Wypłaty i zwroty z PPK – opodatkowanie PIT

Zasady wypłacania pieniędzy z PPK

Ustawa z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz. U. z 2018 r., poz. 2215, z późn. zm. – „ustawa o PPK”) określa zasady gromadzenia środków w pracowniczych planach kapitałowych, zwanych dalej „PPK”, zawierania umów o zarządzanie PPK i umów o prowadzenie PPK, finansowania i dokonywania wpłat do PPK oraz dokonywania wypłat transferowych, wypłat i zwrotu środków zgromadzonych w PPK.

Pojęcie wypłata - użyte w omawianej ustawie oznacza dokonaną na wniosek uczestnika PPK wypłatę środków zgromadzonych w PPK na wskazany rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej w przypadku spełnienia warunków określonych w ustawie (art. 2 pkt 41 ustawy o PPK).

Zaś zwrot - oznacza wycofanie środków zgromadzonych w PPK przed osiągnięciem przez uczestnika PPK 60 roku życia na wniosek uczestnika PPK, małżonka lub byłego małżonka uczestnika PPK, małżonka zmarłego uczestnika PPK lub osoby uprawnionej (art. 2 pkt 47 ustawy o PPK).

Polecamy: PIT 2019. Komentarz

Stosownie do art. 80 ust. 1 ww. ustawy, jeżeli małżeństwo uczestnika PPK uległo rozwiązaniu przez rozwód lub zostało unieważnione, środki zgromadzone na rachunku PPK uczestnika PPK, przypadające byłemu małżonkowi uczestnika PPK w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków, są przekazywane w formie wypłaty transferowej na rachunek PPK byłego małżonka uczestnika PPK, z zastrzeżeniem ust. 2.

W przypadku gdy były małżonek uczestnika PPK nie jest stroną umowy o prowadzenie PPK, środki zgromadzone na rachunku PPK uczestnika PPK, przypadające mu w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków, podlegają zwrotowi w formie pieniężnej albo są przekazywane w formie wypłaty transferowej na wskazany przez byłego małżonka uczestnika PPK rachunek terminowej lokaty oszczędnościowej lub na wskazany przez niego rachunek lokaty terminowej prowadzony w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, pod warunkiem ich wypłaty po osiągnięciu przez byłego małżonka uczestnika PPK 60. roku życia.

Do wypłaty środków z tej lokaty stosuje się odpowiednio art. 99 ust. 1. W przypadku zwrotu tych środków przed osiągnięciem przez byłego małżonka uczestnika PPK 60. roku życia, stosuje się odpowiednio przepisy art. 83 (art. 80 ust. 2 ww. ustawy).

Zgodnie z art. 97 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, wypłata środków zgromadzonych na rachunku PPK uczestnika PPK następuje wyłącznie na złożony wybranej instytucji finansowej wniosek uczestnika PPK po osiągnięciu przez niego 60. roku życia.

Na podstawie art. 99 ust. 1 ustawy o PPK, w przypadku, o którym mowa w art. 97 ust. 1 pkt 1:

- 25% środków zgromadzonych na rachunku PPK uczestnika PPK wypłacanych jest jednorazowo, chyba że uczestnik PPK złoży wniosek o wypłatę tej części środków w ratach na zasadach określonych w pkt 2;

- 75% środków zgromadzonych na rachunku PPK uczestnika PPK wypłacanych jest w co najmniej 120 ratach miesięcznych, chyba że uczestnik PPK, po otrzymaniu informacji o treści art. 30a ust. 1 pkt 11b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1509, z późn. zm.) i o wynikającej z niej konieczności uiszczenia zryczałtowanego podatku dochodowego, złoży wniosek o wypłatę w mniejszej liczbie rat.

Jak stanowi art. 105 ust. 1 ww. ustawy, zwrot dokonywany na wniosek uczestnika PPK następuje w formie pieniężnej, w terminach określonych w statucie funduszu inwestycyjnego, statucie funduszu emerytalnego lub regulaminie ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego. Artykuł 105 ust. 2 ww. ustawy stanowi, że w przypadku zwrotu, o którym mowa w ust. 1, instytucja finansowa przekazuje ze środków zgromadzonych na rachunku PPK uczestnika PPK:

1. na rachunek bankowy wskazany przez ZUS, kwotę równą 30% środków pieniężnych pochodzących odpowiednio z odkupienia przez fundusz inwestycyjny lub zakład ubezpieczeń jednostek uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego lub umorzenia przez fundusz emerytalny jednostek rozrachunkowych, które zostały nabyte, w przypadku funduszy inwestycyjnych, lub przeliczone, w przypadku funduszy emerytalnych, na rzecz uczestnika z wpłat finansowanych przez podmiot zatrudniający;
2. na rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej wskazany przez uczestnika PPK, kwotę równą 70% środków pieniężnych pochodzących odpowiednio z odkupienia przez fundusz inwestycyjny lub zakład ubezpieczeń jednostek uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego lub umorzenia przez fundusz emerytalny jednostek rozrachunkowych, które zostały nabyte, w przypadku funduszy inwestycyjnych, lub przeliczone, w przypadku funduszy emerytalnych, na rzecz uczestnika z wpłat finansowanych przez podmiot zatrudniający, po uprzednim pomniejszeniu o należną kwotę podatku dochodowego od osób fizycznych, która zgodnie z odrębnymi przepisami przekazywana jest na rachunek właściwego urzędu skarbowego;
3. na rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej wskazany przez uczestnika PPK, kwotę odpowiadającą środkom pieniężnym pochodzącym odpowiednio z odkupienia przez fundusz inwestycyjny lub zakład ubezpieczeń jednostek uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego lub umorzenia przez fundusz emerytalny jednostek rozrachunkowych, które zostały nabyte, w przypadku funduszy inwestycyjnych, lub przeliczone, w przypadku funduszy emerytalnych, na rzecz uczestnika z wpłat finansowanych przez uczestnika PPK jako osobę zatrudnioną, po uprzednim pomniejszeniu o należną kwotę podatku dochodowego od osób fizycznych, która zgodnie z odrębnymi przepisami przekazywana jest na rachunek właściwego urzędu skarbowego;
4. na rachunek bankowy wskazany przez ministra właściwego do spraw pracy, kwotę odpowiadającą środkom pieniężnym pochodzącym odpowiednio z odkupienia przez fundusz inwestycyjny lub zakład ubezpieczeń jednostek uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego lub umorzenia przez fundusz emerytalny jednostek rozrachunkowych, które zostały nabyte, w przypadku funduszy inwestycyjnych, lub przeliczone, w przypadku funduszy emerytalnych, na rzecz uczestnika z wpłaty powitalnej i dopłat rocznych.

Wypłata lub zwrot pieniędzy z PPK – 19% PIT

Jak wyjaśnił Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 6 września 2019 r. w poniższych sytuacjach:

 - wypłata dla uczestnika PPK po ukończeniu 60 roku życia (art. 97 ust. 1 pkt 1 ustawy o PPK) - jeżeli wypłata 75% będzie wypłacana w mniejszej ilości rat niż 120 miesięcznych rat, albo z tytułu łącznej wypłaty jednorazowej,

- zwrot pieniężny, dokonywany w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków po rozwiązaniu małżeństwa (art. 80 ust. 2 ustawy o PPK),

- zwrot pieniężny zgromadzonych środków dokonany przed ukończeniem 60 roku życia uczestnika PPK (art. 105 ustawy o PPK),

zastosowanie znajdą odpowiednie przepisy art. 30a ust. 1 pkt 11b, 11c oraz 11d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT).

Na podstawie ww. przepisów art. 30a ust. 1 pkt 11b, 11c oraz 11d ustawy o PIT, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2019 r., od uzyskanych dochodów (przychodów) pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy, z zastrzeżeniem art. 52a:

• od dochodu uczestnika pracowniczego planu kapitałowego z tytułu wypłaty środków, o których mowa w art. 99 ust. 1 pkt 2 ustawy o pracowniczych planach kapitałowych - jeżeli wypłata będzie wypłacana w mniejszej ilości rat niż 120 miesięcznych rat, albo z tytułu wypłaty jednorazowej - w przypadku określonym w art. 99 ust. 2 (pkt 11b) ustawy o PPK;
• od dochodu małżonka lub byłego małżonka uczestnika pracowniczego planu kapitałowego z tytułu zwrotu dokonanego na podstawie art. 80 ust. 2 (pkt 11c) ustawy PPK;
• od dochodu uczestnika pracowniczego planu kapitałowego uzyskanego z tytułu zwrotu zgromadzonych środków dokonanego na podstawie art. 105 (pkt 11d) ustawy o PPK.

Zgodnie z art. 30a ust. 12 ustawy o PIT, dochód, o którym mowa w ust. 1 pkt 11a, stanowi kwota niedokonanego w terminie zwrotu wypłaconych środków pomniejszona o koszt nabycia odkupionych jednostek uczestnictwa lub umorzonych jednostek rozrachunkowych, przypadających na ten niedokonany zwrot. Za koszt, o którym mowa w zdaniu pierwszym, uważa się sumę wydatków na nabycie odkupionych jednostek uczestnictwa albo sumę wpłat na umorzone jednostki rozrachunkowe, z których dokonano wypłaty w trybie art. 98 ustawy o pracowniczych planach kapitałowych, ustaloną w takiej proporcji, jaką stanowiła kwota niedokonanego zwrotu do wartości wypłaconych środków. Dochód powstaje w dniu następującym po dniu, w którym upłynął termin zwrotu wypłaconych środków określony w umowie, o której mowa w art. 98 ust. 1 ustawy o pracowniczych planach kapitałowych.

Do pobrania tego podatku (i zapłacenia do urzędu skarbowego) są obowiązane (jako płatnicy) instytucje finansowe wypłacające te środki, tj. w szczególności towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI), powszechne towarzystwa emerytalne (PTE), pracownicze towarzystwa emerytalne oraz zakłady ubezpieczeń na życie.

Wypłata z PPK na wkład własny a PIT

Zgodnie z art. 97 ust. 1 ustawy o PPK w związku z art. 98 tej ustawy, wypłata środków zgromadzonych na rachunku PPK uczestnika PPK może nastąpić (na złożony instytucji finansowej wniosek uczestnika PPK) z przeznaczeniem tych środków na wkład własny z tytułu zawartej umowy kredytu.

Zgodnie z art. 98 ust. 1 ustawy o PPK, na podstawie umowy zawartej z wybraną instytucją finansową, uczestnik PPK może jednorazowo dokonać wypłaty do 100% wartości środków zgromadzonych na jego rachunku PPK, z obowiązkiem ich zwrotu w wartości nominalnej, w celu pokrycia wkładu własnego.

Wniosek o zawarcie umowy, o której mowa w ust. 1, uczestnik PPK składa bezpośrednio wybranej instytucji finansowej.

Zgodnie z art. 98 ust. 3 ustawy o PPK, wypłaty, o której mowa w ust. 1, dokonuje się:

• w przypadku przeznaczenia środków zgromadzonych na rachunku PPK na pokrycie wkładu własnego w związku z budową lub przebudową budynku mieszkalnego - na rachunek bankowy uczestnika PPK lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej uczestnika PPK wskazany we wniosku;
• w pozostałych przypadkach - na rachunek bankowy zbywcy praw lub na jego rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej.

