75% PIT od nieujawnionych dochodów niezgodny z Konstytucją

Jak odzyskać podatek

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie o sygnaturze SK 18/09, uznaje za niekonstytucyjny m.in. art. 20 ust. 3 ustawy o PIT – będący podstawą wydawania decyzji wymierzającej podatek od nieujawnionych dochodów według 75-proc. stawki (w brzmieniu obowiązującym w latach 1998-2006) – co oznacza, że wszystkie sprawy z tytułu nieujawnionych źródeł przychodu za lata 1998-2006 podlegają umorzeniu i istnieje możliwość odzyskania zapłaconego podatku.

Należy jednak pamiętać, iż aby móc wznowić zakończone postępowanie podatkowe i odzyskać zapłacony podatek należy złożyć wniosek w terminie 30 dni od ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. Co do spraw w których podatek został nałożony po 2006 roku sprawa nie jest już taka prosta, ale też nie beznadziejna.

W przypadku spraw przed Sądami Administracyjnymi termin ten wynosi 3 miesiące od ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. Sam zwrot nadpłaty powinien nastąpić w ciągu 30 dni od otrzymania przez podatnika decyzji uchylającej. Istotne jest też oprocentowanie nadpłaty. Organ powinien zwrócić wpłaconą kwotę (jeżeli podatnik uiścił ją z odsetkami za zwłokę, to nadpłatą jest cała suma wraz z tymi odsetkami), doliczając do niej oprocentowanie jak od należności podatkowych za cały okres od dnia wpłaty (lub egzekucji) do dnia przekazania pieniędzy na rachunek bankowy podatnika. Ani organy podatkowe, ani sądy administracyjne nie mają obowiązku informowania podatników o wyrokach TK.

Wniosek o wznowienie postępowania należy złożyć do tego organu, który wydał prawomocne rozstrzygnięcie. W sprawach toczących się organy i sądy muszą z urzędu uwzględnić wyrok TK. W gorszej sytuacji są podatnicy, którym wymierzono daninę na podstawie regulacji obowiązujących od 1 stycznia 2007 r. Nie mogą składać wniosku o wznowienie postępowania po wyroku TK, gdyż te przepisy nie były przedmiotem skargi konstytucyjnej. Odnośnie sytuacji prawnej podatników w stosunku do których wydano decyzje na podstawie przepisów obowiązujących od 1 stycznia 2007 wytworzyły się kontrowersje interpretacyjne.

Część praktyków, powołując się na fakt, iż przepis obowiązujący od 1 stycznia 2007 ma prawie niezmieniony kształt w stosunku do jego uchylonej przez Trybunał wersji obowiązującej przed tą datą, uważa że istnieje możliwość powołania się na wyrok o sygn. SK 18/09 także w sprawach bazujących na w/w nowych przepisach. W opozycji do takiego podejścia jest twierdzenie, iż w związku z faktem, że w wyroku o sygn. SK 18/09 Trybunał nie odniósł się do przepisów obowiązujących od 1 stycznia 2007 r., to wydaje się, że konieczne do zakwestionowania ich konstytucyjności będzie kolejne rozstrzygnięcie TK.

W jeszcze innej sytuacji są osoby, których postępowanie wymiarowe jeszcze się nie zakończyło lub którzy wnieśli skargę na decyzję organu podatkowego do sądu administracyjnego i wyrok taki jeszcze nie zapadł lub nie jest prawomocny. Takie osoby mogą liczyć na pozytywne rozstrzygnięcie w swej sprawie. Należy dodać, że brak uzasadnienia wyroku TK nie wstrzymuje biegu terminu na złożenie wniosku o wznowienie postępowania dotyczącego nieujawnionych źródeł przychodu. W żadnym wypadku po wznowieniu postępowania sytuacja obywatela nie może ulec pogorszeniu, więc nie występuje ryzyko związane ze złożonym wnioskiem.

Przestępstwa i wykroczenia skarbowe 2014 - grzywny

Podatek od nieruchomości 2014 - stawki maksymalne

Minimalne wynagrodzenie w 2014 roku (płaca minimalna)

Treść i uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 18 lipca 2013 r. (SK 18/09).

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że

1. Art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 1998 r. do 31 grudnia 2001 r.

a) nie jest niezgodny z art. 31 ust. 3, art. 42 ust. 1, art. 46 i art. 64 ust. 3 konstytucji,

b) jest zgodny z art. 2 w związku z art. 64 ust. 1 konstytucji.

2. Art. 20 ust. 3 powyższej ustawy, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 1998 r. do 31 grudnia 2006 r., jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 64 ust. 1 konstytucji.

3. Art. 68 § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa  jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 64 ust. 1 konstytucji. Przepis ten traci moc obowiązującą z upływem osiemnastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw.

Uzasadnienie

W skardze konstytucyjnej przedstawiono szereg zarzutów dotyczących niezgodności z ustawą zasadniczą przepisów o podatku od dochodów z nieujawnionych źródeł przychodów lub nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach. Ze względu na niespełnienie przez skarżącą wymogów formalnych nie wszystkie z nich mogły zostać rozpatrzone merytorycznie, a część zarzutów została cofnięta w trakcie rozprawy.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: u.p.d.o.f.) nie przewiduje kary bądź środka karnego, w szczególności w postaci przepadku mienia. Nie sposób zatem rozważany przepis prawny traktować jako kształtujący instytucję o charakterze represyjnym. Podatek od dochodów nieujawnionych stanowi nadzwyczajną reakcję ustawodawcy na zjawisko zatajania uzyskiwanych przez podatnika przychodów, a wysoka stawka tego podatku pełni dwie funkcje: rekompensacyjną i prewencyjną. Umożliwia ona bowiem odzyskanie przez państwo podatku nieuiszczonego na zasadach ogólnych i należnych odsetek za zwłokę oraz pokrycie kosztów prowadzonych postępowań. Poza tym ma zniechęcać do oszustw podatkowych, wyjątkowo trudnych do wykrycia przez organy administracji podatkowej. Z tego względu art. 42 ust. 1 i art. 46 konstytucji zostały uznane za nieadekwatne wzorce kontroli kwestionowanej regulacji.

Trybunał Konstytucyjny przyjął, że podstawowymi przepisami ustawy zasadniczej regulującymi możliwość nakładania na jednostki podatków są jej artykuły 84 i 217, z których to przepisów wywodzi się szereg zasad konstytucyjnych, w tym przede wszystkim zasadę władztwa daninowego państwa oraz zasadę powszechności opodatkowania. Powołane przepisy, jak wynika z orzecznictwa Trybunału, stanowią podstawę ograniczania chronionych konstytucyjnie prawa własności i innych praw majątkowych, wyłączając w rozważanym zakresie zastosowanie art. 31 ust. 3 i art. 64 ust. 3 konstytucji. Od tak sformułowanej zasady istnieją dwa wyjątki: 1) gdy pod pozorem regulacji podatkowej ustawodawca ustanawia instrument służący celom niefiskalnym, np. represyjnym czy nacjonalizacyjnym lub 2) gdy przepisy podatkowe normują inne zagadnienia niż nałożenie na jednostki obowiązku określonych świadczeń oraz ustalenie ich wielkości czy wysokości. Z tych względów art. 31 ust. 3 i art. 64 ust. 3 konstytucji zostały uznane za nieadekwatne wzorce kontroli art. 30 ust. 1 pkt 7 u.p.d.o.f.

Stwierdzając naruszenie art. 2 w związku z art. 64 ust. 1 konstytucji przez dwa z kwestionowanych przepisów prawnych, Trybunał Konstytucyjny wskazał, że są one obarczone bardzo poważnymi wadami legislacyjnymi dotyczącymi ich konstrukcji i treści. Wprowadzając szczególnie restrykcyjną instytucję podatku od dochodów nieujawnionych, ustawodawca unormował ją w trzech lakonicznych przepisach, które w większości okazały się nieprecyzyjne i niejednoznaczne. Można przy tym zaryzykować stwierdzenie, że w rzeczywistości tworzą one jedynie szkielet omawianej instytucji, gdyż ona sama została w istotnym stopniu ukształtowana dopiero w praktyce. Do tej pory niektórych wątpliwości nie dostrzeżono należycie w orzecznictwie, z kolei w wypadku tych, które zauważono i wyjaśniono, mamy do czynienia - wbrew zasadzie in dubio pro tributario (nakaz rozstrzygania na korzyść podatnika)  - z rozstrzygnięciami na niekorzyść podatników.

Podstawowy zarzut, jaki należy postawić zaskarżonym regulacjom, dotyczy wyjątkowo niejasnego ukształtowania pojęcia przychodu nieznajdującego pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzącego ze źródeł nieujawnionych, niejednoznacznego określenia zasad dotyczących biegu terminu do ustalenia zobowiązania podatkowego w podatku od dochodów nieujawnionych oraz braku możliwości uwzględnienia zarzutu przedawnienia zobowiązania podatkowego powstałego na zasadach ogólnych. Pozostałe zastrzeżenia związane z: rozkładem ciężaru dowodu w postępowaniu dotyczącym podatku od dochodów nieujawnionych, określeniem zakresu obowiązków dokumentacyjnych ciążących na podatniku, opodatkowaniem przychodów wynikających z czynności niemogących być przedmiotem prawnie skutecznej umowy oraz zbiegu instytucji ustalenia podatku od dochodów nieujawnionych i określenia wysokości zobowiązania podatkowego powstałego na zasadach ogólnych, miały wprawdzie mniejsze znaczenie, jednak istotnie pogłębiły przekonanie o naruszeniu wymogów ustawy zasadniczej.

Należy przypomnieć, że w świetle konstytucji wyróżnić trzeba dwa standardy poprawności legislacyjnej: zwykły, który dotyczy wszelkich regulacji prawnych (standard ten gwarantuje zasada poprawnej legislacji), oraz podwyższony, który dotyczy regulacji stanowionych w określonych obszarach (standard ten gwarantują zasady szczególnej określoności regulacji ograniczających prawa i wolności człowieka i obywatela, regulacji represyjnych czy daninowych). Trybunał podkreślił, że zakwestionowane w niniejszej sprawie przepisy prawne nie spełniały nawet wymogów właściwych dla standardu zwykłego, chociaż - jako unormowania podatkowe - winny realizować wymogi właściwe dla standardu podwyższonego (art. 84 i art. 217 konstytucji).  

Źródło: Michał Jaskólski, Piotr Pieńkowski - Business Center Club, Trybunał Konstytucyjny