REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

PIT od grantów naukowych - międzynarodowa mobilność naukowców

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
PwC Studio
Serwis prawno-podatkowy PwC
PIT od grantów naukowych - międzynarodowa mobilność naukowców
PIT od grantów naukowych - międzynarodowa mobilność naukowców

REKLAMA

REKLAMA

Granty, które otrzymują naukowcy w ramach programów Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW) wspierających międzynarodową współpracę naukową są przedmiotem wątpliwości podatkowych na gruncie podatku PIT. Obecnie funkcjonuje program „Mobilność Plus”, wcześniej był program „Wsparcie międzynarodowej mobilności naukowców".

Istotą tych programów było i jest przyznawanie grantów na dofinansowanie udziału wybranych naukowców w projektach badawczych, prowadzonych w zagranicznych ośrodkach naukowych.

REKLAMA

REKLAMA

 Dwa przelewy i dwie umowy 

Wspomniane dofinansowanie obejmuje pokrycie kosztów podróży do zagranicznego ośrodka, a także kosztów pobytu za granicą. Ponadto jego wysokość jest kalkulowana w taki sposób, by uczestnik projektu mógł wyjechać z rodziną. O przyznaniu grantów decyduje Minister Nauki po rozpatrzeniu wniosków składanych przez wydziały szkół wyższych, instytuty PAN oraz inne jednostki zatrudniające naukowców. 

Po decyzji Ministra zawiera się trójstronną umowę między MNiSW, jednostką naukową i naukowcem, który ma otrzymać dofinansowanie. Zgodnie z tą umową, MNiSW przekazuje środki jednostce naukowej, a ta przekazuje je dalej – swojemu pracownikowi, który wyjeżdża na zagraniczny projekt. Dla sprecyzowania stosunków między jednostką a beneficjentem programu, zawiera się dodatkową umowę dwustronną. 

REKLAMA

Pierwsza próba: stypendium

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Kwoty otrzymywane przez naukowców – z reguły chodzi o pieniądze przekraczające 100 tys. zł. w skali roku – musiały wywołać pytania o ich skutki podatkowe. W pierwszej kolejności pytali sami naukowcy, którzy chcieli wiedzieć, czy granty są opodatkowane PIT-em czy zwolnione. Dla wyjaśnienia tej kwestii, składali wnioski o interpretacje indywidualne. Co ciekawe, pierwsze rozstrzygnięcia organów podatkowych były dla ludzi nauki korzystne.

Dyrektorzy izb skarbowych jednolicie zgadzali się z wnioskodawcami, że granty były całkowicie wolne od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 39 ustawy o PIT.

Przepis ten przewiduje zwolnienie m.in. dla stypendiów naukowych, których zasady przyznawania zostały zatwierdzone przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego po zasięgnięciu opinii Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W związku z tym wydawało się, że kluczem do sukcesu jest wykazanie, że grant może być uznany za stypendium naukowe. Jak już wspomnieliśmy, w pierwszym odruchu organy podatkowe wychodziły podatnikom naprzeciw. 

Korzystna praktyka zaczęła się załamywać w 2010 r., kiedy jeden z dyrektorów IS wydał decyzję wymiarową, która stała w sprzeczności z wcześniejszymi interpretacjami. Definitywny koniec korzystnej praktyki nastąpił wraz z dwoma wyrokami NSA z 14 lutego 2012 r. (sygn: II FSK 1534/10 i II FSK 1604/10). W obydwu wyrokach NSA uznał, że dofinansowanie otrzymywane w ramach programu „Wsparcie międzynarodowej mobilności naukowców” nie może być uważane za „stypendium naukowe”, a co za tym idzie – nie jest objęte zwolnieniem, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 39 ustawy o PIT.

Druga próba: świadczenia pomocy materialnej 

Odrzucając możliwość stosowania przepisu o stypendiach, NSA początkowo nie wypowiadał się na temat innych zwolnień, które mogłyby zostać wzięte pod uwagę w kontekście programów mobilności naukowców. W pierwszym okresie po załamaniu się korzystnej praktyki opartej na zwolnieniu dla stypendiów, naukowcy chętnie sięgali po zwolnienie wskazane w art. 21 ust. 1 pkt 40, dotyczące „świadczeń pomocy materialnej dla uczniów, studentów, uczestników studiów doktoranckich i osób uczestniczących w innych formach kształcenia”. 

Co prawda organy podatkowe zgodnie twierdziły, że to zwolnienie także się nie stosuje, ale z początku ich podejście było odrzucane w większości wyroków sądowych. Taki był stan orzecznictwa, kiedy po raz pierwszy pisaliśmy o programie mobilności naukowców (artykuł z lipca 2012 r.). Jednakże ta tendencja także się załamała – wraz z wyrokiem NSA z 12 kwietnia 2013 r. (II FSK 1700/11). Zanim zreferujemy ten wyrok, musimy zrobić dygresję na temat konstrukcji zwolnienia opisanego w art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy o PIT.

Cztery warunki w tym jeden sporny

Wspomniany powyżej przepis (jego pełne brzmienie zostało przedstawione w wyborze przepisów pod artykułem) przyznaje prawo do zwolnienia, które zależy od spełnienia czterech warunków. Dla uzyskania zwolnienia naukowiec musi wykazać, że: 

a) dofinansowanie udziału w zagranicznym projekcie badawczym było „świadczeniem pomocy materialnej”;

b) dofinansowanie zostało przyznane w związku z udziałem „w innych formach kształcenia” (innych niż te, w których biorą udział uczniowie, studenci i doktoranci);

c) środki na dofinansowanie pochodziły z budżetu państwa i

d) wspomniane powyżej środki zostały przyznane na podstawie regulacji wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 40, z których kluczowe znaczenie ma Prawo o szkolnictwie wyższym. 

Nigdy nie było większego sporu, że naukowiec uczestniczący w programie wspierania mobilności międzynarodowej spełnia pierwsze trzy warunki. Wątpliwości dotyczyły warunku czwartego, czyli podstawy prawnej otrzymywania środków na dofinansowanie. Analizowany przepis uzależnia stosowanie zwolnienia od tego, czy pomoc materialna została przyznana na podstawie Prawa o szkolnictwie wyższym. Tymczasem granty, o których tutaj piszemy, są przyznawane na podstawie ustawy o zasadach finansowania nauki z 2010 r. (dawniej stosowano ustawę o tej samej nazwie z 2004 r.). 

Interpretacja szeroka…

Korzystna linia orzecznictwa opierała się na przekonaniu, że powyższa różnica (ustawa o zasadach finansowania nauki zamiast Prawa o szkolnictwie wyższym) jest nieistotna. Sądy uznawały, że sformułowanie „Prawo o szkolnictwie wyższym” powinno być rozumiane szeroko – jako odesłanie do wszystkich przepisów regulujących zasady tego szkolnictwa, nie wyłączając ustawy o zasadach finansowania nauki. Dlatego dofinansowanie otrzymane na podstawie tej ustawy też powinno być objęte zwolnieniem wskazanym w art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy o PIT.

Dochodząc do takiej konkluzji, sądy odwoływały się do kilku argumentów. Jednym z najważniejszych było spostrzeżenie, że – odsyłając do „Prawa o szkolnictwie wyższym” – ustawodawca nie wskazał jego daty i adresu publikacyjnego. To zaś mogło sugerować, że nie miał na myśli konkretnej ustawy, ale ogół przepisów regulujących zagadnienia szkolnictwa wyższego. Trzeba bowiem dodać, że kiedy ustawa podatkowa odsyła do innego aktu normatywnego, podawanie jego daty i adresu publikacyjnego jest normą (do wyjątków należą odesłania do kodeksów, gdzie takie informacje są na ogół pomijane).

…może być błędna

Niestety powyższa argumentacja została podważona we wspomnianym już wyroku NSA z 12 kwietnia 2013 r. (II FSK 1700/11). Sędziowie NSA dostrzegli ważny kontrargument, który wypadł z pola widzenia sądom pierwszej instancji. Okazuje się, że brak daty i adresu publikacyjnego w odesłaniu do Prawa o szkolnictwie wyższym może być łatwo wytłumaczony. Odesłanie to zostało zawarte w art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy o PIT, a obowiązujące brzmienie tego przepisu zostało ustalone… ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym. Można zatem zrozumieć, że formułując przepis podatkowy, ustawodawca, a jeszcze bardziej projektodawca – nie znali daty ani adresu publikacyjnego ustawy do której odsyłali, skoro odesłanie miało być skutkiem tej właśnie ustawy.

