REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czy zatrzymany zadatek podlega VAT

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Aneta Szwęch
Aneta Szwęch
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Jesteśmy producentem stolarki okiennej. Na podstawie umów zawieranych z klientami pobieramy zadatek w wysokości 10% wartości zamówienia. Jeden z klientów po wpłaceniu zadatku wycofał się z transakcji. Jak należy rozliczyć otrzymany zadatek?

rada

REKLAMA

Autopromocja

Zatrzymany zadatek nie podlega VAT. Jeśli jednak podatnik - sprzedawca wystawił fakturę VAT potwierdzającą przyjęcie zadatku oraz rozliczył w deklaracji VAT kwotę podatku należnego zawartego w otrzymanej należności, to z chwilą zatrzymania zadatku, wobec wycofania się klienta z umowy, powinien skorygować obrót i kwotę podatku należnego poprzez wystawienie faktury korygującej. Szczegóły w uzasadnieniu.

uzasadnienie

Sposób rozliczenia wpłaconego zadatku został uregulowany w art. 394 § 1 k.c. Zadatek stanowi zabezpieczenie wykonania umowy. Jego funkcją jest dyscyplinowanie uczestników transakcji w dotrzymaniu zawartej umowy. Jeżeli jednak z określonych powodów nie dojdzie do wykonania umowy, to skutki rozliczenia otrzymanego zadatku będą różne w zależności od okoliczności niewykonania umowy. I tak:

• jeśli umowa zostaje rozwiązana za zgodą obu stron, to zwracają one sobie wzajemne świadczenia, czyli zadatek wraca do strony zamawiającej,

Dalszy ciąg materiału pod wideo

• jeśli umowa została wykonana prawidłowo, zadatek zostaje zaliczony w poczet ceny dostawy lub usługi,

• jeśli umowa nie została wykonana, bo strona zamawiająca z niej zrezygnowała, zadatek przepada na rzecz przyjmującego zamówienie,

• jeśli umowa nie została zrealizowana z przyczyn leżących po stronie przyjmującego zamówienie, strona zamawiająca może od umowy odstąpić i żądać zwrotu zadatku w podwójnej wysokości.

Zatem w sytuacji opisanej w pytaniu, w związku z wycofaniem się klienta z umowy, producent stolarki okiennej ma prawo do tego, żeby zatrzymać wpłacony zadatek. W takim przypadku zadatek ma charakter odszkodowania, przy czym strona, która go zatrzymała, nie jest zobowiązana do wykazania, że otrzymana kwota odpowiada rzeczywistym rozmiarom szkody, którą poniosła na skutek rezygnacji klienta z dostawy towaru.

Rozliczenie zadatku według ustawy o VAT

Jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi sprzedawca otrzymał część należności, w szczególności m.in. zadatek, to wówczas obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania tej części należności (art. 19 ust. 11 ustawy o VAT). Jednocześnie wpłacenie przez klienta zadatku zobowiązuje podatnika do wystawienia faktury VAT w ciągu 7 dni, licząc od dnia, w którym otrzymał od nabywcy kwotę należności. Zgodnie z literalnym brzmieniem wskazanego przepisu ustawy o VAT zadatek otrzymany na poczet dostawy stolarki okiennej jest czynnością, która zobowiązuje producenta okien do rozliczenia podatku należnego zawartego w otrzymanej kwocie w dacie powstania obowiązku podatkowego, tj. w dacie otrzymania należności.

Jednak przepisy ustawy nie regulują wprost sytuacji będącej następstwem odstąpienia klienta od umowy i zatrzymania przez sprzedawcę zadatku. Zmiana charakteru zadatku, który z chwilą wycofania się klienta z umowy zastępuje odszkodowanie i stanowi formę zadośćuczynienia za wycofanie się z umowy. Powoduje, że zadatek nie stanowi czynności objętej zakresem VAT. W tej sytuacji jest oczywiste, że podatnikowi przysługuje zarówno prawo do skorygowania pierwotnie wystawionej faktury VAT, która dokumentuje przyjęcie zadatku. W rezultacie sprzedawca ma prawo do obniżenia obrotu i kwoty podatku należnego z tego tytułu. Okazuje się jednak, że organy podatkowe nie interpretują tego zdarzenia w sposób jednolity.

Zdarza się, że stosują one literalne brzmienie przepisów ustawy o VAT, w wyniku czego podatnik może się spotkać z niekorzystnym rozstrzygnięciem w kwestii zatrzymanego zadatku.

