Czy rolnik płaci podatek dochodowy? Definicja działalności rolniczej w PIT

Przychody z działalności rolniczej nie są opodatkowane PIT

Przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT) nie stosuje się m.in. do przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej (zob. art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT). Jako, że rolnicy posiadają także czasem grunty leśne warto wspomnieć, że także przychody z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach są poza zakresem opodatkowania PIT.

Oznacza to, że osoby fizyczne nie płacą PIT jeżeli osiągają przychody wyłącznie z działalności rolniczej i nie mają tzw. działów specjalnych produkcji rolnej. W takiej sytuacji rolnicy płacą jedynie podatek rolny (a także podatek leśny jeżeli mają działki leśne), uzależniony od powierzchni posiadanych gruntów (użytków) rolnych.

Kluczowa jest tu zatem definicja działalności rolniczej, bo nie wszystkie przecież przychody rolnika są nieopodatkowane PIT a tylko te z działalności rolniczej.

Czym jest działalność rolnicza?

Definicję działalności rolniczej w kontekście opodatkowania podatkiem dochodowym znajdziemy w art. 2 ust. 2 ustawy o PIT. Zgodnie z tym przepisem działalnością rolniczą jest działalność polegająca na:

- wytwarzaniu, czyli produkcji produktów roślinnych lub zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych upraw albo hodowli lub chowu, w tym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego.

Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów w broszurze informacyjnej (sygn. 178818/K) z 2 lutego 2021 r.: stan nieprzetworzony to taki stan produktu, który nie różni się w sposób istotny od stanu, w jakim produkt ten znajdował się bezpośrednio po jego wytworzeniu. A zatem zastosowanie wobec produktu określonych procesów technologicznych, na skutek czego nabrał on nowych cech czy właściwości, wyklucza uznanie produktu za nieprzetworzony,

- produkcji warzywniczej, sadowniczej, szklarniowej i pod folią,

- produkcji roślin ozdobnych, grzybów uprawnych,

- hodowli i produkcji materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych,

- produkcji zwierzęcej typu przemysłowo-fermowego,

- hodowli ryb niezależnie od tego czy oparta jest o właściwy materiał hodowlany, czy też pochodzący z zakupu,

- a także działalność, w której minimalne okresy przetrzymywania zakupionych zwierząt i roślin, w trakcie których następuje ich biologiczny wzrost (licząc od dnia nabycia), wynoszą co najmniej:

1) miesiąc – w przypadku roślin,
2) 16 dni – w przypadku wysokointensywnego tuczu specjalizowanego gęsi lub kaczek,
3) 6 tygodni – w przypadku pozostałego drobiu rzeźnego,
4) 2 miesiące – w przypadku pozostałych zwierząt
- licząc od dnia nabycia.

Warto zauważyć, że nie są wyłączone z opodatkowania podatkiem dochodowym uzyskiwane przez rolników przychody ze stosunku pracy (np. ze spółdzielczego stosunku pracy).
W szczególności opodatkowany PIT jest przychód z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, za który uważa się wszelkie przychody, o których mowa w art. 11 ustawy o PIT, uzyskane przez członka spółdzielni lub jego domownika z tytułu wkładu pracy oraz innych tytułów przewidzianych w statucie spółdzielni, po wyłączeniu z tych przychodów udziałów w dochodzie podzielnym spółdzielni z tytułu działalności rolniczej, z wyjątkiem polegającej na prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej (art. 12 ust. 6 ustawy o PIT).

Podatkiem dochodowym są też objęte np. emerytury, renty i inne świadczenia z ubezpieczeń społecznych otrzymywane przez rolników.

Czym są przychody z działalności rolniczej?

Jak już wspomniano przychody z działalności rolniczej zostały wyłączone z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Podatkiem dochodowym (PIT) objęte są natomiast dochody z tej części działalności rolniczej, którą w ustawie o PIT określa się jako działy specjalne produkcji rolnej.

Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów przychody z działalności rolniczej nie podlegają opodatkowaniu PIT niezależnie od tego czy działalność prowadzona jest na gruntach własnych czy też na gruntach wydzierżawionych od innych podmiotów. Jest to produkcja wykonywana na gruntach znajdujących się we władaniu podatnika i jest prowadzona przez niego w sposób bezpośredni (własna produkcja rolnicza).

