Ulga na dziecko - limit dochodów rodziców lub opiekunów prawnych

Ulga na dziecko (określana także jako ulga prorodzinna) jest najpopularniejszym odliczeniem podatkowym w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT). Niektórzy rodzice mogą skorzystać z tej ulgi tylko wtedy, jeżeli nie osiągają zbyt dużych dochodów. Co na ten temat mówią przepisy?

Ulga na dziecko (ulga prorodzinna) – przepisy – dzieci małoletnie i pełnoletnie

Zgodnie z art. 27f ust. 1 ustawy o PIT od podatku dochodowego obliczonego zgodnie z art. 27 ustawy o PIT podatnik ma prawo odliczyć kwotę obliczoną zgodnie z ust. 2 na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym:
1) wykonywał władzę rodzicielską;
2) pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało;
3) sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.

Przy czym od razu trzeba zaznaczyć, że cytowane tu przepisy art. 27f ust. 1-5 ustawy o PIT stosuje się odpowiednio do podatników utrzymujących pełnoletnie dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4c pkt 2 i 3m ustawy o PIT, z uwzględnieniem art. 6 ust. 4e i 8 ustawy o PIT, w związku z wykonywaniem przez tych podatników ciążącego na nich obowiązku alimentacyjnego oraz w związku ze sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej (art. 27f ust. 6 ustawy o PIT). Chodzi tu o dzieci:

2) pełnoletnie, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
3) pełnoletnie do ukończenia 25. roku życia, uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe, obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej oraz w innym państwie.

Dodatkowym warunkiem korzystania z ulgi na dziecko ww. osób jest to, aby dochody pełnoletniego uczącego się dziecka (do ukończenia 25. roku życia) nie przekroczyły limitu określonego w art. 6 ust. 4e ustawy o PIT – czyli dwunastokrotności renty socjalnej obowiązującej w grudniu rozliczanego roku podatkowego.

Ulga na dziecko 2023 - limit dochodów dziecka

Wysokość odliczenia i limit dochodów rodziców (opiekunów prawnych)

Na podstawie art. 27f ust. 2 ustawy o PIT, odliczeniu podlega za każdy miesiąc kalendarzowy roku podatkowego, w którym podatnik wykonywał władzę, pełnił funkcję albo sprawował opiekę, o których mowa w ust. 1, w stosunku do:

1) jednego małoletniego dziecka – kwota 92,67 zł, jeżeli dochody podatnika:

a) pozostającego przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim i jego małżonka, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 112 000 zł,

b) niepozostającego w związku małżeńskim, w tym również przez część roku podatkowego, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 56 000 zł, za wyjątkiem podatnika samotnie wychowującego małoletnie dziecko wymienionego w art. 6 ust. 4c i 4g ustawy o PIT, do którego ma zastosowanie kwota dochodu określona w lit. a;

2) dwojga małoletnich dzieci – kwota 92,67 zł na każde dziecko;

3) trojga i więcej małoletnich dzieci – kwota:

a) 92,67 zł odpowiednio na pierwsze i drugie dziecko,

b) 166,67 zł na trzecie dziecko,

c) 225 zł na czwarte i każde kolejne dziecko.

Przy czym za dochody, o których mowa w ust. 2 pkt 1, uważa się dochody uzyskane łącznie w danym roku podatkowym, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone w:
- art. 27 ustawy o PIT (tzw. zasady ogólne – czyli skala podatkowa PIT), 
- art. 30b ustawy o PIT (dochody kapitałowe np. ze zbycia papierów wartościowych - akcji, obligacji i innych instrumentów finansowych - a także z kryptowalut) i 
- art. 30c ustawy o PIT (podatek liniowy 19%), 
pomniejszone o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a oraz art. 30c ust. 2 pkt 2 ustawy o PIT. (art. 27f ust. 2a ustawy o PIT).

Polecamy: „PIT-y i ulgi podatkowe 2022”

Zasady odliczenia ulgi na dziecko

Odliczenie z tytułu ulgi na dziecko przysługuje rodzicowi lub opiekunowi prawnemu, który co najmniej przez jeden dzień roku podatkowego wykonywał władzę, pełnił funkcję rodziny zastępczej lub sprawował opiekę w stosunku do więcej niż jednego dziecka uprawniającego do ulgi (art. 27f ust. 2b ustawy o PIT).

Natomiast odliczenie z tytułu ulgi na dane dziecko nie przysługuje, poczynając od miesiąca kalendarzowego, w którym to dziecko:

1) na podstawie orzeczenia sądu zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych;

2) wstąpiło w związek małżeński.

(art. 27f ust. 2c ustawy o PIT).

I jeszcze warto wiedzieć w kontekście przepisów dot. ulgi na dziecko, że za podatnika pozostającego w związku małżeńskim nie uważa się:

1) osoby, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów;

2) osoby pozostającej w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

(art. 27f ust. 2d ustawy o PIT)

Jeżeli w tym samym miesiącu kalendarzowym w stosunku do dziecka wykonywana jest władza rodzicielska, pełniona funkcja opiekuna prawnego lub rodziny zastępczej -  każdemu z podatników przysługuje odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 kwoty obliczonej zgodnie z ww. 27f ust. 2 ustawy o PIT za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem. 

Ale ulga na dziecko dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Kwotę ulgi podatnicy mogą odliczyć od podatku w dowolnej proporcji przez nich ustalonej. W przypadku braku porozumienia między podatnikami, którzy zgodnie z rozstrzygnięciem sądu wspólnie wykonują władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem po rozwodzie lub w trakcie separacji (piecza naprzemienna), lub gdy miejsce zamieszkania dziecka jest takie samo jak miejsce zamieszkania obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim – kwotę tę podatnicy odliczają w częściach równych. W pozostałych przypadkach odliczenie w wysokości 100% stosuje podatnik, u którego dziecko ma miejsce zamieszkania w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny.

(art. 27f ust. 3-4 ustawy o PIT)

Odliczenia ulgi na dziecko dokonuje się w rocznym zeznaniu podatkowym (PIT-37 lub PIT-36 – wraz z załącznikiem PIT/O) podając liczbę dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku tych numerów – imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci. 

Ale na żądanie organów podatkowych, podatnik ma obowiązek przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności:

1) odpis aktu urodzenia dziecka;

2) zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka;

3) odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą;

4) zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.

(art. 27f ust. 5 ustawy o PIT)

Uwaga na limit dochodów – małżonkowie, konkubenci, samotni rodzice

Zatem w świetle wyżej cytowanych przepisów odliczenie w ramach ulgi na dziecko przysługuje, jeżeli podatnik wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego lub sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej wyłącznie w stosunku do jednego uprawniającego do ulgi dziecka (czyli albo małoletniego albo pełnoletniego do ukończenia 25 roku życia uczącego się) i jednocześnie dochody podatnika nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty:

- 112 000 zł - gdy pozostawał przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim (dodaje się dochody podatnika i jego małżonka),

- 112 000 zł – gdy podatnik jest osobą samotnie wychowującą dziecko,

- 56 000 zł – gdy podatnik nie pozostawał w związku małżeńskim, w tym również przez część roku.

W sytuacji, gdy podatnik wykonywał władzę rodzicielską w stosunku do dwójki lub więcej dzieci uprawniających do ulgi – ulga na dziecko przysługuje bez względu na wysokość uzyskanych dochodów przez podatnika.

Ministerstwo Finansów na portalu podatki.gov.pl udzieliło wyjaśnień odnośnie kilku kazusów dotyczących ulgi na dziecko w przypadkach, gdy tylko jedno dziecko uprawniało rodziców do skorzystania z tej ulgi. 

Jedno dziecko, odrębne zeznania podatkowe rodziców – wspólny limit dochodów rodziców

Pytanie podatnika:
Dochody moje i męża nie przekraczają łącznie 112 000 zł. Wychowujemy jedno dziecko i nie chcemy rozliczać się wspólnie. Złożymy do urzędu skarbowego odrębne zeznania. Czy do ulgi prorodzinnej przysługuje nam wspólny limit 112 000 zł? Czy też każdy z nas ma limit 56 000 zł, ponieważ nie rozliczamy się wspólnie?

Odpowiedź Ministerstwa Finansów: Przysługuje Wam limit 112 000 zł. Nie ma znaczenia w jaki sposób się rozliczycie - indywidualnie czy wspólnie.

Dwoje dzieci – jedno urodzone w 2022 roku – nie ma znaczenia limit dochodów

Pytanie podatnika: Mam dwoje dzieci – starsze 4-letnie i młodsze, które urodziło się w kwietniu 2022 roku. Dochody moje i żony przekroczyły 112 tys. zł. Czy mogę rozliczyć ulgę na starsze dziecko za cały rok podatkowy?

