Strona główna » Księgowość » Podatki » CIT » Dokumentacja i rozliczanie » Podatek u źródła 2019 - należyta staranność wg Ministra Finansów

Podatek u źródła 2019 - należyta staranność wg Ministra Finansów

15 lipca 2019, 08:03

Od 1 stycznia 2019 r. wiele wątpliwości budzi zakres obowiązku dopełnienia należytej staranności. Zgodnie z art. 26 ust. 1 Ustawy CIT, płatnik dokonujący wypłaty należności podlegającej opodatkowaniu podatkiem u źródła na podstawie Ustawy CIT jest zobowiązany do dochowania należytej staranności. Przy ocenie jej dochowania uwzględnia się charakter oraz skalę działalności prowadzonej przez płatnika. Jednak przepisy nie precyzują czym jest należyta staranność, w jaki sposób zweryfikować płatności zagraniczne i jak zabezpieczyć transakcje na wypadek ewentualnej kontroli podatkowej.

Niemniej sankcje za niedochowanie należytej staranności są bardzo surowe (dodatkowy podatek według stawki sankcyjnej w wysokości 10%). Wątpliwości nie wyjaśniły również wydane w tym zakresie interpretacje indywidualne.

W związku z tym, że w dniu 19 czerwca 2019 r. Ministerstwo Finansów opublikowało Projekt objaśnień podatkowych, płatnicy mogą zweryfikować dotychczas stosowane praktyki w zakresie weryfikacji kontrahenta, transakcji oraz wdrożonej procedury w zakresie obowiązku należytej staranności. Projekt objaśnień co do zasad poboru podatku u źródła potwierdza spodziewane restrykcyjne stanowisko organów podatkowych w odniesieniu do wypłat należności podlegających opodatkowaniu podatkiem u źródła.

Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata

Polecamy: INFORLEX Księgowość i Kadry

Kryteria oceny należytej staranności

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że w odniesieniu do przepisów Ustawy CIT objaśnienia Ministerstwa Finansów zawierają znacznie poszerzoną listę kryteriów oceny należytej staranności.

Zgodnie z objaśnieniami Ministerstwa Finansów, pod uwagę należy wziąć nie tylko charakter i skalę prowadzonej działalności, ale również powiązania z podatnikiem oraz możliwość faktycznego uzyskania informacji.

Kolejnymi kryteriami oceny należytej staranności wprost wskazanymi w objaśnieniach Ministerstwa Finansów są:

rodzaj transakcji (standard oceny należytej staranności jest różny w zależności od tego, czy płatnik dokonuje wypłaty należności z tytułu usługi niematerialnej czy płatności o charakterze pasywnym),
istnienie powiązań pomiędzy płatnikiem a odbiorcą należności (znaczenie mają zarówno powiązania kapitałowe, jak również powiązania biznesowe oraz osobowe),
rodzaj stosowanej preferencji podatkowej (zwolnienie z opodatkowania, niepobranie podatku albo pobranie podatku według stawki obniżonej na podstawie UPO oraz przepisów Ustawy CIT),
charakter działalności gospodarczej prowadzonej przez odbiorcę należności,
wysokość wypłaconej należności (szczególną staranność należy bowiem zachować w przypadku wypłat kwot o znaczącej wysokości),
szczególny status odbiorcy należności.

Należy wskazać, że powyższa lista nie jest zamknięta, organy mogą zatem uwzględniać dodatkowe kryteria oceny należytej staranności.

Działania płatnika w celu weryfikacji statusu kontrahenta oraz transakcji

Ministerstwo Finansów wskazało w objaśnieniach działania, które płatnik może podjąć w celu dochowania należytej staranności. Jako przykład tych działań zostały wskazane:

weryfikacja przez płatnika otrzymanych dokumentów pod względem ich zgodności ze stanem faktycznym (również na podstawie powszechnie dostępnych informacji),
weryfikacja rezydencji podatkowej odbiorcy należności (Ministerstwo Finansów niestety nie wskazało, w jaki sposób status rezydenta podatkowego odbiorcy należności może zostać zweryfikowany przez płatnika. Biorąc pod uwagę wskazanie ostrzeżenia Ministra Finansów przed optymalizacją podatkową z wykorzystaniem spółek zagranicznych opublikowanego w 2017 r., istotne może okazać się otrzymanie od odbiorcy należności oświadczenia o miejscu zarządu podmiotu zagranicznego),
weryfikacja statusu kontrahenta jako podatnika, który uzyskuje przychód z tytułu otrzymanej należności oraz jej rzeczywistego właściciela,
weryfikacja prowadzenia rzeczywistej działalności gospodarczej (Płatnik powinien uzyskać od odbiorcy należności odpowiedzi na pytania dotyczące istnienia „substance” w państwie siedziby oraz je przeanalizować. Niestety Ministerstwo Finansów nie wskazało czy i w jaki sposób płatnik powinien dokonać weryfikacji uzyskanych informacji).

W przypadku wypłat kwot o istotnej wysokości, płatnik powinien dokonać pogłębionej weryfikacji transakcji oraz statusu kontrahenta. Jako przykład działań płatnika w tym zakresie zostały wskazane m.in. weryfikacja biura kontrahenta albo skorzystanie z kwestionariusza.

Raport z audytu doradcy podatkowego jako dowód należytej staranności

Należy zwrócić uwagę, że w Projekcie objaśnień Ministerstwo Finansów wskazuje jako przykład działania płatnika w zakresie dochowania obowiązku należytej staranności uzyskanie raportu (opinii) niezależnego audytora albo doradcy podatkowego w zakresie działalności odbiorcy należności i sporządzony na podstawie badania dokumentów, faktycznej substancji biznesowej oraz przepływów finansowych.

Uzyskanie takiego dokumentu może mieć bardzo duże znaczenie w przypadku oceny kryterium należytej staranności w odniesieniu do najistotniejszych wypłat. Jak można wnioskować z treści objaśnień, do takich wypłat będą należały z pewnością należności o charakterze pasywnym (odsetki, dywidendy itd.) o istotnej wysokości oraz wypłaty należności w odniesieniu do których płatnik złożył oświadczenie o zastosowaniu procedury „relief at source”.

Szczególna staranność w przypadku wypłat pomiędzy podmiotami powiązanymi

Nie jest zaskoczeniem, że wyższy standard należytej staranności powinien zostać zachowany w przypadku wypłat należności pomiędzy podmiotami powiązanymi. W odniesieniu do tego rodzaju wypłat podmioty mają obiektywną możliwość uzyskania informacji oraz dokumentów niezbędnych do weryfikacji warunków zastosowania preferencyjnych zasad opodatkowania.

Do działań, które powinien podjąć płatnik należy weryfikacja substancji biznesowej, przepływów finansowych, funkcji oraz roli poszczególnych podmiotów w grupie.

Biorąc pod uwagę powyższe, zasadny wydaje się wniosek, że w przypadku wypłat należności pomiędzy podmiotami powiązanymi, w szczególności o charakterze pasywnym (odsetki, dywidenda itd.) obowiązek zachowania należytej staranności jest równoznaczny z pełną weryfikacją transakcji oraz odbiorcy należności, z uwzględnieniem istnienia „substance” oraz statusu rzeczywistego beneficjenta należności. Taką weryfikację można uzyskać np.: poprzez uzyskanie raportu (opinii) doradcy podatkowego.

Otwarte kwestie

Projekt objaśnień opublikowany przez Ministerstwo Finansów w dniu 19 czerwca 2019 r. wyjaśnił wątpliwości związane z dochowaniem obowiązku należytej staranności. Niestety, wiele z nich pozostaje wciąż otwartych.

Na pewno zastrzeżenia budzi duża swoboda organów podatkowych w zakresie oceny zachowania należytej staranności oraz niejasny charakter kryteriów jej oceny. Oznacza to, że płatnicy należności podlegających opodatkowaniu podatkiem u źródła muszą liczyć się z ryzykiem w przypadku ewentualnej kontroli podatkowej.

Artykuł autorstwa Magdaleny Jakubowskiej, doradcy podatkowego w firmie audytorsko-doradczej Mazars.

Mazars jest międzynarodową, zintegrowaną i niezależną organizacją specjalizującą się w audycie, usługach księgowych, doradztwie podatkowym, prawnym i usługach doradztwa biznesowego. Na dzień 1 stycznia 2019 roku Mazars działa w 89 krajach i korzysta z fachowej wiedzy 23 000 specjalistów, którzy wspierają duże spółki międzynarodowe, małe i średnie przedsiębiorstwa, inwestorów prywatnych i instytucje publiczne na każdym etapie ich rozwoju. Spółka Mazars w Polsce jest obecna od 1992 roku i prowadzi działalność w Warszawie oraz w Krakowie, zatrudniając łącznie ponad 230 specjalistów.

Dowiedz się więcej z naszej publikacji