Uchwała SN w sprawie wykonania nieprawomocnego nakazu zapłaty

Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 4 lutego 2009 r., zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 28.768,93 zł z ustawowymi odsetkami, stanowiącą koszty postępowania egzekucyjnego, które powód poniósł w toku egzekucji wszczętej i popieranej przez pozwanego, a której podstawę stanowił natychmiast wykonalny nakaz zapłaty wydany na podstawie weksla. W następstwie uwzględnienia zarzutów nakaz ten został prawomocnym wyrokiem uchylony, a powództwo oddalone. Sąd Okręgowy, rozpoznając apelację pozwanego od wyroku, w części uwzględniającej powództwo i orzekającej o kosztach procesu powziął wątpliwości, które przedstawił w zagadnieniu prawnym.

SN w uchwale stwierdził, że warunkiem odpowiedzialności na podstawie art. 415 kc jest wykazanie winy sprawcy szkody. W prawie polskim przyjmuje się, że postawienie zarzutu winy usprawiedliwione jest w razie spełnienia się trzech następujących przesłanek: bezprawność zachowania, umyślność lub nieumyślność oraz poczytalność sprawcy. Wobec tego, że bez bezprawności o winie w ogóle nie może być mowy, bezprawność stanowi konieczną przesłankę przy ustaleniu winy.

Zdaniem SN, orzeczenie sądu podlegające wykonaniu z reguły jest orzeczeniem zgodnym z prawem. Jednakże, w pewnych sytuacjach, orzeczenie może okazać się niezgodne z prawem, co ustawodawca przewidział w przepisach regulujących odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem (art. 4171 § 2 kc). Wierzyciel, korzystając z przyznanej przepisami prawa możliwości wszczęcia egzekucji świadczenia zasądzonego na postawie wspomnianych orzeczeń, działa w granicach prawa. Wszczęcie i popieranie przez wierzyciela egzekucji przeciwko dłużnikowi na podstawie prawomocnego lub nieprawomocnego tytułu wykonawczego, który jest natychmiast wykonalny, nie może więc być uznane za czyn niedozwolony uzasadniający odpowiedzialność odszkodowawczą na podstawie art. 415 kc.

Jednak, co podkreśla SN, nie można wykluczyć, że działanie wierzyciela polegające na spowodowaniu wszczęcia egzekucji na podstawie orzeczenia sądu (nakazu zapłaty) nieprawomocnego, lecz natychmiast wykonalnego, będzie zachowaniem zawinionym. Jako przykład takiego zachowania można wskazać popieranie egzekucji, której podstawę stanowi natychmiast wykonalny nieprawomocny nakaz zapłaty wydany na podstawie weksla, co do którego wierzyciel ma świadomość, że jest nieważny lub został sfałszowany.

Uchwała SN ma bardzo istotne znaczenie z punktu widzenia egzekucji świadczeń na podstawie nieprawomocnych nakazów zapłaty, które następnie zostały uchylone. SN jednoznacznie rozstrzygnął, że wierzyciel, którego zachowanie nie nosi znamion winy, nie ponosi odpowiedzialności za szkodę wynikłą z przeprowadzenia egzekucji na podstawie nieprawomocnego nakazu zapłaty, który następnie został uchylony.

Maciej Szulikowski

Radca Prawny i Partner Zarządzający

Autopromocja

Szkolenie: Jak przygotować się do KSeF?

Sprawdź

M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna