Zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej - zmiany w kpc

Polecamy: INFORFK Platforma Księgowych i Kadrowych

Nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego

W dniu 18 kwietnia 2014 r. weszła w życie ustawa z dnia 7 lutego 2014 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r., poz. 435). Nowelizacja jest m.in. rezultatem wyroku Trybunału Konstytucyjnego (dalej „TK”) z dnia 30 października 2012 r. (sygn. akt SK 20/11), stwierdzającego niezgodność z Konstytucją art. 394¹ §1 pkt 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.), w brzmieniu obowiązującym do dnia 2 maja 2012r. Należy przy tym wskazać, że przepisy prawne, będące przedmiotem rozważań TK, dotyczyły możliwości zaskarżenia przez profesjonalnego pełnomocnika orzeczeń sądu w zakresie należnego tym pełnomocnikom zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu.

Nowelizacja nadała nowe brzmienie art. 394 §1 pkt 9 oraz art. 394² § 1 kpc, choć żaden z tych przepisów nie został poddany kognicji TK. Wynika to z tego, że wobec zmiany kodeksu postępowania cywilnego, jaka nastąpiła z dniem 3 maja 2012 r., wskazane jednostki redakcyjne są najbliższe treściwo zagadnieniu, którym zajmował się sąd konstytucyjny.

Zmiany w postępowaniu cywilnym dotyczące klauzuli wykonalności

Zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu

Przechodząc do omówienia zmian wprowadzonych nowelizacją, w pierwszej kolejności należy wskazać, że uzupełniła ona art. 394 §1 pkt 9 kpc o sformułowanie wskazujące wyraźnie na możliwość wniesienia zażalenia na orzeczenia sądu pierwszej instancji, których przedmiotem jest „zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu”. Dotychczas kwestia ta nie była wprost uregulowana w przepisach prawnych, niemniej w orzecznictwie sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego przyjmowało się istnienie takiego uprawnienia po stronie pełnomocnika procesowego (m.in. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2011 r. sygn. akt III CZP 14/11 i z dnia 8 marca 2012 r. III CZP 2/12).

Zapraszamy do dyskusji na forum

Identyczne sformułowanie („zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu”) zostało dodane w nowelizowanym art. 394² §1 kpc. Zmiana tego przepisu związana jest z tym, że w obowiązującym stanie prawnym to właśnie art. 394² §1 kpc określa, które z rozstrzygnięć incydentalnych sądu drugiej instancji podlegają kontroli w tzw. instancji poziomej. Otóż, przepis ten stanowi, że zażalenie do innego składu sądu drugiej instancji przysługuje od postanowień wydanych przez wymieniony sąd, odnoszących się do enumeratywnie wyliczonych kwestii wpadkowych, w tym również dotyczących zwrotu kosztów procesu. Zatem również w przypadku postanowień dotyczących rozstrzygnięć w przedmiocie zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielanej z urzędu, wydawanych przez sąd drugiej instancji, wyraźnie przewidziano możliwość wniesienia zażalenia.

Nowelizacja ustawy Ordynacja podatkowa - założenia do projektu

Zasady odliczania VAT od samochodów po 1 kwietnia 2014 r.

Podsumowując, w wyniku nowelizacji jednoznacznie przesądzone zostało, że postanowienia w przedmiocie zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, i to zarówno zapadłe w pierwszej, jak i w drugiej instancji, mogą zostać zaskarżone w drodze zażalenia. Jednocześnie w przypadku orzeczeń sądu drugiej instancji, co do których jak dotąd nie dopuszczano możliwości kontroli, określony został tryb oraz sąd właściwy do rozpoznania zażalenia. Miejmy nadzieję, że ułatwi to pełnomocnikom procesowym dochodzenie zwrotu należnych im kosztów.

Maciej Szulikowski

radca prawny i partner zarządzający

M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna