Opcje walutowe i inne pochodne instrumenty finansowe nie są kosztem uzyskania przychodu dla przedsiębiorcy

Na podstawie art. 9 ustawy o PIT, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z kolei ust. 2 tego artykułu stanowi, iż dochodem ze źródła przychodów co do zasady jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

W art. 10 ust. l ustawy o PIT wymieniony jest katalog źródeł przychodów. Źródłem przychodów jest m.in. pozarolnicza działalność gospodarcza (art. 10 ust. l pkt 3 tej ustawy), a określenie przychodów zaliczanych do tego źródła znajduje się w art. 14 tej ustawy.

Natomiast w art. 5a pkt 6 ustawy zostało zdefiniowane (definicja legalna) pojęcie „działalność gospodarcza”, które oznacza działalność zarobkową:

a) wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,

b) polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,

c) polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych

prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. l pkt l, 2 i 4–9 tej ustawy.

Z kolei w ust. l pkt 7 art. 10 ustawy o PIT jako źródło przychodu wskazane są kapitały pieniężne.

Katalog przychodów zaliczanych do kapitałów pieniężnych zawarty został w art. 17 ust. l tej ustawy. W ust. l pkt 10 tego przepisu wymienione zostały przychody z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających.

Na podstawie art. 2 ust. l pkt 2 lit c ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2010 r. Nr 211, poz. 1384), w związku z art. 5a pkt 13 ustawy, pochodnymi instrumentami finansowymi są: opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową, i inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest papier wartościowy, waluta, stopa procentowa, wskaźnik rentowności lub inny instrument pochodny, indeks finansowy lub wskaźnik finansowy, które są wykonywane przez dostawę lub rozliczenie pieniężne.

Dlatego też zdaniem Ministra Finansów przychody z instrumentów finansowych są zaliczane do odrębnego niż działalność gospodarcza źródła przychodów (kapitałów pieniężnych) i w związku z tym nie można ich łączyć z przychodami z działalności gospodarczej.

Kalkulator odsetek podatkowych

Polecamy: Kontrola podatkowa

Wyjątek stanowi tylko taka sytuacja, w której obrót instrumentami finansowymi jest przedmiotem działalności gospodarczej, gdzie odpłatne zbycie pochodnych instrumentów finansowych lub realizacja praw z nich wynikających stanowi realizację przedmiotu działalności.

Wykonywanie działalności gospodarczej w tym zakresie stosownie do art. 75 ust. l pkt 7 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447, z późn. zm.) wymaga uzyskania zezwolenia. Tylko w takich przypadkach przychody związane z obrotem instrumentami finansowymi kwalifikowane są do źródła określonego w art. 10 ust. l pkt 3 ustawy, tj. do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Dochody uzyskane z tego tytułu nie podlegają wówczas opodatkowaniu na podstawie art. 30b ustawy o PIT. Stosownie bowiem do art. 30b ust. 4 ustawy przepisu ust. l nie stosuje się, jeżeli odpłatne zbycie papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacja praw z nich wynikających następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej.

Zbycie pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacja praw z nich wynikających w innych przypadkach stanowi przychód z kapitałów pieniężnych. Sytuacja taka występuje także w przypadku, gdy obrót instrumentami finansowymi jest ekonomicznie uzasadniony w prowadzeniu działalności gospodarczej, jeżeli nie stanowi realizacji przedmiotu działalności podmiotu gospodarczego, czyli nie następuje w wykonaniu tej działalności, ale tylko w związku z nią.

Stanowisko takie potwierdza orzecznictwo sądów administracyjnych (np. wyrok NSA z dnia 5 października 2011 r., sygn. akt II FSK 277/11, i wyrok WSA w Krakowie z dnia 14 września 2010 r., sygn. akt. I SA/Kr 767/10, lub wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 16 listopada 2011 r., sygn. akt I SA/Wr 1310/11). Stosownie do art. 30b ustawy dochody z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacji praw z nich wynikających podlegają opodatkowaniu 19-procentową stawką.

Dochód jest różnicą między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacji praw z nich wynikających a kosztami uzyskania przychodów, określonymi na podstawie art. 23 ust. l pkt 38a ustawy (wydatkami związanymi z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych).

W przypadku poniesienia w roku podatkowym straty z kapitałów pieniężnych (w tym m.in. ze sprzedaży pochodnych instrumentów finansowych lub z realizacji praw z nich wynikających) podatnik ma prawo obniżyć dochód z tego źródła (z kapitałów pieniężnych) w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty.

Zatem wydatki związane z inwestowaniem w pochodne instrumenty finansowe (o ile takie inwestowanie nie jest przedmiotem działalności gospodarczej podatnika) nie stanowią kosztów uzyskania przychodów z działalności gospodarczej, bo jest to odrębne źródło przychodów.
Zdaniem fiskusa nie w omawianym kontekście znaczenia, że operacje na takich instrumentach finansowych mają na celu zabezpieczenie ryzyka kursowego w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Źródło: odpowiedź Ministra Finansów na interpelację poselską nr 2323/2012.