Kara umowna może być kosztem uzyskania przychodów

W art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT ustawodawca wyraźnie wskazał jakie kary umowne są wyłączone z kosztów uzyskania przychodu i nieuprawnione jest twierdzenie organu, że należy przyjmować, że każda sytuacja - która zakończyła się zapłatą kary umownej (ryzykiem tej zapłaty) świadczy o wadliwości towarów i w konsekwencji każda kara umowna automatycznie jest wyłączona z kosztów uzyskania przychodu.

Rozpoznając sprawę, WSA w Gliwicach nie zgodził się ze stanowiskiem organu podatkowego i uchylił interpretację w zaskarżonej części.

W uzasadnieniu sąd wskazał, iż w zakresie ustalenia, czy konkretny wydatek z tytułu kary umownej podlega zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów konieczna jest prawidłowa interpretacja przepisów art. 15 ust. 1 w zw. z art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT. W tym ostatnim przepisie, ustawodawca wyraźnie wskazał jakie kary umowne wyłączone są z kosztów uzyskania przychodów.

Na podstawie powyższej regulacji nie stanowią kosztów uzyskania przychodów kary umowne oraz odszkodowania z tytułu:

• wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług,
• zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad,
• zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Nie można zatem stosować uproszczenia, zgodnie z którym konieczność zapłaty każdej kary umownej automatycznie oznacza, że kara taka musi zostać wyłączona z kosztów podatkowych. Jeśli kara nie stanowi żadnej ze wskazanych powyżej kategorii, powinna ona być oceniona z perspektywy ogólnych zasad zaliczania do kosztów uzyskania przychodów wynikających z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Na poparcie swoich tez WSA przytoczył również wyrok NSA z 9 stycznia 2020 r., sygn. II FSK1330/19.

Jednocześnie sąd odniósł się również do innego problemu – w skarżonej interpretacji indywidualnej organ podatkowy omyłkowo uznał, iż przedmiotem drugiego zapytania wnioskodawcy jest możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odsetek od kary umownej. W rzeczywistości, wnioskodawca chciał natomiast uzyskać informację o możliwości zaliczenia do kosztów podatkowych odsetek od nieterminowo rozliczonej zaliczki. 

W tym zakresie sąd stanął na stanowisku, iż odsetki takie nie są objęte wyłączeniem na mocy art. 16 ust. 1 ustawy o CIT. W związku z tym, konieczne jest – tak samo jak w przypadku kary umownej – rozważenie zasadności zaliczenia ich do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. 

Z powyższych względów WSA uznał stanowisko organu za nieprawidłowe.

Polecamy: CIT 2020. Komentarz

Komentarz PwC:

Organy podatkowe często twierdzą, że kary umowne - niezależnie z jakiego tytułu wynikałyby - nie mogą stanowić dla podatników kosztów uzyskania przychodów. Podejście takie jest jednak “mocno uproszczone”. Skoro przepisy ustawy o CIT uniemożliwiają wprost zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów jedynie niektórych kar, nie jest dopuszczalne rozszerzanie tego wyłączenia także na inne, niewskazane w przepisach kary. W związku z tym kwoty kar - o ile nie są wprost wyłączone z kosztów podatkowych - podlegają ocenie pod kątem związku z przychodem. W przypadku gdy taki związek zostanie wykazany, mogą stanowić koszty uzyskania przychodów.

Omawiany wyrok WSA jest istotny, gdyż pokazuje, że sądy potrafią spojrzeć na zagadnienie kar umownych z szerszej perspektywy, widząc, że organy podatkowe często niewłaściwie powielają utarte schematy postępowań.

Zwracamy przy tym uwagę, że w dobie pandemii i tymczasowego zawieszenia części działalności przedsiębiorców, temat kar umownych może znowu okazać się istotny, a kwestia ujęcia podatkowego tego typu wydatków może budzić jeszcze większe kontrowersje.

Dawid Długosz, Manager
Duszan Wolczyński, Senior Associate
PwC Polska

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 2 lipca 2020 r., sygn. I SA/Gl 1348/19.