Jak firma w trudnej sytuacji finansowej może obniżyć koszty zatrudnienia

Decyzja o zwolnieniu wszystkich pracowników jest bezwzględnie konieczna, gdy pracodawca wyrokiem sądu kończy swoją działalność bądź sam zadecyduje o jej zakończeniu.

Natomiast gdy pracodawca znajdzie się w trudnej sytuacji gospodarczej, która nie powoduje jednak konieczności zakończenia jego działalności, powinien rozważyć możliwość podjęcia innych działań pozwalających na przetrwanie kryzysu niż zwalnianie pracowników.

Jednym z rozwiązań jest zawarcie porozumienia o zawieszeniu przez okres do 3 lat w całości lub części przepisów prawa pracy, z wyjątkiem przepisów Kodeksu pracy, innych ustaw i aktów wykonawczych. Dotyczy to w szczególności regulaminów, statutów, układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych. Porozumienie o zawieszeniu niektórych przepisów prawa pracy jest źródłem prawa pracy, a więc wchodzi w życie automatycznie, co oznacza, że z dniem jego wejścia w życie może się pogorszyć sytuacja pracowników bez konieczności wypowiedzenia warunków pracy lub płacy (art. 9¹ Kodeksu pracy). Porozumienie to zawiera się z przedstawicielami pracowników (reprezentującą pracowników organizacją związkową, a gdy pracodawca nie jest objęty działaniem takiej organizacji - z przedstawicielstwem pracowników wyłonionym w przyjętym u niego trybie).

WAŻNE!

Pracodawca może w porozumieniu z przedstawicielami pracowników zawiesić stosowanie przepisów prawa pracy na okres maksymalnie 3 lat.

Drugim sposobem jest zawarcie porozumienia o zawieszeniu stosowania tylko układu zbiorowego pracy. Z tej możliwości mogą skorzystać pracodawcy, u których obowiązuje co najmniej jeden układ zbiorowy (zakładowy lub ponadzakładowy) i działa u nich co najmniej jedna organizacja związkowa. Takie porozumienie należy zgłosić do rejestru układów zbiorowych pracy (art. 241²⁷ Kodeksu pracy).

Trzecim rozwiązaniem jest zawarcie porozumienia, o którym mowa w art. 23^1a Kodeksu pracy, którego przedmiotem jest stosowanie mniej korzystnych dla pracowników warunków zatrudnienia niż wynikające z umów o pracę. Zawiera się je między pracodawcą a zakładową organizacją związkową, a jeżeli pracodawca nie jest objęty działaniem takiej organizacji - z przedstawicielem pracowników wyłonionym w trybie przyjętym u tego pracodawcy. Dokument ten zawierają zarówno pracodawcy nieobjęci układem zbiorowym pracy, jak i pracodawcy zatrudniający mniej niż 20 pracowników, w tym także objęci układem zbiorowym.

Pracodawca, który chce uniknąć grupowych zwolnień, powinien zastanowić się nad możliwością zmniejszenia wymiaru czasu pracy pracownikom. Wówczas określona praca, wykonywana dotychczas przez jednego pracownika, jest świadczona przez dwóch lub więcej. Jednak w tej sytuacji zmiana wymiaru czasu pracy, a co się z tym wiąże - zmiana wysokości wynagrodzenia, wymaga zgody pracownika, którą wyraża w porozumieniu lub przez nieodrzucanie propozycji zawartej w wypowiedzeniu zmieniającym.

Kolejnym krokiem pozwalającym na uniknięcie zwolnień grupowych jest zawarcie indywidualnie z pracownikiem porozumienia o udzieleniu urlopu bezpłatnego, którego okres nie podlega wliczeniu do stażu pracy. Pracodawca może także zawrzeć porozumienie z innym pracodawcą o czasowym przejęciu jego pracowników. W tym przypadku konieczna jest jednak zgoda poszczególnych pracowników.

Pracodawca, który posiada zakładowy fundusz socjalny, może też zrezygnować z jego prowadzenia. Pracodawcy mają bowiem prawo likwidacji zfśs. Pozwoli to zaoszczędzić pracodawcy środki, jakie musi przekazywać corocznie na funkcjonowanie tego funduszu.