Jak rozliczyć składki za miesiąc, w którym została przekroczona roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe

RADA

Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tego pracownika za sierpień br. muszą zostać opłacone od części wynagrodzenia do osiągnięcia kwoty 85 290 zł. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za sierpień br. może rozliczyć jedna firma (wówczas drugi zakład nie będzie potrącać tych składek za sierpień). Możliwe jest również odprowadzenie składek przez każdą firmę od proporcjonalnie ustalonej części wynagrodzenia za sierpień.

UZASADNIENIE

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest ograniczona w każdym roku kalendarzowym do kwoty równej 30-krotności prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej (art. 19 ust. 1 ustawy systemowej). W 2008 r. jest to kwota 85 290 zł. Dotyczy to zarówno osób podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jak i opłacających składki na te ubezpieczenia dobrowolnie.

Do momentu osiągnięcia górnej rocznej podstawy należy obliczać i opłacać składki na wszystkie ubezpieczenia, a powyżej tej kwoty tylko składki na ubezpieczenia: chorobowe, wypadkowe i zdrowotne, a także na fundusze pozaubezpieczeniowe - Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Ustalając, czy w danym roku kalendarzowym został przekroczony limit podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, należy brać pod uwagę wszystkie przychody, od których zostały opłacone składki na te ubezpieczenia.

PRZYKŁAD

Maria B. jest księgową. Miesięcznie zarabia 10 400 zł. W styczniu 2008 r., oprócz wynagrodzenia za ten miesiąc, otrzymała nagrodę roczną za 2007 r. w wysokości 3586 zł. W sumie w styczniu br. otrzymała wynagrodzenie w wysokości 13 986 zł. Ustalając limit podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w 2008 r., należy uwzględnić również nagrodę roczną w kwocie 3586 zł, mimo że była należna za poprzedni rok. Roczny limit podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zostanie przekroczony w sierpniu br. Łączny przychód wypłacony od początku roku do końca sierpnia br. wyniesie 86 786 zł. Za sierpień br. firma powinna zatem opłacić składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tylko od przychodu w wysokości 8904 zł, tj. do osiągnięcia rocznej podstawy wymiaru składek obowiązującej w 2008 r.:

86 786 zł - 85 290 zł = 1496 zł;

10 400 zł - 1496 zł = 8904 zł.

Płatnik informuje ZUS o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek w raporcie imiennym ZUS RCA wypełniając pole 02 bloku III B: jeśli informację o przekroczeniu przekazał pracownik - wpisuje kod „1”, jeśli to płatnik składek stwierdził przekroczenie - kod „2”, a jeśli o przekroczeniu poinformował płatnika ZUS - kod „3” (załącznik nr 17 dział XV rozporządzenia w sprawie wzorów dokumentów). Od tego momentu do końca roku nie nalicza i nie odprowadza składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Osoba, która osiąga przychody z kilku źródeł, ma obowiązek poinformować wszystkich swoich płatników o tym, że w danym roku jej przychód osiągnął roczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Ubezpieczony powinien sumować podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie otrzymanych od płatników informacji (najczęściej są to raporty RMUA). Za skutki błędnego zawiadomienia, które spowoduje nieopłacenie należnych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, odpowiada ubezpieczony (art. 19 ust. 6 ustawy systemowej w zw. z § 10 rozporządzenia składkowego).

WAŻNE!

Gdy przychód przekroczy w danym roku limit podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, składki na te ubezpieczenia nie mogą być naliczane od przychodu przekraczającego ten limit.

W takiej sytuacji są dwie możliwości:

• za miesiąc, w którym nastąpi przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe może opłacić tylko jeden płatnik do osiągnięcia granicznej podstawy. Ubezpieczony ma wówczas obowiązek poinformować drugiego pracodawcę, aby za ten miesiąc nie potrącał składek (płatnik powinien złożyć za ten miesiąc raport ZUS RCA z zerową podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe i zerowymi kwotami tych składek). Do takiego postępowania potrzebna jest jednak zgoda pracodawcy, który ma odprowadzić całość składek;

• każdy z płatników opłaca składki od kwoty brakującej do rocznego limitu, proporcjonalnie do wypłaconego wynagrodzenia. Jest to najczęstsza sytuacja. Przy pierwszym wariancie rozliczenia płatnik, który zobowiązuje się do opłacenia składek do rocznego limitu, z własnych środków musi bowiem finansować składki w tej części, którą musi uregulować drugi płatnik przy rozliczeniu proporcjonalnym.

Pracownik Państwa firmy oświadczył, że za okres od stycznia do lipca osiągnął wynagrodzenie z tytułu dwóch umów o pracę w łącznej wysokości 75 236,40 zł. W sierpniu otrzyma wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia w Państwa firmie w wysokości 5500 zł, a z tytułu zatrudnienia w drugim zakładzie - 5800 zł. W celu ustalenia podstawy wymiaru za ten miesiąc należy:

• od sumy przychodów uzyskanych przez pracownika w okresie od stycznia do sierpnia br. odjąć kwotę rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe:

75 236,40 zł + 5500 zł + 5800 zł = 86 536,40 zł - 85 290 zł = 1246,40 zł.

Jest to łączna kwota przekroczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe u dwóch pracodawców;

• ustalić proporcjonalną kwotę przekroczenia podstawy odrębnie dla każdego pracodawcy, według wzoru: x = (kpp × p) : sp, gdzie:

x - kwota przekroczenia podstawy wymiaru u danego płatnika,

kpp - kwota przychodu przekraczającego roczną podstawę wymiaru składek u wszystkich płatników składek,

p - przychód u danego płatnika za miesiąc przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek,

sp - suma przychodów za miesiąc przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek;

1) pracodawca I: x = (1246,40 zł x 5500 zł) : 11 300 zł = 606,65 zł;

2) pracodawca II: x = (1246,40 zł x 5800 zł) : 11 300 zł = 639,75 zł;

• od wynagrodzenia za sierpień br. odjąć kwotę przekroczenia:

5500 zł - 606,65 zł = 4893,35 zł.

Uzyskana kwota to podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za sierpień br. w Państwa firmie.

Drugi zakład pracy powinien opłacić składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za sierpień od kwoty 5160,25 zł (5800 zł - 639,75 zł).

Począwszy od września do końca 2008 r. żaden z płatników składek nie powinien naliczać składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tego pracownika. Za ten okres w składanych za pracownika dokumentach rozliczeniowych należy wykazywać zerową podstawę wymiaru składek na te ubezpieczenia i zerowe kwoty tych składek. Składki na ubezpieczenia chorobowe, wypadkowe, zdrowotne oraz FP i FGŚP należy naliczać na ogólnych zasadach.

• art. 19 ust. 1, ust. 3, ust. 5 i ust. 6, art. 20 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.),

• § 10 rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.),

• art. 81 ust. 1 i ust. 5 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU nr 210, poz. 2135 ze zm.),

• obwieszczenie z 13 grudnia 2007 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2008 (MP nr 97, poz. 1075),

• § 2 i załączniki nr 12 i nr 17 do rozporządzenia z 28 czerwca 2008 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących oraz innych dokumentów (DzU nr 112, poz. 717).

Małgorzata Kozłowska

specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych

Orzecznictwo uzupełniające:

• Jeżeli do opłacenia składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest zobowiązany więcej niż jeden płatnik składek, to sam ubezpieczony jest obowiązany do zawiadomienia wszystkich płatników składek o przekroczeniu kwoty rocznej podstawy wymiaru składek. (Wyrok sądu apelacyjnego w Warszawie z 29 listopada 2004 r., III AUa 525/04, Apel. - W-wa 2005/2/8)