Kontrola PIP w firmie – zakres i konsekwencje

Zarządzanie działalnością gospodarczą jest nieodłącznie związane z szeregiem obowiązków, które wynikają z obowiązku przestrzegania zasad BHP i przepisów prawa pracy, które to są wykładnią do relacji z PIP. Obszary podlegające kontroli regulowane są art. 10 Ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy.

Autopromocja

Promocja: INFORLEX Twój Biznes Jak w praktyce korzystać z tarczy antykryzysowej Zamów już od 98 zł

Co weryfikuje Państwowa Inspekcja Pracy podczas kontroli?

W trakcie kontroli przedstawiciel PIP sprawdzi przede wszystkim umowy oraz inne wymagane dokumenty dotyczące zatrudnienia, a także później pracy. Elementami podlegającymi kontroli są:

• Weryfikacja zapisów umów i statusu zatrudnienia pracowników (w tym również obcokrajowców i osób młodocianych, dlatego wymagane jest posiadanie odpowiednich zezwoleń dla obu grup);
• Szczegółowa kontrola posiadanych przez pracowników uprawnień koniecznych do wykonywania powierzonych zadań;
• Sprawdzenie, czy należne wynagrodzenie oraz pozostałe świadczenia wypłacane są zgodnie z umową poszczególnych pracowników;
• Weryfikacja czy w firmie przestrzegane i realizowane są standardy bezpieczeństwa oraz higieny pracy;
• Sprawdzenie, czy pracownicy odbyli odpowiednie szkolenia dotyczące wykonywanej pracy;
• Kontrola sposobu przechowywania i udostępniania dokumentacji osobowej.

Aby móc jak najlepiej przygotować się do kontroli i uniknąć niepotrzebnych sankcji, przed kontrolą warto zadbać, aby powyższe elementy zostały spełnione. Choć szczegółowy wykaz dokumentów uzależniony jest od rodzaju i charakteru pracy, należy jednak pamiętać, że wszyscy pracownicy powinni posiadać:

Autopromocja

VAT w 2025 roku.
Szkolenie INFOR

Sprawdź

• Wykonane aktualne badania lekarskie, zezwalające na wykonywanie danej pracy;
• Dokument potwierdzający ukończenie szkolenia BHP i stanowiska pracy (wraz z informacją o zagrożeniach mogących pojawić się w związku z zatrudnieniem na danej posadzie);
• Podpisaną aktualną umowę, która zgodna jest z rzeczywistym stosunkiem wykonywanej pracy i adekwatnym do posiadanych umiejętności wynagrodzeniem.

Jakie są konsekwencje błędów w trakcie kontroli PIP?

Nieprawidłowości w każdym powyższym obszarze wiążą się z konsekwencjami. Są to między innymi mandaty karne. Wysokość mandatu uzależniona jest od wagi wykroczenia (np. wagi zagrożenia, czy długości okresu występowania nieprawidłowości).

Zakres ich wysokości oscyluje między 1000 zł, a 3000 zł. Inspektor może samodzielnie wystawić mandat o wartości od 1000 zł do 2000 zł, natomiast w przypadku następnej kontroli od 1000 zł do 5000 zł. Mandat o wyższej wartości (wynoszący maksymalnie do 30 000 zł w roku) może być zasądzony wyłącznie przez sąd na wniosek inspektora, po przeprowadzonej kontroli.

Pełny katalog dotyczący łamania praw pracownika zawarty jest w dziale trzynastym ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeksu pracy (DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Inne konsekwencje nieprzygotowania się do kontroli PIP

Oprócz konsekwencji finansowych, pracodawcy mogą grozić również inne sankcje, które szczegółowo regulowane są art. 11 Ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy. Są to między innymi:

• nakaz usunięcia wskazanych nieprawidłowości w ustalonym terminie, a także zaprzestania działalności, w przypadku złamania przepisów i zasad higieny pracy;
• nakaz natychmiastowego wstrzymania prac lub działalności, jeśli naruszenie powoduje bezpośrednie zagrożenie zdrowia i życia pracowników;
• nakaz natychmiastowego skierowania pracowników dopuszczonych do pracy wbrew przepisom przy wzbronionych, niebezpiecznych lub szkodliwych pracach, jeśli osoby te nie posiadają odpowiednich kwalifikacji;
• natychmiastowy nakaz zaprzestania używania maszyn i urządzeń, a także zakaz wykonywania pracy w miejscach, w których warunki stanowią bezpośrednie zagrożenia zdrowia lub życia;
• nakaz ustalenia, w określonym terminie, przyczyn oraz okoliczności wypadku, a także wykonania pomiarów i badań uciążliwych oraz szkodliwych w środowisku pracy czynników w przypadku naruszenia metod, trybu, częstotliwości bądź rodzaju wykonywania takich badań oraz pomiarów;
• nakaz niezwłocznego wypłacenia należnego i właściwego wynagrodzenia za pracę, jak i również innych świadczeń przysługujących pracownikom;

Jak przygotować firmę do kontroli PIP?

Aby uniknąć konsekwencji i nieprzyjemności wizyty kontrolnej z Państwowej Inspekcji Pracy należy zawczasu właściwie się przygotować. Odpowiednia organizacja firmy zarówno w zakresie przepisów prawa pracy oraz BHP, jak i prawidłowe prewencyjne działania, pomogą zapobiec ponoszeniu przykrych konsekwencji. Watro przede wszystkim zadbać o:

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

• wyposażenie technologiczne i techniczne przedsiębiorstwa w sprawdzony sprzęt biurowy i maszynowy, co nie narazi pracodawcy na złamanie przepisów BHP. Dlatego też warto zrobić dogłębny przegląd producentów i ich sposobów na zabezpieczenie oferowanych urządzeń przed ewentualnymi wypadkami związanymi z nimi;
• właściwą znajomość przepisów, a także ich interpretację (pomocne będą adnotacje PIP lub wyroki sądów w wyjątkowo skomplikowanych sprawach);
• prawidłowe wypłacanie należnych na podstawie przepisów prawa pracy świadczeń pracowniczych;
• zachowanie porządku w dokumentacji i ewidencjach, szczególnie pracowniczych;
• nadzór ważnych terminów, np. badań lekarskich;
• udostępnianie dokumentacji jedynie uprawnionym osobom.

Jeśli pracodawca stosuje się do wymienionych powyżej zaleceń i przestrzega przepisów oraz zasad higieny pracy, a także dba o bezpieczeństwo i środowisko pracy swoich przełożonych, nie powinien obawiać się kontroli. Odpowiednie przygotowanie do kontroli PIP, a także systematyczna ewidencja pomoże zapobiec niechcianym konsekwencjom. 

Łukasz Kobylarczyk, Ekspert ds. kadr i płac w MDDP Outsourcing