Sąd Najwyższy o ustanowieniu służebności przesyłu

Autopromocja

Służebność przesyłu to prawo przysługujące przedsiębiorcy przesyłowemu (np. przedsiębiorstwu gazowemu lub wodociągowemu). Polega ono na tym, że przedsiębiorca ten może korzystać w oznaczonym zakresie z cudzej nieruchomości, na której znajdują się lub mają znajdować się stanowiące jego własność urządzenia przesyłowe (rury, linie wysokiego napięcia itp.), zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. Prawo to określają przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm., dalej „k.c.”). Celem służebności przesyłu jest uregulowanie stosunków prawnych dotyczących urządzeń przesyłowych pomiędzy zainteresowanymi stronami: przedsiębiorcą i właścicielem nieruchomości, a także - pośrednio - ułatwienie procedury inwestycyjnej poprzez określenie charakteru i sposobu korzystania z cudzych gruntów.

Istotne znaczenie dla praktyki stosowania instytucji służebności przesyłu ma wskazane postanowienie, w którym SN odmówił podjęcia uchwały w przedmiocie odpowiedzi na następujące zagadnienie prawne: czy w sytuacji gdy przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy ustanowienia służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń przesyłowych, właścicielowi nieruchomości przysługuje roszczenie o jej ustanowienie oraz czy użyte w przepisach sformowanie "jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie przesyłu" dotyczy również sytuacji, w której do zawarcia takiej umowy nie doszło jedynie z uwagi na brak zgody przedsiębiorcy?

Powyższe zagadnienie  prawne powstało w następstwie postępowania, w którym sąd niższej instancji oddalił postanowieniem wniosek o ustanowienie za wynagrodzeniem służebności przesyłu na rzecz pewnego przedsiębiorstwa, uzasadniając to brakiem podstawy do wystąpienia właściciela nieruchomości z roszczeniem o jej ustanowienie w sytuacji określonej w art. 305² k.c.

Autopromocja

Szkolenie:
Jak się przygotować do najnowszej wersji KSeF?

Sprawdź

Odmawiając odpowiedzi na postawione pytanie SN stwierdził, że w sprawie tej nie występują poważne wątpliwości prawne, a wykładnia art. 305² k.c. nie powinna sprawiać trudności.

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Podsumowując, wskazane postanowienie SN potwierdza, że na gruncie art. 305² k.c. możliwe są dwa sposoby ustanowienia służebności przesyłu: podstawowy, tj. ustanowienie służebności w drodze umowy, jak również pomocniczy, znajdujący zastosowanie w przypadku braku zgody co do zawarcia umowy, tj. ustanowienie służebności w drodze orzeczenia sądu. Warto przy tym wskazać, że z wnioskiem o ustanowienie służebności przesyłu może wystąpić zarówno przedsiębiorca, jak i właściciel nieruchomości. Przy czym w przypadku tego drugiego możliwe jest to także wówczas, gdy jedyną przyczyną odmowy zawarcia umowy jest spór co do wysokości przysługującego mu wynagrodzenia.

Patrycja Dzięgielewska

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

aplikant radcowski

M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna