Leasing - jak prawidłowo księgować i rozliczać podatkowo

Rozliczanie kosztów leasingu samochodu - zmiany od 2019 r.

Z pewnością ogromną zaletą tego typu finansowania w porównaniu z tradycyjnym kredytem jest większa elastyczność i dostępność - w szczególności dotyczy to tych firm, którym banki niechętnie udzielają finansowania.

Decydując się na zakup określonego aktywa z wykorzystaniem leasingu firmy mogą zminimalizować wkład własny - opłata wstępna często wynosi około 5-10% wartości przedmiotu leasingu.

Dodatkowymi zaletami leasingu są uproszczenia oraz minimum formalności. Ponadto opłaty miesięczne w stałej wysokości pozwalają firmom zaplanować wydatki w kolejnych miesiącach.

Polecamy: Finanse + Controlling – prenumerata

Korzyści podatkowe

Leasing operacyjny i finansowy generują koszty uzyskania przychodów.  W leasingu operacyjnym kosztami podatkowymi są raty leasingowe, natomiast w przypadku leasingu finansowego do kosztów można zaliczyć odsetkową cześć raty leasingowej oraz odpisy amortyzacyjne.

Pojęcia leasingu operacyjnego i finansowego nie są tożsame w ustawie o rachunkowości i w ustawie podatkowej, dlatego może zdarzyć się taka sytuacja, że leasing operacyjny księgowo może być leasingiem finansowym podatkowo i na odwrót- leasing finansowy księgowo może być leasingiem operacyjnym podatkowo.

Większość małych i średnich firm prowadzących księgi rachunkowe nie wprowadza leasingu do ksiąg rachunkowych korzystając z możliwości podatkowego jego ujęcia. Mniejsze przedsiębiorstwa, które nie podlegają obowiązkowi badania sprawozdania finansowego mają możliwość kwalifikowania inwestycji sfinansowanej za pośrednictwem leasingu zgodnie z przepisami podatkowymi.

Zakup inwestycji leasingowej wiąże się z problemami związanymi z prawidłowym ujęciem tego zdarzenia w księgach rachunkowych. Należy również dokonać analizy umowy leasingowej pod kątem podatkowym w celu określenia, czy podatkowo mamy do czynienia z leasingiem operacyjnym czy finansowym.

Poniżej przedstawiam ogólną charakterystykę leasingu zgodnie z prawem podatkowym i bilansowym. W części poświęconej księgowemu ujęciu koncentruję się głównie na leasingu operacyjnym, ponieważ on właśnie występuje najczęściej w mniejszych przedsiębiorstwach.

NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!

Polecamy: Monitor Księgowego

Leasing – rozliczenia podatkowe

W ustawach podatkowych nie występują pojęcia leasingu finansowego ani leasingu operacyjnego, jednak w praktyce wyróżnia się takie pojęcia.

Leasing operacyjny w ujęciu podatkowym

Zgodnie z art. 17b ust.1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (ustawa o CIT) opłaty ustalone w umowie leasingu, ponoszone przez korzystającego w podstawowym okresie umowy z tytułu używania środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych stanowią przychód finansującego i odpowiednio koszt uzyskania przychodów korzystającego, jeżeli umowa ta spełnia następujące warunki:

1. została zawarta na czas oznaczony, stanowiący co najmniej 40% normatywnego okresu amortyzacji, jeżeli jej przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym rzeczy ruchome lub wartości niematerialne i prawne, albo została zawarta na okres co najmniej 10 lat, jeżeli jej przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym nieruchomości, oraz

2. suma ustalonych w niej opłat, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych.

Jeżeli dwa powyższe warunki zostaną spełnione umowa będzie miała charakter leasingu operacyjnego i wówczas leasingobiorca będzie zaliczał do kosztów podatkowych opłaty z tytułu leasingu.

Leasing finansowy w ujęciu podatkowym

Zgodnie z art. 17f ust.1 ustawy o CIT do przychodów finansującego i odpowiednio do kosztów uzyskania przychodów korzystającego nie zalicza się opłat ustalonych w umowie leasingowej w części stanowiącej spłatę wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:

1. umowa leasingu została zawarta na czas oznaczony,
2. suma ustalonych w umowie leasingu opłat, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych,
3. umowa zawiera postanowienie, że odpisów amortyzacyjnych w podstawowym okresie umowy leasingu dokonuje korzystający.

Jeżeli powyższe warunki zostaną spełnione umowa będzie miała charakter leasingu finansowego i wówczas leasingobiorca będzie zaliczał do kosztów podatkowych odpisy amortyzacyjne od przedmiotu leasingu oraz odsetkową część raty leasingowej.

Zgodnie z art. 17a ust. 4 ustawy o CIT normatywnym okresem amortyzacji dla:

a) środków trwałych -  jest okres, w którym odpisy amortyzacyjne, wynikające z zastosowania stawek amortyzacyjnych określonych w Wykazie stawek amortyzacyjnych, zrównują się z wartością początkową środków trwałych,

b) wartości niematerialnych i prawnych – jest okres ustalony w art. 16m ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Normatywnym okresem amortyzacji jest okres dokonywania odpisów amortyzacyjnych dla celów podatkowych.

Leasing finansowy

Leasing operacyjny w ujęciu księgowym

Zgodnie z art. 3 ust 4 ustawy o rachunkowości zakup aktywów za pośrednictwem leasingu kwalifikuje się jako leasing finansowy, jeżeli spełniony zostanie choć jeden z siedmiu poniższych warunków:

  1)  umowa przenosi własność jej przedmiotu na korzystającego po zakończeniu okresu, na który została zawarta,

  2)  umowa zawiera prawo do nabycia jej przedmiotu przez korzystającego, po zakończeniu okresu, na jaki została zawarta, po cenie niższej od wartości rynkowej z dnia nabycia,

  3)  okres, na jaki została zawarta umowa, odpowiada w przeważającej części przewidywanemu okresowi ekonomicznej użyteczności środka trwałego lub prawa majątkowego, przy czym nie może być on krótszy niż 3/4 tego okresu. Prawo własności przedmiotu umowy może być, po okresie, na jaki umowa została zawarta, przeniesione na korzystającego,

  4)  suma opłat, pomniejszonych o dyskonto, ustalona w dniu zawarcia umowy i przypadająca do zapłaty w okresie jej obowiązywania, przekracza 90 % wartości rynkowej przedmiotu umowy na ten dzień. W sumie opłat uwzględnia się wartość końcową przedmiotu umowy, którą korzystający zobowiązuje się zapłacić za przeniesienie na niego własności tego przedmiotu. Do sumy opłat nie zalicza się płatności na rzecz finansującego za świadczenia dodatkowe, podatków oraz składek na ubezpieczenie tego przedmiotu, jeżeli korzystający pokrywa je niezależnie od opłat za używanie,

  5)  umowa zawiera przyrzeczenie finansującego do zawarcia z korzystającym kolejnej umowy o oddanie w odpłatne używanie tego samego przedmiotu lub przedłużenia umowy dotychczasowej, na warunkach korzystniejszych od przewidzianych w dotychczasowej umowie,

  6)  umowa przewiduje możliwość jej wypowiedzenia, z zastrzeżeniem, że wszelkie powstałe z tego tytułu koszty i straty poniesione przez finansującego pokrywa korzystający,

  7)  przedmiot umowy został dostosowany do indywidualnych potrzeb korzystającego. Może on być używany wyłącznie przez korzystającego, bez wprowadzania w nim istotnych zmian.

W przypadku, kiedy choć jeden z powyższych warunków jest spełniony, przedmiot leasingu zalicza się do aktywów jednostki, tj. środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych.

Jeśli natomiast umowa nie spełnia żadnego z powyższych warunków kwalifikowana jest jako leasing operacyjny.

Mniejsze firmy mogą skorzystać z odstępstwa od powyższej zasady ujmowania leasingu jako leasingu finansowego.

Zgodnie z art. 3 ust. 6 ustawy o rachunkowości, w przypadku, kiedy roczne sprawozdanie finansowe nie podlega obowiązkowi badania i ogłaszania, korzystający może nie stosować zasad wynikających z ustawy o rachunkowości oraz dokonywać kwalifikacji umów leasingowych według zasad określonych w przepisach podatkowych.

Aby skorzystać z tego udogodnienia, należy pamiętać, że odpowiedzialny za rachunkowość firmy kierownik jednostki (Zarząd spółki) powinien w polityce rachunkowości dokonać wyboru klasyfikacji umów leasingu zgodnie z przepisami podatkowymi.

Należy dodać, iż badaniu i ogłaszaniu podlegają sprawozdania finansowe m. in. banków, zakładów ubezpieczeń, spółek akcyjnych, jednostek działających na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi, a także jednostek, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdania finansowe, spełniły co najmniej dwa z następujących warunków:

a) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,

b) suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2.500.000 euro,

c) przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5.000.000 euro.

W leasingu operacyjnym korzystający nie wykazuje przedmiotu leasingu jako składnika aktywów, umieszcza go natomiast w ewidencji pozabilansowej.

Istnieje jednak obowiązek ujęcia w dodatkowych informacjach i objaśnieniach do sprawozdania finansowego informacji o wartości nieamortyzowanych lub nieumarzanych przez jednostkę środków trwałych, używanych na podstawie umów leasingu.

Ujęcie opłat z tytułu leasingu u korzystającego

Leasingobiorca zalicza opłaty z tytułu umowy leasingu operacyjnego tj. opłatę za zawarcie umowy, opłatę wstępna oraz opłatę podstawową do (w zależności od celu użytkowania przedmiotu leasingu):

 - kosztów działalności operacyjnej lub pozostałych kosztów operacyjnych (przedsiębiorstwa, które zgodnie z polityką rachunkowości wybrały układ porównawczy kosztów) lub do

- kosztów wytworzenia, ogólnego zarządu lub sprzedaży bądź do kosztów pozostałej działalności operacyjnej (przedsiębiorstwa, które zgodnie z polityką rachunkowości wybrały układ kalkulacyjny kosztów).

Opłaty te ustala się metodą liniową, w jednakowej wysokości i zalicza równomiernie do kosztów poszczególnych miesięcy objętych okresem leasingu.

Jeżeli jednak inny sposób rozłożenia opłat leasingowych lepiej odzwierciedla rozkład w czasie korzyści czerpanych przez korzystającego z przedmiotu umowy, wówczas to on może być również stosowany.

Opłatę za zawarcie umowy ujmuje się jako czynne rozliczenie międzyokresowe kosztów i rozlicza w czasie przez okres trwania leasingu.

Zakończeniu umowy leasingu i zwrot przedmiotu leasingu

W przypadku, kiedy umowa leasingu dobiegła końca i dochodzi do zwrotu leasingodawcy przedmiotu leasingu, korzystający zaprzestaje ujmowania opłat leasingowych w koszty działalności. Korzystający zobowiązany jest do ustalenia ewentualnych, nierozliczonych opłat leasingowych.

Umowy leasingu operacyjnego mogą zawierać dodatkowe klauzule stanowiące, że korzystający zobowiązuje się na przykład do ponoszenia wydatków z tytułu szkód, konserwacji, czy remontów albo zobowiązuje się zwrócić finansującemu przedmiot leasingu w stanie, w jakim przejął go w momencie rozpoczęcia leasingu.

W tym przypadku należy również oszacować wysokość kosztów, jakie korzystający będzie zobowiązany ponieść w związku z zakończeniem umowy i zwrotem przedmiotu leasingu. Mogą to być na przykład koszty rozbiórki ścianek działowych w lokalu, doprowadzenie lokalu do stanu sprzed dnia zawarcia umowy, koszty demontażu czy transportu. Na tak oszacowaną wartość kosztów korzystający tworzy rezerwę.

Zdarza się również, że za zwrot przedmiotu leasingu w dobrym stanie korzystający otrzymuje od

leasingodawcy rekompensatę - wówczas wartość otrzymanych z tego tytułu świadczeń zalicza się do pozostałych przychodów operacyjnych.

Zakończenie umowy leasingu

Wstępna opłata leasingowa może być jednorazowo zaliczona do kosztów

Zakończenie umowy leasingu i przeniesienie na korzystającego prawa własności przedmiotu leasingu

Do przeniesienie na leasingobiorcę prawa własności przedmiotu leasingu po zakończeniu okresu, na jaki umowa została zawarta dochodzi na podstawie oddzielnej umowy kupna/sprzedaży.

W związku z nabyciem przedmiotu leasingu korzystający wprowadza do swoich ksiąg rachunkowych przedmiot leasingu w cenie nabycia- tj. w wysokości opłaty końcowej, która może być powiększona o dodatkowe opłaty.

Tak nabyty przedmiot leasingu zaliczany jest do aktywów korzystającego (w zależności od przeznaczenia) do środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, środków trwałych w budowie, nieruchomości, inwestycji, czy towarów.

W przypadku, kiedy tak przyjęte aktywo podlega amortyzacji, korzystający amortyzuje je według zasad przyjętych do podobnych, nabytych jako używane składników aktywów, które to zasady wynikają z przyjętej w jednostce polityki rachunkowości.

Podstawa prawna:

- Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych z 15 lutego 1992 (Dz. U. nr 21, poz. 86 ze zmianami);

- Polski Standard Rachunkowości nr 5 Leasing, najem i dzierżawa (Dz. Urz. Min.Fin. z 2008 roku, nr 4, poz. 35 ze zmianami);

- Ustawa o rachunkowości z 29 września 1994 r. (Dz. U. nr 121, poz. 591 ze zmianami).