Zgodnie z art. 98 ust. 4 ustawy o PPK, umowa, o której mowa w ust. 1, określa:

1. oznaczenie inwestycji, która ma być sfinansowana z kredytu;
2. zasady i terminy wypłaty;
3. zasady i terminy zwrotu wypłaconych środków, przy czym termin zwrotu:

• nie może rozpocząć się później niż 5 lat od dnia wypłaty środków,
• nie może trwać dłużej niż 15 lat od dnia wypłaty środków.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 58c ustawy o PIT, wolne od podatku dochodowego są dochody z tytułu uczestnictwa w pracowniczym planie kapitałowym, w rozumieniu ustawy o pracowniczych planach kapitałowych, w związku z:
a) gromadzeniem środków na rachunku w pracowniczym planie kapitałowym przez uczestnika pracowniczego planu kapitałowego,
b) wypłatą środków zgromadzonych w pracowniczym planie kapitałowym, w przypadkach określonych w art. 97 ust. 1 ustawy o pracowniczych planach kapitałowych, z zastrzeżeniem art. 30a ust. 1 pkt 11a i 11b,
c) wypłatą transferową środków zgromadzonych w pracowniczym planie kapitałowym.

Zdaniem Dyrektora KIS zwolnieniem tym objęte zostały między innymi dochody od kwot wypłat z PPK, o których mowa w art. 97 ust. 1 ustawy o PPK, w tym na pokrycie wkładu własnego, o ile zostały zwrócone w terminie wynikającym z umowy zawartej z instytucją finansową.

Temu zwolnieniu nie podlega jednak dochód od kwot wypłaconych na pokrycie wkładu własnego, w zakresie w jakim wypłacone środki nie zostały zwrócone w terminie wynikającym z umowy zawartej z instytucją finansową. Powyższy dochód, zgodnie z art. 30a ust.1 pkt 11a ustawy o PIT podlega opodatkowaniu 19% zryczałtowanym podatkiem dochodowym. Dochód powstaje w dniu następującym po dniu, w którym upłynął termin zwrotu wypłaconych środków określony w umowie, o której mowa w art. 98 ust. 1 ustawy o pracowniczych planach kapitałowych.

W opinii Dyrektora KIS płatnik (instytucja finansowa prowadząca fundusz inwestycyjny) nie ma obowiązku poboru podatku w zakresie dochodu uczestnika PPK, o którym mowa w art. 30a ust. 1 pkt 11a ustawy o PIT, uzyskanego w związku z wypłatą dokonaną na podstawie art. 98 ustawy o PPK w zakresie w jakim uczestnik pracowniczego planu nie dokonał zwrotu wypłaconych środków w terminie wynikającym z umowy zawartej z wybraną instytucją finansową.

W takiej sytuacji na instytucji finansowej nie będą również spoczywały obowiązki informacyjne, wynikające z treści art. 42a ust. 1 ustawy o PIT, tj. nie zaistnieje obowiązek wystawienia uczestnikowi PPK informacji PIT-11 w związku z niedokonaniem przez uczestnika zwrotu wypłaconych środków zgromadzonych na jego rachunku PPK.

Przepis art. 42a ust. 1 ustawy o PIT, nakłada na podmioty wypłacające świadczenia z tzw. innych źródeł obowiązki sprawozdawcze, nawet jeżeli podmioty te nie są płatnikami. Z obowiązku określonego w tym przepisie wyłączone są jednak dochody wymienione w art. 21 ustawy o PIT (czyli dochody zwolnione). Przepis art. 21 ust. 1 pkt 58c lit b) ww. ustawy stanowi, że wypłata na pokrycie wkładu jest, co do zasady zwolniona, jednak zwolnienie nie ma zastosowania, jeżeli środki nie zostaną zwrócone do PPK w określonym terminie. Jest więc to zwolnienie warunkowe, które obowiązuje w chwili wypłaty dokonanej zgodnie z art. 98 ustawy o PPK. Dlatego właśnie na instytucji finansowej nie będą spoczywały obowiązki informacyjne wynikające z art. 42a ust. 1 ustawy o PIT, związane z nie dokonaniem przez uczestnika PPK zwrotu wypłaconych środków.