Podsumowując te wywody, musimy stwierdzić, że NSA odrzucił tezę, jakoby granty z programu międzynarodowej mobilności naukowców były objęte zwolnieniem z art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy o PIT. Wydaje się przy tym, że konkluzja NSA jest prawidłowa.

Światło w tunelu

Czy to oznacza, że naukowiec biorący udział w programach, o których tutaj mowa, musi zapłacić podatek od całego grantu? Okazuje się, że niekoniecznie. Praktyka sądowa stworzyła kolejną furtkę, która pozwala skorzystać ze zwolnienia w odniesieniu do części dofinansowania.

Przepisy ustawy o PIT – art. 21 ust. 1 pkt 39 i pkt 40 – budziły dotąd największe zainteresowanie, dlatego że stwarzały nadzieję na objęcie grantu całkowitym zwolnieniem. Teraz, kiedy te nadzieje stają się nieaktualne, beneficjenci programów międzynarodowej mobilności mogą skierować swoją uwagę na zupełnie inny przepis. Przepis, który dotąd był na uboczu sporów o opodatkowanie dofinansowania dla wyjeżdżających naukowców.

Druki PIT 2013 / 2014 - PIT-37, PIT-36 i inne formularze do rozliczeń rocznych

Kiedy impreza integracyjna jest przychodem pracownika

Przekazanie składnika majątku firmy na cele osobiste - skutki w PIT i VAT

Zwolnienie częściowe: aprobata NSA

Idzie tutaj o art. 21 ust. 1 pkt 16 ustawy o PIT, który stwierdza, że wolne od podatku są m.in. diety i należności za czas podróży służbowej pracownika – do wysokości określonej w odrębnych przepisach (pełne brzmienie art. 21 ust. 1 pkt 16 zostało podane w wyborze przepisów na końcu artykułu). Wspomniane tutaj „odrębne przepisy” to rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej  z 29 stycznia 2013 r. w sprawie „należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej”. Rozporządzenie to obowiązuje od 1 marca 2013 r. We wcześniejszych latach obowiązywało bardzo podobne rozporządzenie z 19 grudnia 2002 r.

W świetle tych regulacji pracownik sfery budżetowej, który wykonuje zagraniczną podróż służbową ma prawo do dziennej diety, a także do zwrotu niektórych kosztów, z czego najważniejsze są koszty noclegów. Co z tego wynika dla naukowców korzystających z programu międzynarodowej mobilności? Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez NSA w wyroku z 12 października 2012 r. (sygn. II FSK 309/11), tacy naukowcy mogą uznać, że otrzymane przez nich dofinansowanie jest wolne od podatku do wysokości należności, które zostałyby im przyznane, gdyby odbywali podróż służbową jako pracownicy sfery budżetowej. Podstawą takiego rozstrzygnięcia był powołany już art. 21 ust. 1 pkt 16 ustawy o PIT.


O jakich kwotach mówimy

Po dokładniejszym zbadaniu, jakie kwoty mogą być zwolnione od opodatkowania dzięki temu ostatniemu przepisowi, dochodzimy do wniosku, że zwolnienie może objąć większą część dofinansowania otrzymanego w ramach programu mobilności. Z reguły takie dofinansowanie opiewa na kwotę, która oscyluje w okolicach 150 tys. zł w skali roku. Z kolei dokładna wartość zwolnienia zależy od  stopnia udokumentowania wydatków poniesionych w związku z udziałem w zagranicznym projekcie badawczym, a także od kraju, w jakim ten projekt się odbywał.

W związku z konstrukcją rozporządzeń Ministra Pracy i Polityki Społecznej dwie najważniejsze pozycje wpływające na rozmiary zwolnienia to dzienna dieta oraz koszty noclegowe. Ta pierwsza zależy wyłącznie od kraju, do jakiego wyjechał naukowiec w ramach programu mobilności. Dla przykładu, jeżeli tym krajem jest Francja, naukowiec może odliczyć diety w wysokości 50 euro za każdy dzień. Może też odliczyć udokumentowane koszty noclegu do wysokości 180 euro za każdy dzień (podana wysokość limitu również dotyczy pobytu we Francji). Jeżeli nie ma dokumentów potwierdzających poniesienie kosztów noclegowych, naukowiec może odliczyć koszty zryczałtowane, wynoszące 25 proc. limitu; wobec tego w tym drugim przypadku odliczenie kosztów noclegowych wyniesie 45 euro dziennie.

Okazuje się zatem, że w przypadku wyjazdu do Francji, częściowe zwolnienie od podatku może objąć przychód o wartości 95 euro dziennie (zakładając brak dokumentów potwierdzających poniesienie kosztów noclegowych). Daje to ok. 2850 euro miesięcznie i ponad 34 tys. euro w skali rocznej. W efekcie różnica między przychodem z tytułu grantu i kwotą zwolnioną od podatku jest stosunkowo niewielka; może się nawet zdarzyć, że zwolnienie częściowe będzie w istocie zwolnieniem całkowitym.

Trzeba przy tym zaznaczyć, że stawki diet oraz limitów noclegowych, jakie zostały podane powyżej, pochodzą z rozporządzenia obowiązującego od 1 marca 2013 r. Stawki obowiązujące wcześniej były nieco niższe. Poza tym relatywnie wysokie są stawki obowiązujące przy wyjazdach do Francji. Dla większości innych krajów rozporządzenie przewiduje stawki niższe.  

Wyrok podsumowujący orzecznictwo

Ostatnie orzeczenie dotyczące zwolnień dla naukowców korzystających z programów międzynarodowej mobilności zapadło w ubiegłym miesiącu. Był to wyrok WSA w Krakowie z 9 maja 2013 r. (I SA/Kr 281/13). Sąd rozpatrywał skargę na interpretację indywidualną, w której organ podatkowy (Dyrektor IS w Katowicach) wyraził bardzo restrykcyjny pogląd, wedle którego naukowcy, o których tutaj mowa, nie mogą korzystać z żadnych zwolnień, a więc powinni płacić PIT od całości dofinansowania.

Sąd uchylił tę interpretację, a uzasadnienie wyroku może być uważane za podsumowanie dotychczasowego orzecznictwa. Stwierdzono w nim, że podatnik nie może korzystać ze zwolnień całkowitych wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 39 i 40 ustawy o PIT, ale może skorzystać ze zwolnienia częściowego, które wynika z art. 21 ust. 1 pkt 16 ustawy o PIT. Uzasadniając obydwie tezy, WSA powołał się na orzeczenia NSA, o których wspomnieliśmy powyżej. 

Wybór przepisów

Art. 21.

1. Wolne od podatku dochodowego są:

16) diety i inne należności za czas:

a) podróży służbowej pracownika,

b) podróży osoby niebędącej pracownikiem

– do wysokości określonej w odrębnych ustawach lub w przepisach wydanych przez ministra właściwego do spraw pracy w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju, z zastrze-żeniem ust. 13;

39) stypendia otrzymywane na podstawie przepisów o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, stypendia doktoranckie otrzymywane na podstawie przepisów – Prawo o szkolnictwie wyższym oraz inne stypendia naukowe i za wyniki w nauce, których zasady przyznawania zostały zatwierdzone przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego po zasięgnięciu opinii Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego albo przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania;

40) świadczenia pomocy materialnej dla uczniów, studentów, uczestników studiów doktoranckich i osób uczestniczących w innych formach kształcenia, pochodzące z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz ze środków własnych szkół i uczelni – przyznane na podstawie przepisów o systemie oświaty oraz Prawo o szkolnictwie wyższym;

Piotr Kaim, doradca podatkowy

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
KSeF dla rolników – rewolucja, która zapuka do gospodarstw w 2026 roku

Cyfrowa rewolucja wkracza na wieś! Już w 2026 roku także rolnik będzie musiał zmierzyć się z KSeF – Krajowym Systemem e-Faktur. Czy jesteś gotowy na koniec papierowych faktur, łatwiejsze rozliczenia i nowe wyzwania technologiczne? Sprawdź, co dokładnie się zmienia i jak przygotować swoje gospodarstwo, żeby nie zostać w tyle.

KSeF już za rogiem: 5 pułapek, które mogą sparaliżować Twoją firmę – jak się przed nimi uchronić?

Do obowiązkowego KSeF zostało już niewiele czasu. Choć większość firm twierdzi, że jest gotowa, praktyka pokazuje coś zupełnie innego. Niespodziewane błędy w testach, odrzucane faktury czy awarie mogą sparaliżować sprzedaż. Sprawdź pięć najczęstszych pułapek i dowiedz się, jak ich uniknąć.

Mały ZUS 2026: Podwyżka może niewielka, ale składka zdrowotna znów boli

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dna 11 września 2025 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokość minimalnej stawki godzinowej w 2026 r., minimalne wynagrodzenie w 2026 roku wyniesie 4806 zł, a minimalna stawka godzinowa 31,40 zł. Minimalne wynagrodzenie wpłynie również na wysokość preferencyjnych składek ZUS, tzw. mały ZUS oraz limit dla działalności nierejestrowanej. Znaczny wzrost też nastąpi w składce zdrowotnej.

KSeF 2026 - Jeszcze można uniknąć katastrofy. Prof. Modzelewski polemizuje z Ministerstwem Finansów

Niniejsza publikacja jest polemiką prof. Witolda Modzelewskiego z tezami i argumentacją resortu finansów zaprezentowanymi w artykule: „Wystawianie faktur w KSeF w 2026 roku. Wyjaśnienia Ministerstwa Finansów”. Śródtytuły pochodzą od redakcji portalu infor.pl.

REKLAMA

Rolnicy i rybacy muszą szykować się na zmiany – nowe przepisy o pomocy de minimis już w drodze!

Rolnicy i rybacy w całej Polsce powinni przygotować się na nadchodzące zmiany w systemie wsparcia publicznego. Rządowy projekt rozporządzenia wprowadza nowe obowiązki dotyczące informacji, które trzeba będzie składać, ubiegając się o pomoc de minimis. Nowe przepisy mają ujednolicić formularze, zwiększyć przejrzystość oraz zapewnić pełną kontrolę nad dotychczas otrzymanym wsparciem.

Wystawienie faktury VAT (ustrukturyzowanej) w KSeF może naruszać tajemnicę handlową lub zawodową

Czy wystawienie faktury ustrukturyzowanej może naruszać tajemnicę handlową lub zawodową? Na to pytanie odpowiada na prof. dr hab. Witold Modzelewski.

TSUE: Sąd ma ocenić, czy klauzula WIBOR szkodzi konsumentowi ale nie może oceniać samego wskaźnika

Sąd krajowy ma obowiązek dokonania oceny, czy warunek umowny dotyczący zmiennej stopy oprocentowania opartej o WIBOR, powoduje znaczącą nierównowagę ze szkodą dla konsumenta - oceniła Rzeczniczka Generalna TSUE w opinii opublikowanej 11 września 2025 r. (sprawa C‑471/24 - J.J. przeciwko PKO BP S.A.) Dodała, że ocena ta nie może jednak odnosić się do wskaźnika WIBOR jako takiego ani do metody jego ustalania.

Kiedy ZUS może przejąć wypłatę świadczeń od przedsiębiorcy? Konieczny wniosek od płatnika lub ubezpieczonego

Brak płynności finansowej płatnika składek, zatrudniającego powyżej 20 osób, może utrudniać mu regulowanie świadczeń na rzecz pracowników, takich jak zasiłek chorobowy, zasiłek macierzyński czy świadczenie rehabilitacyjne. ZUS może pomóc w takiej sytuacji i przejąć wypłatę świadczeń. Potrzebny jest jednak wniosek płatnika lub ubezpieczonego.

REKLAMA

W 2026 roku 2,8 mln firm musi zmienić sposób fakturowania. Im szybciej się przygotują, tym większą przewagę zyskają nad konkurencją

W 2026 roku ponad 2,8 mln przedsiębiorstw w Polsce zostanie objętych obowiązkiem korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Dla wielu z nich będzie to największa zmiana technologiczna od czasu cyfryzacji JPK. Choć Ministerstwo Finansów zapowiada tę transformację jako krok ku nowoczesności, dla MŚP może oznaczać konieczność głębokiej reorganizacji sposobu działania. Eksperci radzą przedsiębiorcom: czas wdrożenia KSeF potraktujcie jako inwestycję.

Środowisko testowe KSeF 2.0 (dot. API) od 30 września, Moduł Certyfikatów i Uprawnień do KSeF 2.0 od 1 listopada 2025 r. MF: API KSeF 1.0 nie jest kompatybilne z API KSeF 2.0

Ministerstwo Finansów poinformowało w komunikacie z 10 września 2025 r., że wprowadzone zostały nowe funkcjonalności wcześniej niedostępne w API KSeF1.0 (m.in. FA(3) z węzłem Zalacznik, tryby offline24 czy certyfikaty KSeF). W związku z wprowadzonymi zmianami konieczna jest integracja ze środowiskiem testowym KSeF 2.0., które zostanie udostępnione 30 września.

REKLAMA