Przykładem takiego stanowiska jest pismo z 27 kwietnia 2005 r. nr 1471/NTR1/443-111/05/MSt Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie. Organ podatkowy nie podzielił stanowiska podatnika w kwestii uznania zapłaty zryczałtowanego odszkodowania (zatrzymania zadatku) za czynność niestanowiącą czynności opodatkowanej VAT. Organ zakwestionował prawo wystawienia faktury korygującej do faktury dokumentującej przyjęcie zadatku na podstawie umowy sprzedaży w przypadku odstąpienia przez spółkę od umowy z winy kupującego i w rezultacie prawo do obniżenia podatku należnego. Stwierdził, że przepisy obowiązującego wówczas rozporządzenia wykonawczego do ustawy o VAT dają prawo do wystawienia faktury korygującej w przypadku zwrotu zadatku. Nie stawarzają natomiast podstawy prawnej w przypadku zatrzymania kwoty wpłaconego zadatku jako odszkodowania w związku z odstąpieniem od umowy.

WAŻNE!

Wpłacenie przez klienta zadatku zobowiązuje podatnika do wystawienia faktury VAT w ciągu 7 dni, licząc od dnia, w którym otrzymał od nabywcy kwotę należności.

REKLAMA

Kierunek obecnie wydawanych w tym zakresie interpretacji wydaje się jednak odmienny, czego przykładem jest pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 15 stycznia 2008 r. nr IBPP2/443-205/07/EJ/KAN-1498/10/07. Organ podatkowy nie podzielił stanowiska podatnika, który twierdził, że zadatek nie podlega opodatkowaniu w chwili zawarcia umowy i uiszczenia zadatku przez kontrahenta, lecz dopiero w chwili wykonania umowy. Uznał jednak jego stanowisko w części dotyczącej braku konieczności opodatkowania otrzymanej kwoty zadatku w sytuacji, kiedy nie doszło do wykonania zawartej umowy.

„Otrzymanie zadatku powoduje powstanie obowiązku podatkowego do wysokości otrzymanej kwoty według stawki właściwej dla świadczonej usługi. Natomiast w przypadku gdy na skutek niewykonania umowy kwota pobranego zadatku zostanie zatrzymana przez Wnioskodawcę, pobrany zadatek nie będzie ekwiwalentem wynagrodzenia za dokonaną dostawę towarów lecz będzie pełnił funkcję odszkodowawczą. Wówczas Wnioskodawca winien skorygować swoje rozliczenia w zakresie wcześniej pobranych i opodatkowanych zadatków”. „(...) W przypadku odstąpienia od umowy zadatek, który w momencie otrzymania podlegał opodatkowaniu na podstawie art. 19 ust. 11 ustawy, nie wypełnia jednak dyspozycji art. 5 ustawy o podatku VAT, bowiem nie doszło do odpłatnej dostawy towaru lub odpłatnego świadczenia usługi. Stanowi on tylko kwotę odszkodowania za niedopełnienie warunków zawartej z kontrahentem umowy. Czynność przekazania kwot pieniężnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W konsekwencji, w przypadku gdy nie dojdzie do realizacji umowy - dostawy towarów, Wnioskodawca winien skorygować swoje rozliczenie w podatku VAT w zakresie wcześniej pobranego i opodatkowanego zadatku”.

Skutki otrzymania i zatrzymania zadatku według ETS oraz WSA

REKLAMA

Przepisy polskiej ustawy o VAT nakazujące zapłatę VAT od otrzymanego zadatku są sprzeczne z przepisami unijnymi w tym zakresie. Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z 18 lipca 2007 r. w sprawie C-277/05 uznał, że otrzymanie, zatrzymanie lub zwrot zadatku w podwójnej wysokości nie stanowią czynności podlegającej opodatkowaniu, ponieważ czynności te nie należą do zakresu art. 2 ust. 1 Szóstej Dyrektywy (od 1 stycznia 2007 r. - Dyrektywy 112). Wyrok ten dotyczył zadatku wpłaconego na poczet usług hotelarskich i dotyczył sytuacji, w której klient skorzystał z uprawnienia do odwołania rezerwacji, a przedsiębiorstwo hotelarskie zatrzymało kwotę zapłaconą tytułem zadatku. Zdaniem trybunału kwoty zapłacone tytułem zadatku należy uznać za odszkodowanie ryczałtowe w celu naprawienia szkody poniesionej w następstwie niewykonania umowy przez klienta, bez bezpośredniego związku z jakąkolwiek odpłatnie świadczoną usługą. Tym samym jest to czynność, która nie podlega opodatkowaniu VAT. Pomimo że wyrok ten dotyczył zadatku wpłaconego w związku ze świadczeniem usługi hotelarskiej, to będzie miał również zastosowanie do umów dotyczących dostawy towarów, ponieważ jego rozstrzygnięcie sprowadza się generalnie do skutków wpłacenia i zatrzymania zadatku w związku z umową, której przedmiot (usługa, dostawa towaru) podlega opodatkowaniu.

