Wynagrodzenie netto czy brutto w umowie o pracę

Przepisy o wynagrodzeniach nie regulują wprost jaka kwota powinna znajdować się na umowie o pracę. Potocznie funkcjonują dwa pojęcia:

1) Wynagrodzenie brutto, czyli kwota wynagrodzenia od której pracodawca będzie potrącał należne świadczenia publicznoprawne, takie jak składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych;

2) Wynagrodzenie netto - wynagrodzenie po potrąceniu danin publicznoprawnych, które pracownik otrzymuje na rękę.

Analizując szeroko rozumiane przepisy płacowe (Kodeks Pracy, ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych) należałoby się przychylić do stwierdzenia, że zapisanie wynagrodzenia w kwocie brutto jest postępowaniem właściwym:

1) Kodeks pracy posługuje się jedynie pojęciem wynagrodzenia za pracę. Artykuł 87 par. 1 Kodeksu pracy wskazuje, że „z wynagrodzenia za pracę - po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych” podlegają potrąceniu określone należności. Na tej podstawie należy wnioskować, że daniny publicznoprawne stanowiące o różnicy kwot pomiędzy potocznym pojęciem netto a brutto stanowią element wynagrodzenia, o którym stanowi Kodeks pracy, czyli wynagrodzenie które należy określić w umowie o pracę na podstawie artykułu 29 Kodeksu pracy.

2) Również przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie posługują się pojęciem wynagrodzenia netto ani brutto. Artykuł 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof) za przychody ze stosunku pracy uważa „wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych”. Zgodnie z artykułem 31 updof od tak ustalonego przychodu ze stosunku pracy pracodawcy są zobowiązani do obliczania i pobierania zaliczki na podatek dochodowy. Analizując zatem przypisy podatkowe można stwierdzić, że zaliczka na podatek dochodowy jest elementem przychodu, w skład którego wchodzi wynagrodzenie, zatem mimo, że nie jest wypłacana do ręki pracownikowi - stanowi element wynagrodzenia.

3) Do bardzo podobnych wniosków dochodzimy czytając przepisy ustawy o ubezpieczeniach społecznych, która wprost w artykule 4 par. 9 definiując przychód odwołuje się do definicji określonej w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Powyższe stanowisko potwierdził również Sąd Najwyższy w uzasadnieniach do swoich wyroków stwierdzając na przykład  w wyroku z 7 sierpnia 2001 r. ( III ZP 13/01 OSNAP 2002/2/35), że „(...) Wynagrodzenie za pracę, jako niezbędny element stosunku pracy (art. 22 § 1 KP), jest pojęciem określonym przepisami prawa pracy. Z przepisów tych w sposób niewątpliwy wynika, że wynagrodzenie za pracę należy się pracownikowi, stanowiąc całość obejmującą także tę część, którą pracodawca może (ma obowiązek) potrącić (odliczyć). Nie można więc w ogóle konstruować takiej definicji wynagrodzenia za pracę, w której będzie się wyróżniać część wynagrodzenia za pracę należną pracownikowi (wynagrodzenie netto) i część, która pracownikowi nie przysługuje. Wynagrodzenie za pracę należy się pracownikowi w całości i takie wynagrodzenie wyznaczone jest przez treść stosunku pracy, a więc w takiej wysokości należy je zasądzać w sporze sądowym między stronami stosunku pracy. Pojęcie wynagrodzenia "brutto" w ogóle nie występuje w przepisach prawa pracy i ma raczej znaczenie potoczne. Prawo pracy posługuje się bowiem tylko pojęciem wynagrodzenia za pracę jako takiego. Potoczne znaczenie ma też pojęcie wynagrodzenia "netto", przez które należy rozumieć część wynagrodzenia za pracę wypłacaną pracownikowi, ale tylko wtedy, gdy pracodawca dokona stosownych odliczeń na podstawie innych przepisów prawa(....)”.

Biorąc pod uwagę powyższe, należy stwierdzić, że sam zapis w umowie o wynagrodzeniu bez dodatkowego określenia słowem brutto, jest również właściwy i powinien być traktowany w rozumieniu wynagrodzenia brutto.

Co należy zrobić, gdy w umowie o pracę wynagrodzenie w sposób wyraźny zostaje określone jako kwota netto? Czy taka umowa jest ważna? Odpowiedź również znajdziemy w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który w uzasadnieniu do wyroku z 7 lutego (I PKN 237/00, OSNAPiUS 2002 /21/ 516) dopuszcza ujęcie wynagrodzenia w kwocie netto stwierdzając w uzasadnieniu, że „(...) Umowa o pracę mogła przewidywać, że pracownik będzie otrzymywać zagwarantowane w umowie wynagrodzenie netto(...)Pracownik miał otrzymywać wynagrodzenie netto (i otrzymał je), a podatek od wynagrodzeń stanowił obciążenie pracodawcy - gdyby powstała konieczność dopłacenia podatku, obciążałoby to wyłącznie pracodawcę. Tego rodzaju umowne rozwiązanie wzajemnych praw i obowiązków stron stosunku pracy nie było sprzeczne z regulacją zawartą art. 87 § 1 KP(...)”.