podatnicy będą zobowiązani do skorygowania zeznania i zapłaty zaległego podatku. Co ważne, odsetki od zaległego podatku będą liczone wstecznie od momentu złożenia pierwotnego zeznania (czyli za okres dwóch lat) - ostrzega Aleksandra Kosonowska.

Nasza rozmówczyni radzi, aby składając zeznanie podatkowe za rok, w którym miała miejsce sprzedaż nieruchomości, starannie oszacować, w jakim zakresie uzyskany z tego tytułu przychód będzie przeznaczony na cele mieszkaniowe.

Katarzyna Bieńkowska, doradca podatkowy w Dewey & LeBoeuf, uważa, że tak szybkie majstrowanie przy uldze dotyczącej opodatkowania zysków ze zbycia nieruchomości musi budzić niepokój. Zaledwie po dwóch latach jej obowiązywania w obecnym kształcie ma ona ulec kolejnym modyfikacjom. Ulga meldunkowa ma zostać uchylona, ponieważ, jak się to uzasadnia, mechanizm tej ulgi nie działał prawidłowo. W związku z tym proponuje się wprowadzenie nowego rozwiązania, polegającego na zwolnieniu z opodatkowania dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia nieruchomości, jeśli przychód uzyskany z tego zbycia podatnik przeznaczy na określone w ustawie własne cele mieszkaniowe.

- Cele mieszkaniowe zostały określone dość szeroko i obejmują nabywanie nie tylko w Polsce, ale także całej Unii, Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) oraz Szwajcarii, a także spłatę kredytów lub pożyczek mieszkaniowych - zauważa Katarzyna Bieńkowska.

Pozytywną zmianą jest to, że nowe regulacje mają dotyczyć także nieruchomości gruntowych (działek) czy też budynków niemieszkalnych i lokali użytkowych.