Stanowisko to podzielił również WSA w Warszawie w wyroku z 1 kwietnia 2008 r., sygn. akt III SA/Wa 2166/07, w którym powołał się m.in. na wskazany powyżej wyrok ETS w sprawie C-277/05, dotyczący wyłączenia z opodatkowania otrzymanych zadatków. WSA podzielając stanowisko podatnika, że otrzymanie odszkodowania za poniesione straty nie podlega opodatkowaniu VAT, podkreślił również, że: „Mając na uwadze ustawową definicję świadczenia usług, nie można zatem uznać, iż zapłata przez kontrahenta na rzecz strony odszkodowania stanowi wynagrodzenie za świadczoną przez nią usługę. Jak wskazano powyżej, przez pojęcie odszkodowania należy bowiem rozumieć rekompensatę, zadośćuczynienie. Istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczenie w zamian za wynagrodzenie. A zatem otrzymanie odszkodowania nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata określonej kwoty pieniężnej wynika z konieczności niewykonania umowy. Zapłata ta stanowi dla podatnika pewnego rodzaju zadośćuczynienie za utracone zyski, które mógłby uzyskać poprzez dalsze świadczenie usług na rzecz kontrahenta”.

Według prawa wspólnotowego i orzecznictwa ETS zadatek nie stanowi należności za dostawę towaru lub wykonanie usługi. W związku z tym powinien zostać opodatkowany dopiero w momencie zaliczenia go na poczet ceny dostawy towaru lub wykonanej usługi, a nie w momencie otrzymania, jak reguluje to ustawa o VAT. Rozliczenie zadatku w ten sposób naraża podatnika na spór z organem podatkowym, który zarzuci naruszenie literalnego brzmienia art. 19 ust. 11 ustawy o VAT. Pomimo że wyroki ETS powinny być uwzględnianie przez organy podatkowe, to w praktyce bywa z tym różnie. Podatnik może jednak dochodzić zasadności swojego stanowiska przed polskimi sądami administracyjnymi, które uznają stanowisko ETS za wiążące.

WAŻNE!

W świetle przepisów UE i orzecznictwa ETS zadatek nie stanowi należności za dostawę towaru lub wykonanie usługi. W związku z tym powinien zostać opodatkowany dopiero w momencie zaliczenia go na poczet ceny dostawy towaru lub wykonanej usługi, a nie w momencie otrzymania, jak reguluje to ustawa o VAT.

Podsumowując odpowiedź na pytanie Czytelnika: jeżeli podatnik w momencie otrzymania zadatku zastosował się do wskazanego przepisu, w wyniku czego wystawił fakturę VAT potwierdzającą przyjęcie zadatku oraz rozliczył w deklaracji VAT kwotę podatku należnego zawartego w otrzymanej należności, z chwilą zatrzymania zadatku, wobec wycofania się klienta z umowy, powinien skorygować obrót i kwotę podatku należnego poprzez wystawienie faktury korygującej. Zatrzymany zadatek nie podlega bowiem w tej sytuacji opodatkowaniu VAT.

• art. 394 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 181, poz. 1287

• art. 19 ust. 11 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 141, poz. 888

Aneta Szwęch

konsultant podatkowy

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Biuletyn VAT

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Odpowiedzialność członków zarządu za długi i niezapłacone podatki spółki z o.o. Kiedy powstaje i jakie są sankcje? Jak ograniczyć ryzyko?

W świadomości wielu przedsiębiorców panuje przekonanie, że założenie spółki z o.o. jest swoistym „bezpiecznikiem” – że prowadząc działalność w tej formie, nie odpowiadają oni osobiście za zobowiązania. I rzeczywiście – to spółka, jako osoba prawna, ponosi odpowiedzialność za swoje długi. Jednak ta zasada ma wyjątki. Najważniejszym z nich jest art. 299 Kodeksu spółek handlowych (k.s.h.), który otwiera drogę do pociągnięcia członków zarządu do odpowiedzialności osobistej za zobowiązania spółki.

Zakładanie spółki z o.o. w 2025 roku. Adwokat wyjaśnia jak to zrobić krok po kroku i bez błędów

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością pozostaje jednym z najczęściej wybieranych modeli prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. W 2025 roku proces rejestracji jest w pełni cyfrowy, a pozorne uproszczenie procedury sprawia, że wielu przedsiębiorców zakłada spółki „od ręki”, nie przewidując potencjalnych konsekwencji. Niestety, błędy popełnione na starcie mogą skutkować realnymi problemami organizacyjnymi, podatkowymi i prawnymi, które ujawniają się dopiero po miesiącach – lub latach.

