Rejestracja gospodarstwa jako czynnego podatnika VAT – problemy praktyczne

Niestety rolnicy chcący rozliczać się na zasadach ogólnych już na samym początku – w momencie rejestracji jako podatnik VAT czynny, czyli w momencie wypełniania i składania zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R, mogą popełnić szereg błędów, których skutkiem będzie utrata prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego. Największą pułapką jest art. 15 ust. 4 ustawy o VAT.

Autopromocja

Wymieniony przepis wprowadza bowiem zasadę, że do złożenia zgłoszenia rejestracyjnego uprawniona jest tylko i wyłącznie jedna osoba fizyczna spośród tych, które prowadzą wspólne gospodarstwo rolne, leśne lub rybackie. Dokonanie zgłoszenia rejestracyjnego skutkuje tym, że faktury dotyczące tego gospodarstwa będą wystawiane na tę właśnie osobę, która dokonała zgłoszenia rejestracyjnego. Jednocześnie ta sama osoba występować będzie w roli zbywcy (dostawcy) przy sprzedaży (dostawie) produktów rolnych, bądź też usługodawcy przy świadczeniu usług rolniczych.

Tak sformułowany przepis stanowi dla podatników pułapkę podatkową co najmniej z dwóch powodów:

Po pierwsze organy podatkowe konsekwentnie stoją na stanowisku, że wystawienie faktury zakupu na drugiego współwłaściciela gospodarstwa, powoduje utratę prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego zawartego na takiej fakturze. Taka interpretacja przepisów jest niezgodna z duchem zasady neutralności podatku VAT i ogranicza prawa współmałżonków niezgłoszonych jako czynnych podatników VAT do prowadzenia spraw wspólnego gospodarstwa rolnego. Ustawodawca ewidentnie popełnił błąd regulując ten problem właśnie w ten sposób. Moim zdaniem powinno to być uregulowane na takich samych zasadach jak spółki cywilne. Gospodarstwo rolne jest bowiem prowadzone przez dwie osoby i prościej byłoby by w takich sytuacjach nadawany był odrębny numer NIP dla gospodarstwa jako własności wspólnej dwóch osób. Warto zauważyć, że sądownictwo administracyjne w tej sprawie stanęło po stronie podatników (wyrok NSA z dnia 24 lipca 2008 r. sygn. akt I FSK 818/07).

Autopromocja

Nowelizacja VAT 2025.
Praktyczny webinar INFORAKADEMII

Sprawdź

Po drugie ustawa o VAT nie definiuje w ogóle pojęcia: wspólne gospodarstwo rolne. Wbrew pozorom interpretacja tego pojęcia rodzi szereg problemów. Może się bowiem zdarzyć taka sytuacja, że dwie osoby (np. mąż i żona lub inni krewni) będą współwłaścicielami gospodarstwa rolnego oraz wyłącznymi właścicielami innych gospodarstw rolnych nabytych z majątku odrębnego (w przypadku małżonków). Zdarzają się przecież tego typu sytuacje, że jeden ze współmałżonków otrzymuje w darowiźnie do majątku odrębnego (np. od rodziców) gospodarstwo rolne oraz jest współwłaścicielem gospodarstwa rolnego nabytego w trakcie trwania małżeństwa w ramach ustawowego ustroju wspólności majątkowej. W takiej sytuacji taka osoba znajduje się w posiadaniu dwóch różnych gospodarstw rolnych: jednego – stanowiącego jego wyłączną własność i drugiego – objętego wspólnością majątkową małżeńską. W zależności od tego, który z małżonków złoży zgłoszenie rejestracyjne VAT-R skutek zarejestrowania się jako podatnika VAT czynnego obejmie tylko jedno bądź oba gospodarstwa rolne.

Polecamy: Komplet : IFK + MK + Infororganizer

Kasy fiskalne 2015 / 2016 – zwolnienia

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Małżeństwo prowadzi wspólnie gospodarstwo rolne, w skład którego wchodzą grunty nabyte przez męża do majątku odrębnego w drodze darowizny oraz nabyte wspólnie z żoną w tracie trwania małżeństwa. Rejestracji gospodarstwa rolnego jako czynnego podatnika VAT dokonuje żona, stając się jego przedstawicielem.

W świetle przepisów o VAT zgłoszenie się jako czynnego podatnika VAT powinno mieć skutek tylko w odniesieniu do gospodarstwa objętego ustrojem wspólności majątkowej, ponieważ żona nie miała podstaw prawnych do rozporządzania gospodarstwem stanowiącym majątek odrębny męża, ani do składania żadnych oświadczeń woli wiążących lub mających skutek prawny do takiej nieruchomości.

W efekcie to żona jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT, rozliczającym podatek VAT ze wspólnie prowadzonego gospodarstwa rolnego, ale tylko z tej części gospodarstwa rolnego, które stanowi ich własność na zasadach wspólności majątkowej.

Niestety organy podatkowe pojęcie „wspólne gospodarstwo rolne” próbują interpretować jako gospodarstwo rolne „wspólnie prowadzone” i rozciągać skutki rejestracji jednego gospodarstwa rolnego (np. objętego wspólnością majątkową) na wszystkie inne stanowiące własność odrębną małżonków.

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Kalkulatory

Podyskutuj o tym na naszym FORUM