Konwencja MLI – zmiany w opodatkowaniu polskich firm za granicą i zagranicznych firm w Polsce

Konwencję MLI podpisało do tej pory 87 stron, a ratyfikowało 19 jurysdykcji: Australia, Austria, Francja, Irlandia, Izrael, Japonia, Jersey, Litwa, Malta,  Monako, Nowa Zelandia, Serbia, Singapur, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Wielka Brytania, Wyspa Man, a także Polska. Z czasem lista podmiotów ratyfikujących Konwencję MLI będzie się wydłużała.

Kraje te mogą zmienić obowiązujące umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (tzw. umowy UPO) nie przeprowadzając dodatkowych negocjacji, a jedynie implementując przepisy opracowane przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w ramach inicjatywy przeciwdziałania zmniejszaniu podstawy opodatkowania oraz transferu dochodów przez przedsiębiorstwa wielonarodowe. Polska zgłosiła chęć objęcia zakresem Konwencji MLI 78 obowiązujących umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata

Polecamy: INFORLEX Księgowość i Kadry

Konwencja MLI  - zmiany w systemie podatkowym

Wielostronna Konwencja podatkowa MLI to odpowiedź OECD na agresywne optymalizacje podatkowe, które wiążą się z przenoszeniem zysków do innych, bardziej atrakcyjnych podatkowo jurysdykcji.  Konwencja jest stosowana równolegle do zawartych i zgłoszonych umów. Nie wprowadza automatycznych zmian w miejsce dotychczasowych przepisów układów bilateralnych, niemniej w przypadku kolizji norm pierwszeństwo uzyskają postanowienia Konwencji. Regulacje w niej zawarte mogą mieć wpływ na fiskalne obowiązki polskich przedsiębiorców działających za granicą i zagranicznych inwestorów działających w Polsce. Konwencja zmienia zawarte w przepisach poszczególnych dwustronnych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania (tzw. umowy o UPO), o ile oba państwa będące stronami danego porozumienia wcześniej ratyfikowały Konwencję. Konieczne jest również zgłoszenie danej umowy przez oba objęte nią państwa.

Konwencja MLI w Polsce

Od 1 stycznia 2019 r. Konwencja MLI będzie stosowana do podatków u źródła w odniesieniu do umów o UPO z Austrią, Australią, Francją, Izraelem, Japonią, Litwą, Nową Zelandią, Serbią, Słowacją, Słowenią i Wielką Brytanią. Natomiast do pozostałych podatków (w tym do podatków od dochodów z pracy najemnej) od 1 stycznia 2019 r. Konwencja MLI będzie stosowana wyłącznie do umów o UPO z Austrią i Słowenią. W miarę ratyfikacji przez kolejne państwa, sukcesywnie będzie ona stosowana w odniesieniu do pozostałych umów o UPO.  W związku z niepodpisaniem Konwencji przez USA umowa UPO między Polską i Stanami Zjednoczonymi zachowa dotychczasowe brzmienie. Porozumienie podatkowe z Niemcami z kolei nie zostało jeszcze zgłoszone do zmiany w ramach nowego systemu.

Jak wspomniano, podstawowym celem wprowadzenia Konwencji jest przeciwdziałanie polityce agresywnego planowania podatkowego. Jednym ze sposobów na osiągnięcie tego celu ma być jednoznaczne określenie lokalizacji, w której wypracowywana jest wartość konkretnego podmiotu.

Polskie stanowisko wobec Konwencji MLI

Państwa podpisujące Konwencję mają możliwość indywidualnego określenia własnego podejścia do większości regulacji i sposobu ich zastosowania do poszczególnych umów o UPO. Możliwość ta pozwala na zachowanie mniej konwencjonalnych rozwiązań, które często sprawdzają się lepiej od standardowych w przypadku współpracy konkretnych dwóch krajów. Polska zajęła stanowisko wobec głównych rozwiązań prawnych przyjętych w konwencji, określając swoje preferencje dotyczące ich wprowadzania do umów bilateralnych.

1. Dodatkowe wymagania dotyczące wypłaty zysków: Konwencja przewiduje uzależnienie zastosowania zwolnienia lub wyłączenia z opodatkowania dywidend od spełnienia warunku minimalnego okresu (365 dni) posiadania udziałów, akcji, praw głosu lub pokrewnych praw w spółce wypłacającej dywidendę. Do umów o UPO łączących Polskę, które posiadają już warunek minimalnego posiadania udziałów (jest to uregulowane w umowach m.in. z Cyprem, Belgią, Danią czy Maltą) zagwarantowana została eksterytorialność stosowania przepisu Konwencji.
2. Klauzula PPT: Klauzula daje organom możliwość zakwestionowania transakcji (porozumienia) z podmiotem zagranicznym w postaci odmowy przyznania korzyści wynikających z umów o UPO dla dochodu/kapitału. Warunkiem zakwestionowania transakcji jest stwierdzenie, że jedynym celem jej przeprowadzenia było uzyskanie korzyści podatkowej. Polska podpisując Konwencję wyraziła chęć wprowadzenia nowej generalnej klauzuli PPT do swoich UPO.
3. Klauzula switch-over: Konwencja przewiduje trzy warianty wprowadzenia tej klauzuli do umów o UPO (A, B lub C). Opcja A dotyczy rozszerzenia metody wyłączenia z progresją o postanowienie podobne do zawartego w art. 23A ust. 4 Modelowej Konwencji OECD, a celem tej zmiany jest uniknięcie sytuacji powstania nieopodatkowania w odniesieniu do danego dochodu w sytuacji braku zgody między państwem rezydencji podatkowej a państwem, na terytorium którego powstaje dochód. Opcja B zakłada zmiany, zgodnie z którymi państwo rezydencji miałoby prawo korzystać z metody zaliczenia proporcjonalnego zamiast z metody wyłączenia także w sytuacji, w której dywidendy mogą być odliczane od podstawy opodatkowania w państwie źródła. Trzecia opcja – C – wybrana przez Polskę przedstawia całościowe podejście, dzięki któremu stosowana dotychczas metoda (wyłączenie z progresją) będzie automatycznie zastąpiona metodą proporcjonalnego odliczenia jedynie w sytuacji, gdy pozytywne stanowisko w tej sprawie zajmie również drugie państwo będące stroną umowy o UPO.
4. Zasada ograniczania struktur hybrydowych: Według Konwencji, jeżeli dany podmiot może być traktowany na podstawie umowy o UPO jako rezydent podatkowy więcej niż jednego państwa, strony tej umowy muszą dojść do porozumienia, którego państwa rezydentem będzie dany podmiot dla celów porozumienia. W razie braku konsensusu, podmiotowi nie będą przysługiwać korzyści wynikające z umowy. Okoliczności, które powinny zostać uwzględnione to m.in. faktyczne miejsce przebywania zarządu, miejsce zarejestrowania siedziby oraz inne istotne czynniki. Należy podkreślić, że rozwiązania te nie obejmują rezydentów podatkowych będących osobami fizycznymi. Polska zgłosiła listę umów zawierających postanowienia określające państwo rezydencji podmiotów, do których powyższa zasada znajduje zastosowanie. Gdy umawiające się państwa wskażą te same postanowienia zgłoszonych umów o UPO, wówczas w drodze procedury wzajemnego porozumiewania ustala się, w którym z nich podmiot powinien zostać uznany za rezydenta podatkowego. Dotychczasowe zasady określania rezydencji podatkowej osób fizycznych zachowują aktualność.
5. Klauzula nieruchomościowa: Określa zasady opodatkowania sprzedaży udziałów w spółce, której większość majątku stanowią nieruchomości. Konwencja MLI wprowadza określony przedział czasowy (365 dni) poprzedzający zbycie posiadanych udziałów, jak również rozszerza definicję pojęcia dochodu z udziałów/akcji o dochód z innych, porównywalnych praw udziałowych w jednostce. W sytuacji gdy wszystkie strony zgłoszonych umów o UPO zgłoszą zamiar stosowania przepisów Konwencji i wskażą te same postanowienia w umowach o UPO, Polska również będzie je stosować.
6. Procedura wzajemnego porozumiewania się: Zobowiązuje umawiające się państwa do podjęcia starań mających zapobiec opodatkowaniu niezgodnemu z zawartą umową o UPO. Polska w kontekście umów o UPO zawartych z Indonezją, Katarem, Kuwejtem, Libanem i Włochami zastrzegła, że okres na zgłoszenie opodatkowania niezgodnego z umową będzie krótszy od okresu przewidzianego w Konwencji, tj. trzech
7. Klauzula ograniczenia korzyści (ang. limitation of benefits, LOB): W świetle tej klauzuli, państwa mogą uzależnić przyznanie korzyści podatkowych od spełnienia dodatkowych warunków odnoszących się np. do formy prawnej, struktury właścicielskiej czy prowadzonej działalności. Polska zastrzegła, że w drodze dwustronnych negocjacji będzie dodatkowo działać w kierunku wprowadzenia do poszczególnych umów o UPO klauzuli LOB.

Standard minimalny

Ponieważ większość postanowień Konwencji MLI nie musi być obowiązkowo zastosowana, strony Konwencji zostały zobligowane do stosowania tzw. standardu minimalnego. Standard ten został określony w artykułach 6, 7 i 16 Konwencji MLI i dotyczy następujących kwestii:

• dążenie przez państwa do osiągnięcia celów umów o UPO, rozumianych jako: unikanie podwójnego opodatkowania oraz zapobieganie unikaniu lub uchylaniu się od opodatkowania,
• stosowanie klauzul abuzywnych, mających na celu zapobieganie korzyściom majątkowym (w praktyce klauzule PPT i LOB),
• stosowanie przepisów o rozstrzyganiu sporów (tzw. procedura wzajemnego porozumiewania się).

Opodatkowanie zagranicznych zakładów podatkowych

Konwencja MLI dotyka również praktyki w zakresie zapobiegania sztucznemu tworzeniu zakładów podatkowych, które mają celu unikanie opodatkowania. Temat ten związany jest z działaniem 7 BEPS (ang. Base Erosion and Profit Shifting).  Postanowienia Konwencji zakładają:

• wprowadzenie regulacji anty-abuzywnych dotyczących przenoszenia  dochodu do zakładu podatkowego położonego w państwie trzecim (art. 10),
• rozszerzenie definicji agenta zależnego (art. 12),
• zapobieganie sztucznemu dzieleniu operacji gospodarczych (art. 13 i kontraktów w celu uniknięcia limitu czasowego dla powstania zakładu w przypadku prac budowlanych lub instalacyjnych (art. 14). Określono również definicję podmiotów blisko powiązanych (artykuł 15 Konwencji).

Polska zastrzegła sobie prawo do niestosowania przepisów Konwencji MLI dotyczących kwestii zakładu podatkowego. Mają być one uzgadnianie w ramach negocjacji dwustronnych poszczególnych umów o UPO.  

Podsumowanie

Podpisanie konwencji MLI przez państwa OECD oraz G20 należy uznać za ważny krok w ramach zwalczania unikania i uchylania się przed opodatkowaniem oraz podwójnego opodatkowania. Wdrożenie konwencji powinno przyczynić się do zacieśniania systemu podatkowego i ograniczenia przenoszenia zysków z jednego kraju do drugiego z niższym opodatkowaniem.

Specjaliści zwracają jednak uwagę na fakt, że niektóre kraje zobowiązały się do przyjęcia wyłącznie tzw. minimalnego standardu, którego wąskie zdefiniowanie pozwala na wyłączenie wielu istotnych rozwiązań, mogących pozytywnie wpłynąć na stosowanie międzynarodowego prawa podatkowego.

Cześć krajów (w tym Polska) wyraziły przykładowo ograniczoną chęć związania się postanowieniami Konwencji w kwestii arbitrażu, podkreślając, że wady procedury arbitrażowej, związane zwłaszcza z ponoszeniem znacznych kosztów procedury, przewyższają możliwe do osiągnięcia z niej korzyści.

Ponadto, wskazuje się na trudności związane z interpretacją prawa oraz na większą liczbę przyszłych sporów sądowych między podatnikami a organami podatkowymi, wynikającymi z ciągłych zmian zastrzeżeń i notyfikacji wraz z przystępowaniem do Konwencji kolejnych państw bądź zmiany dotychczasowego podejścia przez państwa, będące jej sygnatariuszami.

Dominika Tyczka, doradca podatkowy w Rödl & Partner we Wrocławiu

Daria Walkowiak, adwokat w Rödl & Partner we Wrocławiu

http://roedl.com/pl/