Kiedy podatnik nie poniesie odpowiedzialności karnej?

Instytucja czynnego żalu (art. 16 k.k.s.)

Określenie „czynny żal” odnosi się do zachowania sprawcy wykroczenia lub przestępstwa skarbowego. Polega ono na dobrowolnej rezygnacji, odstąpieniu od popełnienia zabronionego czynu lub zapobiegnięciu wystąpienia skutku przestępczego jeszcze w czasie popełniania wykroczenia lub przestępstwa. Dzięki temu może on uniknąć nałożenia kary.

Sprawca musi świadomie powiadomić o swoim czynie organ ścigania (Policja, Urząd Skarbowy, Urząd Celny), wiedzieć o tym, że czyn ten był przestępstwem. Natomiast przyczyny, z powodu których tak postępuje, jego pobudki nie odgrywają większej roli.

Aby móc skorzystać z tej instytucji muszą być spełnione następujące warunki:

1) zawiadomienie przez sprawcę o popełnieniu czynu oraz ujawnienie organowi ścigania istotnych okoliczności czynu

Czynny żal będzie polegał na zawiadomieniu o popełnieniu czynu zabronionego organu ścigania (np. Urzędu Skarbowego), ujawnieniu w jakich okolicznościach został dokonany, w szczególności należy wskazać osoby, które także uczestniczyły w tym wykroczeniu/przestępstwie. Osoba, która zna pozostałych współsprawców a nie wyjawi ich, utraci szansę skorzystania z uniknięcia kary.

Organem, przed którym można złożyć zawiadomienie jest zarówno finansowy jak i niefinansowy organ ścigania. Będą to przykładowo: Policja, Urząd Skarbowy, Urząd Celny, Inspektor Kontroli Skarbowej.

Zawiadomienie nie może być anonimowe. Natomiast może złożyć je pełnomocnik.

Pewnego rodzaju nagrodą, korzyścią jaką sprawca będzie mógł odnieść, jest brak karalności za ten czyn. W związku z tym postępowanie przygotowawcze nie będzie wobec niego rozpoczynane (a jeżeli już się toczy będzie umorzone, zakończone).

Niemniej jednak, poza opisanym zachowaniem sprawcy, muszą być spełnione inne warunki, aby możliwe było odstąpienie od ukarania. Warunki te wynikają przede wszystkim z celu prawa karnego skarbowego, którym jest ochrona interesów finansowych państwa.

2) dokonanie zawiadomienia w czasie, kiedy organ ścigania nie miał jeszcze wyraźnie udokumentowanej wiadomości o popełnieniu danego przestępstwa lub wykroczenia skarbowego

Zawiadomienie powinno być dokładne, zawierać wszelkie znane sprawcy informacje związane z czynem zabronionym. Poza tym sam fakt, sama czynność przekazania tej wiadomości powinna być stwierdzona dokumentem. Chodzi tutaj o to, aby zawiadomienie złożyć na piśmie lub ustnie do sporządzanego protokołu.