Podatek od czynności cywilnoprawnych przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku

Podstawa opodatkowania

Polskie przepisy podatkowe stanowią, iż przy umowie o zniesienie współwłasności lub dział spadku podstawę opodatkowania stanowi co do zasady wysokość ustalonych między stronami spłat lub dopłat. Spowodowane jest to faktem, iż spłaty lub dopłaty, które wyrażane są w sumach pieniężnych, co do zasady odzwierciedlają wartość rynkową utraconego przez zbywcę udziału w całości majątku.

Warto jednak zauważyć, iż niezależnie od sposobu w jaki strony umowy uregulowały wzajemne spłaty i dopłaty, po stronie organów podatkowych istnieje kompetencja do ustalenia podstawy opodatkowania w sposób odmiennych. Prawo to pojawia się w sytuacji, gdy wartość rynkowa  majątku nabytego jest odmienna od wysokości przyjętych przez strony spłat i dopłat.

Jeżeli dochodzi do zbycia udziału we współwłasności danego przedmiotu wyrażonej w częściach ułamkowych, podstawę opodatkowania stanowić będzie wartość rynkowa udziału. Nie jest to jednoznaczne z faktem, iż jest to część ułamkowa wartości rzeczy, która odpowiada wielkości owego udziału. Możliwości współwłaściciela części ułamkowych podlegają licznym ograniczeniom, co powoduje, iż nie można porównywać udziału w nieruchomości z rzeczywistą wartością nieruchomości o analogicznej powierzchni czy też cenie. Twierdzenie to znajduje odzwierciedlenie w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 czerwca 1999 r., sygn. I SA/Gd 956/97: "Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z dnia 25 kwietnia 1995 r. SA/Po 1014/94 (ONSA 1996/2/82 i z dnia 19 listopada 1997 r. I SA/Lu 1106/96 (niepublikowane) podstawą obliczenia opłaty skarbowej od czynności cywilnoprawnej w postaci sprzedaży udziału we współwłasności w częściach ułamkowych jest wartość rynkowa tego udziału, a nie część wartości rzeczy odpowiadająca wielkości udziałów. Słusznie więc organ podatkowy wymierzył opłatę od wartości udziału dobrowolnie przyjętego przez skarżącego, a nie od wartości mieszkania określonego w umowie jako przeznaczonego do wyłącznego korzystania przez skarżącego".

Obowiązek podatkowy

Przy umowie o dział spadku bądź też zniesienie współwłasności obowiązek podatkowy spoczywa na podmiocie nabywającym rzeczy czy też prawa majątkowe pond przysługujący mu udział w spadku bądź też współwłasności. Podmiotem nabywającym zgodnie z polskimi przepisami prawnymi mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne, co oznacza, iż obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych może dotyczyć każdej z tych osób.

Warto jednakże odnotować, iż obowiązek w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych dotyczy w stopniu odmiennym osób mających miejsce zamieszkania bądź też siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz osoby, która nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w Polsce.

Stawka podatku

Stawki podatkowe definiowane są jako współczynnik określający wysokość podatku do podstawy opodatkowania. Przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku ustawa przewiduje stawkę procentową, czyli relację między wielkością świadczenia podatkowego i wielkością podstawy obliczenia podatku.

Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM

W omawianym przypadku przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym wynosi ona 2%, w pozostałych zaś jest to 1%.