Wynagrodzenie netto czy brutto w umowie o pracę
Przepisy o wynagrodzeniach nie regulują wprost jaka kwota powinna znajdować się na umowie o pracę. Potocznie funkcjonują dwa pojęcia:
1) Wynagrodzenie brutto, czyli kwota wynagrodzenia od której pracodawca będzie potrącał należne świadczenia publicznoprawne, takie jak składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych;
2) Wynagrodzenie netto - wynagrodzenie po potrąceniu danin publicznoprawnych, które pracownik otrzymuje na rękę.
Analizując szeroko rozumiane przepisy płacowe (Kodeks Pracy, ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych) należałoby się przychylić do stwierdzenia, że zapisanie wynagrodzenia w kwocie brutto jest postępowaniem właściwym:
1) Kodeks pracy posługuje się jedynie pojęciem wynagrodzenia za pracę. Artykuł 87 par. 1 Kodeksu pracy wskazuje, że „z wynagrodzenia za pracę - po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych” podlegają potrąceniu określone należności. Na tej podstawie należy wnioskować, że daniny publicznoprawne stanowiące o różnicy kwot pomiędzy potocznym pojęciem netto a brutto stanowią element wynagrodzenia, o którym stanowi Kodeks pracy, czyli wynagrodzenie które należy określić w umowie o pracę na podstawie artykułu 29 Kodeksu pracy.
2) Również przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie posługują się pojęciem wynagrodzenia netto ani brutto. Artykuł 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof) za przychody ze stosunku pracy uważa „wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych”. Zgodnie z artykułem 31 updof od tak ustalonego przychodu ze stosunku pracy pracodawcy są zobowiązani do obliczania i pobierania zaliczki na podatek dochodowy. Analizując zatem przypisy podatkowe można stwierdzić, że zaliczka na podatek dochodowy jest elementem przychodu, w skład którego wchodzi wynagrodzenie, zatem mimo, że nie jest wypłacana do ręki pracownikowi - stanowi element wynagrodzenia.
3) Do bardzo podobnych wniosków dochodzimy czytając przepisy ustawy o ubezpieczeniach społecznych, która wprost w artykule 4 par. 9 definiując przychód odwołuje się do definicji określonej w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Powyższe stanowisko potwierdził również Sąd Najwyższy w uzasadnieniach do swoich wyroków stwierdzając na przykład w wyroku z 7 sierpnia 2001 r. ( III ZP 13/01 OSNAP 2002/2/35), że „(...) Wynagrodzenie za pracę, jako niezbędny element stosunku pracy (art. 22 § 1 KP), jest pojęciem określonym przepisami prawa pracy. Z przepisów tych w sposób niewątpliwy wynika, że wynagrodzenie za pracę należy się pracownikowi, stanowiąc całość obejmującą także tę część, którą pracodawca może (ma obowiązek) potrącić (odliczyć). Nie można więc w ogóle konstruować takiej definicji wynagrodzenia za pracę, w której będzie się wyróżniać część wynagrodzenia za pracę należną pracownikowi (wynagrodzenie netto) i część, która pracownikowi nie przysługuje. Wynagrodzenie za pracę należy się pracownikowi w całości i takie wynagrodzenie wyznaczone jest przez treść stosunku pracy, a więc w takiej wysokości należy je zasądzać w sporze sądowym między stronami stosunku pracy. Pojęcie wynagrodzenia "brutto" w ogóle nie występuje w przepisach prawa pracy i ma raczej znaczenie potoczne. Prawo pracy posługuje się bowiem tylko pojęciem wynagrodzenia za pracę jako takiego. Potoczne znaczenie ma też pojęcie wynagrodzenia "netto", przez które należy rozumieć część wynagrodzenia za pracę wypłacaną pracownikowi, ale tylko wtedy, gdy pracodawca dokona stosownych odliczeń na podstawie innych przepisów prawa(....)”.
Biorąc pod uwagę powyższe, należy stwierdzić, że sam zapis w umowie o wynagrodzeniu bez dodatkowego określenia słowem brutto, jest również właściwy i powinien być traktowany w rozumieniu wynagrodzenia brutto.
Co należy zrobić, gdy w umowie o pracę wynagrodzenie w sposób wyraźny zostaje określone jako kwota netto? Czy taka umowa jest ważna? Odpowiedź również znajdziemy w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który w uzasadnieniu do wyroku z 7 lutego (I PKN 237/00, OSNAPiUS 2002 /21/ 516) dopuszcza ujęcie wynagrodzenia w kwocie netto stwierdzając w uzasadnieniu, że „(...) Umowa o pracę mogła przewidywać, że pracownik będzie otrzymywać zagwarantowane w umowie wynagrodzenie netto(...)Pracownik miał otrzymywać wynagrodzenie netto (i otrzymał je), a podatek od wynagrodzeń stanowił obciążenie pracodawcy - gdyby powstała konieczność dopłacenia podatku, obciążałoby to wyłącznie pracodawcę. Tego rodzaju umowne rozwiązanie wzajemnych praw i obowiązków stron stosunku pracy nie było sprzeczne z regulacją zawartą art. 87 § 1 KP(...)”.
Pracownicy i pracodawcy powinni jednak pamiętać, że określenie wynagrodzenia w kwocie netto rodzi również w praktyce szereg wątpliwości. Pracochłonność ubruttawiania elementów wypłaty przy przykładowych problemach wymienionych poniżej wydaje się jedną z mniej istotnych konsekwencji:
- W przypadku zmiany przepisów wpływających korzystnie na kwotę, którą pracownik dostaje do ręki w sytuacji, gdy wynagrodzenie jest określone w wartości brutto takich jak na przykład zmiana stawek podatkowych i progów podatkowych czy obniżenie składki rentowej, pracownik który ma określone uposażenie w kwocie netto nie zyska na zmianie przepisów. Ustalenie nowego (wyższego) netto w umowie będzie zależało od dobrej woli pracodawcy.
- W sytuacji osiągnięcia przychodów w roku kalendarzowym w wysokości powodującej przekroczenie pierwszego progu podatkowego czy dochodów powyżej których nie odprowadza się już składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe należy każdorazowo ustalić wartość brutto z uwzględnieniem wyższych stawek podatku czy braku składek na ubezpieczenie (pracownik nie otrzyma niższej kwoty wypłaty z powodu osiągnięcia wyższego progu podatkowego, ale też nie skorzysta na niepłaceniu części składek ZUS).
- W przypadku zmiany miejsca zamieszkania i złożenia oświadczenia uprawniającego dostosowania przy naliczaniu wypłaty tak zwanych podwyższonych kosztów uzyskania przychodu pracownik mający określone wynagrodzenie w wartości netto nie uzyska żadnej korzyści a jego wynagrodzenie brutto od którego odprowadzane są składki zostanie pomniejszone.
- W przypadku ustalenia wynagrodzenia, czy zasiłku chorobowego pojawi się również praktyczny problem przy sporządzaniu listy płac. O ile podstawa wymiaru wynagrodzenia, czy zasiłku zostanie ustalona od kwot ubruttowionych pojawi się wątpliwość, czy należy wyrównać do netto pracownikowi różnicę pomiędzy niższym (w większości przypadków o około 20%) wynagrodzeniem za czas nieobecności spowodowany chorobą, a jeżeli już podejmie się decyzję o wyrównaniu różnicy, to jak należy traktować takie dodatkowe świadczenie za czas nieprzepracowany?
- Jeżeli pracownik będzie otrzymywał jakieś dodatkowe świadczenia, od których powinny być odprowadzone składki na ubezpieczenie społeczne i zaliczka na podatek - na przykład pracodawca w regulaminie wynagradzania przewidzi wyższe niż ustawowe diety za podroż służbową - to czy wynagrodzenie netto pracownika powinno być pomniejszone w takiej sytuacji czy może świadczenie odpowiednio podwyższone (by uzyskać wartość netto z umowy). W sytuacji podwyższenia świadczenia pojawi się kolejna wątpliwość już natury księgowo - podatkowej związana z zasadnością traktowania jako koszt różnicy pomiędzy kwotą z regulaminu a kwotą faktycznie naliczoną.
- Jak należy postąpić w sytuacji potrąceń o charakterze dobrowolnych takich jak składka ubezpieczenia grupowego, rata pożyczki (wydaje się, że tu zgoda pracownika na dokonywanie tych potrąceń pozwalałaby na przekazywanie kwoty wynagrodzenia niższej niż wskazana w umowie o pracę).
Niewątpliwie uregulowanie podobnych kwestii w umowie o pracę, dokładne opisanie przez strony w umowie wartości netto (czy jest to kwota przelewana na konto, czy kwota brutto pomniejszona o zobowiązania publicznoprawne) pozwoliłoby uniknąć szeregu wątpliwości w procesie naliczania wynagrodzeń i w konsekwencji potencjalnych sporów pracowników z pracodawcami.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - Dz. U. 1998 nr 21, poz. 94 z późn. zm.
- Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - Dz. U. 1991 nr 80, poz. 350 z późn. zm. (Dz. U. 2000 nr 14, poz. 176)
- Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - Dz. U. 1998 nr 137, poz. 887 z późn. zm. (Dz. U. 2009 nr 205, poz. 1585; Dz. U. 2009 nr 218, poz. 1690)
Magdalena Marcinowska
Outsourcing Rachunkowości
Komentarze(0)
Pokaż:
NajnowszePopularneNajstarsze