Wyżej wskazana definicja działalności rolniczej w ustawie o PIT określa w ujęciu rzeczowym rodzaje działalności zaliczane do działalności rolniczej. Przyjmując tę działalność za źródło przychodów należy, zdaniem MF, uznać wszystkie przychody z tego źródła za ich integralną część.

Ministerstwo Finansów przykładowo wskazuje, że do przychodów z działalności rolniczej zalicza się, m.in.:

• odszkodowania związane ze stratami w uprawach i płodach rolnych,
• zwrot podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej,
• różnice kursowe związane ze spłatą zobowiązań dotyczących działalności rolniczej (np. z tytułu dostaw surowców do produkcji rolnej, pożyczek uzyskanych na działalność rolniczą),
• środki produkcji przekazane członkom grupy producentów rolnych - zarówno przychody członków grupy producentów rolnych pochodzące ze sprzedaży produktów rolnych oraz z tytułu nieodpłatnie przekazanych im środków produkcji, służących do wytworzenia produktów rolnych, dla których ta grupa została utworzona, należałoby uznać za stanowiące przychody z działalności rolniczej prowadzonej w ich gospodarstwach rolnych,
• przychody ze sprzedaży obornika, jako produktu ubocznego prowadzonej działalności rolniczej,
• przychody z tytułu odsetek za zwłokę od kontrahenta w związku z zapłatą po terminie należności dotyczących działalności rolniczej,
• przychody z uprawy wierzby energetycznej jak również dopłaty bezpośrednie otrzymane w związku z uprawą wierzby energetycznej zaliczane są do przychodów z działalności rolniczej,
• przychody z produkcji sadowniczej,
• przychody ze sprzedaży wyprodukowanej trawy - trawa rolowana,
• przychody z dzierżawy gruntów na cele rolnicze (zob. np. interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 19 stycznia 2021 r., sygn. 0112-KDIL2-2.4011.790.2020.1.MM),
• przychody z suszenia warzyw z własnych upraw,
• przychody ze sprzedaży sprasowanej słomy pochodzącej z własnego gospodarstwa rolnego,
• przychody z hodowli strusi - nie dotyczy to jednakże sytuacji, w których okresy przetrzymywania zakupionych strusi, w trakcie których następuje ich biologiczny wzrost, wynoszą: mniej niż 6 tygodni w przypadku pozostałego drobiu rzeźnego lub 2 miesiące - w przypadku pozostałych zwierząt, licząc od dnia nabycia.
• przychody z hodowli małpek - do działów specjalnych produkcji rolnej nie zalicza się hodowli małp, bowiem w Tabeli rodzajów i rozmiarów działów specjalnych produkcji rolnej oraz norm szacunkowych dochodu rocznego, w specyfice rodzajowej tego typu hodowla nie została wymieniona,
• przychody z hodowli ślimaków afrykańskich,
• przychody z hodowli karaczanów, o ile w istocie nie są one zaliczane do entomofagów,
• przychody z hodowli much plujek,
• przychody z uprawy roślin i hodowli krewetek,
• przychody z chowu i hodowli zajęcy,
• świadczenie pomocowe wypłacane plantatorom buraków, którzy ponieśli szkodę w danym roku na skutek niekorzystnych warunków pogodowych.

Jakich przychodów nie zalicza się do przychodów z działalności rolniczej?

Ministerstwo Finansów dodatkowo wyjaśnia, że do przychodów z działalności rolniczej nie zalicza się m. in.:
- przychodów z działalności rolniczej stanowiącej działy specjalne produkcji rolnej, a także
- innych przychodów pomimo tego, że są one związane z prowadzeniem działalności rolniczej (wymienione przykładowo poniżej).

Nie stanowią działalności rolniczej przychody związane z tą działalnością, ale nie będące przychodami z tej działalności, np:

• przychody ze sprzedaży całości lub części nieruchomości wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego jeżeli sprzedaż ta następuje przed upływem 5-ciu lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie całości lub części zbywanej nieruchomości, lub doraźnej sprzedaży zbędnych środków trwałych, np. gruntów lub budynków inwentarskich - (zob. odpowiedź Ministra Finansów z dnia 8 lipca 2009 r. na interpelację nr 9983 w zakresie CIT, czy interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 14 stycznia 2021 r., sygn. 0113-KDWPT.4011.248.2020.1.ASZ).
• działalność z zakresie przetwórstwa rolnego i spożywczego - natomiast działalnością rolniczą jest działalność polegająca na wytwarzaniu produktów roślinnych lub zwierzęcych - w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych upraw albo hodowli lub chowu (...),
• nagrody wydawane rolnikom – osobom fizycznym w programie lojalnościowym w związku ze zrealizowanym przez nich określonym wolumenem zakupów produktów objętych tym programem,
• usługi związane z produkcją roślinną i zwierzęcą oraz inne związane z gospodarką rolniczą,
• usługi związane z ciągnikami i maszynami rolniczymi oraz urządzeniami dla rolnictwa,
• z odsetek od środków pieniężnych na rachunkach bankowych,
• najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze,
• opieka nad stawem,
• przychody ze zbywania gliny, piasku, żwiru, które są wydobywane przy budowie zbiorników wodnych osiągane przez rolników - uzyskany przez rolnika prowadzącego gospodarstwo rolne przychód ze sprzedaży zbędnego urobku powstającego podczas budowy stawu rybnego nie stanowi przychodu z działalności rolniczej. Nie stanowi też przychodu z działalności rolniczej przychód ze sprzedaży usuniętych z otoczenia stawu drzew i gałęzi,
• zbycie lub wydzierżawienie prawa do przyznanej indywidualnej kwoty mlecznej,
• przychód powstały w wyniku przedawnionych zobowiązań pochodzących z działalności rolniczej,
• czynność przetrzymywania zakupionego ziarna zbóż, jego suszenia i czyszczenia w sytuacji przeznaczenia do działalności o charakterze przetwórczym (np. działalności gorzelniczej),
• przychód pochodzący ze środków pomocowych realizowanych w ramach wspólnej Polityki Rolnej UE w zakresie określonym przepisami dot. organizacji rynków: owoców i warzyw, chmielu, tytoniu oraz suszu paszowego,
• z umów kontrakcyjnych otrzymane przez kontraktującego (podmiot skupiający produkty roślinne i zwierzęce).

Czym są działy specjalne produkcji rolnej?

Jak już wyżej wspomniano, mimo wyłączenia spod opodatkowania PIT-em przychodów z działalności rolniczej, podatkiem dochodowym od osób fizycznych objęte są dochody z tej części działalności rolniczej, którą w ustawie o PIT określa się jako działy specjalne produkcji rolnej. Zgodnie z art. 2 ust. 3-3a ustawy o PIT  działami specjalnymi produkcji rolnej są:

- uprawy w szklarniach (powyżej 25 m² powierzchni) i ogrzewanych tunelach foliowych (powyżej 50 m² powierzchni),
- uprawy grzybów i ich grzybni (powyżej 25 m² powierzchni uprawowej),
- uprawy roślin „in vitro” (powyżej 1 m² powierzchni półek),
- fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego (powyżej 100 sztuk) i nieśnego (powyżej 80 sztuk),
- wylęgarnie drobiu (bez względu na liczbę),
-  hodowla i chów zwierząt futerkowych (powyżej 50 samic stada podstawowego w przypadku nutrii i królików i powyżej 1 samicy stada podstawowego w przypadku lisów, jenotów, norek, tchórzofretek i szynszyli) i laboratoryjnych (bez względu na liczbę),
-  hodowla dżdżownic (powyżej 1 m² powierzchni łoża hodowlanego),
- hodowla entomofagów (powyżej 1 m² powierzchni upraw roślin żywicielskich),
- hodowla jedwabników (powyżej 1 dm³ kokonów),
- prowadzenie pasiek (powyżej 80 rodzin),
- hodowla i chów poza gospodarstwem rolnym następujących zwierząt: psów rasowych, kotów rasowych, koni, ryb akwariowych powyżej 700 dm³ objętości akwarium, obliczonej według wewnętrznych długości krawędzi, owiec – powyżej 10 sztuk, świni – powyżej 50 sztuk, bydła i cieląt – powyżej 10 sztuk, krów – powyżej 5 sztuk.

Warto wskazać, że ilekroć w ustawie o PIT jest mowa o gospodarstwie rolnym, oznacza to gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów ustawy o podatku rolnym.

Nie stanowią działów specjalnych produkcji rolnej uprawy, hodowla i chów zwierząt w rozmiarach nieprzekraczających ww. wielkości określonych w załączniku nr 2 do ustawy o PIT.

opracował Paweł Huczko