Odpowiedź Ministerstwa Finansów: Tak. W 2022 roku przysługuje Ci ulga na dwoje dzieci. Na starsze za cały rok, a na młodsze za miesiące począwszy od miesiąca urodzenia, czyli od kwietnia. Łączna wysokość Waszych dochodów nie ma wpływu na możliwość korzystania z ulgi.

Dwoje dzieci – pełnoletnie nie uczące się i małoletnie – trzeba liczyć limit dochodów rodziców

Pytanie podatnika: Nasze pełnoletnie dziecko po zdaniu matury nie poszło na studia. Nie miało żadnych dochodów. W listopadzie urodziło się nam kolejne dziecko. Za ile miesięcy przysługuje nam ulga prorodzinna?

Odpowiedź Ministerstwa Finansów: Ulga prorodzinna przysługuje Wam:

- na pełnoletnie dziecko - za 8 miesięcy (także za miesiące wakacyjne - rok szkolny trwa do 31 sierpnia),

- na młodsze dziecko za 2 miesiące (od listopada).

Uwaga. Ustalamy limit dochodów rodziców umożliwiający skorzystanie z ulgi, bowiem w żadnym miesiącu roku ulga nie przysługiwała jednocześnie na dwoje dzieci.

Potwierdza to także Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydawanych przez siebie indywidualnych interpretacjach podatkowych. Przykładowo w interpretacji z 19 sierpnia 2022 r. (sygn. 0114-KDIP3-2.4011.603.2022.3.MN) Dyrektor KIS stwierdził:

„(…) ograniczenie omawianej ulgi polegające na wprowadzeniu limitu dochodów, stosownie do art. 27f ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, obejmuje rodziców posiadających jedno dziecko. Przy czym wskazać należy, że przy określaniu na potrzeby ulgi prorodzinnej liczby dzieci (niezależnie od liczby posiadanych dzieci) należy brać pod uwagę – ze wszystkimi tego konsekwencjami wynikającymi z ww. przepisów ustawy – tylko te dzieci, które spełniają wyżej określone kryteria uprawniające do zastosowania przedmiotowej ulgi, tj. dzieci małoletnie, w stosunku do których rodzic wykonuje władzę rodzicielską oraz wymienione w art. 6 ust. 4 pkt 2-3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, które rodzic utrzymuje w związku z wykonywaniem obowiązku alimentacyjnego.”

Tak samo Dyrektor KIS argumentował w interpretacjach:
- z 21 maja 2021 r. (sygn. 0114-KDIP3-2.4011.159.2021.3.MS), 
- z 18 marca 2020 r. (sygn. 0114-KDIP3-2.4011.8.2020.2.JK3).

Potwierdził to Dyrektor KIS w interpretacji wydanej 9 grudnia 2022 r. (sygn. 0112-KDIL2-1.4011.720.2022.1.AK). W interpretacji tej organ rozpatrywał sytuację podatniczki, która wraz z mężem wychowywała w 2021 roku dwoje uczących się dzieci: - starsze 17 czerwca 2021 r. ukończyło 18 lat, a na wakacjach pracowało i osiągnęło dochód powyżej 3089 zł (w 2021 roku taki był limit dochodów dziecka dla potrzeb ulgi prorodzinnej). Natomiast drugie dziecko w 2021 r. ukończyło 13 lat. Dochody małżonków (rodziców) w 2021 r. przekroczyły kwotę 112 000 zł.

Dyrektor KIS stwierdził:

„(…) fakt osiągnięcia przez Pani pełnoletnie dziecko kwoty przekraczającej limit 3089 zł – określony w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych – skutkuje utratą przez Panią w trakcie roku podatkowego w odniesieniu do starszego dziecka od miesiąca lipca 2021 r. prawa do odliczenia przedmiotowej ulgi.

W konsekwencji przysługuje Pani prawo do odliczenia ulgi prorodzinnej w związku ze sprawowaniem przez Panią władzy rodzicielskiej w odniesieniu do starszego dziecka za okres od stycznia do czerwca 2021 r. Natomiast za miesiące od lipca do grudnia 2021 r. w związku z przekroczeniem przez pełnoletnie dziecko kwoty dochodu 3089 zł ulga na to dziecko Pani nie przysługuje.

W związku z powyższym skoro przez cześć roku 2021 sprawowała Pani władzę rodzicielską jednocześnie wobec dwojga swoich małoletnich dzieci ma Pani prawo do odliczenia w ramach ulgi prorodzinnej kwot przysługujących Pani na starsze dziecko za miesiące od stycznia do czerwca 2021 r., natomiast w odniesieniu do młodszego dziecka ulga ta przysługuje Pani za cały 2021 r.”

Paweł Huczko