Faktury ustrukturyzowanej nie da się obiektywnie (w sensie prawnym) użyć ani udostępnić poza KSeF. Co zatem będzie przedmiotem opisu i dekretacji jako dowód księgowy?

Nie da się w sensie prawnym „użyć faktury ustrukturyzowanej poza KSeF” oraz jej „udostępnić” w innej formie niż poprzez bezpośredni dostęp do KSeF – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

Obowiązkowy KSeF 2026: Ministerstwo Finansów publikuje harmonogram, dokumentację API KSeF 2.0 oraz strukturę logiczną FA(3)

W dniu 30 czerwca 2025 r. Ministerstwo Finansów opublikowało szczegółową dokumentację techniczną w zakresie implementacji Krajowego Systemu e-Faktur z narzędziami wspierającymi integrację. Od dziś firmy oraz dostawcy oprogramowania do wystawiania faktur mogą rozpocząć przygotowania do wdrożenia systemu w środowisku testowym. Materiały są dostępne pod adresem: ksef.podatki.gov.pl/ksef-na-okres-obligatoryjny/wsparcie-dla-integratorow. W przypadku pytań w zakresie udostępnionej dokumentacji API KSeF 2.0 Ministerstwo Finansów prosi o kontakt za pośrednictwem formularza zgłoszeniowego: ksef.podatki.gov.pl/formularz.

REKLAMA

Załączniki w KSeF tylko dla wybranych? Nowa funkcja może wykluczyć małych przedsiębiorców

Nowa funkcja w Krajowym Systemie e-Faktur (KSeF) pozwala na dodawanie załączników do faktur, ale wyłącznie w ściśle określonej formie i po wcześniejszym zgłoszeniu. Eksperci ostrzegają, że rozwiązanie dostępne będzie głównie dla dużych firm, a mali przedsiębiorcy mogą zostać z dodatkowymi obowiązkami i bez realnej możliwości skorzystania z tej opcji.

Kontrola podatkowa - fiskus ma 98% skuteczności. Adwokat radzi jak się przygotować i ograniczyć ryzyko kary

Choć liczba kontroli podatkowych w Polsce od 2023 roku spada, ich skuteczność jest wyższa niż kiedykolwiek. W 2024 roku aż 98,1% kontroli podatkowych oraz 94% kontroli celno-skarbowych zakończyło się wykryciem nieprawidłowości. Urzędy skarbowe, dzięki wykorzystaniu narzędzi analitycznych takich jak STIR, JPK czy big data, trafnie typują podmioty do weryfikacji, skupiając się na firmach obecnych na rynku i rzeczywiście dostępnych dla egzekucji zobowiązań. W efekcie kontrola może spotkać każdego podatnika, który nieświadomie popełnił błąd lub padł ofiarą nieuczciwego kontrahenta.

Rewolucja w podatkach i inwestycjach! Sejm przegłosował pakiet deregulacyjny – VAT do 240 tys. zł, łatwiejszy dostęp do kapitału dla MŚP

Sejm uchwalił przełomowy pakiet ustaw deregulacyjnych. Wyższy limit zwolnienia z VAT (do 240 tys. zł), tańszy dostęp do kapitału dla małych firm, koniec obowiązkowego pośrednictwa inwestycyjnego przy ofertach do 1 mln euro i uproszczenia w kontrolach celno-skarbowych – wszystko to z myślą o przedsiębiorcach i podatnikach. Sprawdź, co się zmienia od 2026 roku!

Sejm zdecydował. Fundamentalna zmiana w ustawie o podatku od spadków i darowizn

Sejm uchwalił właśnie nowelizację ustawy o podatku od spadków i darowizn. Celem nowych regulacji jest ograniczenie obowiązków biurokratycznych m.in. przy sprzedaży rzeczy uzyskanych w drodze spadku.

REKLAMA

Fiskus przegrał przez własny błąd. Podatnik uniknął 84 tys. zł podatku, bo urzędnicy nie znali terminu przedawnienia

Fundacja wygrała przed WSA w Gliwicach spór o 84 tys. zł podatku, bo fiskus nie zdążył przed upływem terminu przedawnienia. Kontrola trwała ponad 5 lat, a urzędnicy nie przestrzegali procedur. Sprawa pokazuje, że przepisy podatkowe działają w obie strony – także na korzyść podatnika.

W 2026 r. wdrożenie obowiązkowego KSeF - czy pamiętamy o VIDA? Czym jest VIDA i jakie zmiany wprowadza?

W 2026 roku wdrożymy w końcu w Polsce Krajowy System e-Faktur (KSeF) w wersji obowiązkowej. Prace nad KSeF trwają od wielu lat. Na początku tych prac Polska była w awangardzie państw unijnych pod względem e-fakturowania, wyprzedzaliśmy rozmachem i pomysłem inne państwa, jedni z pierwszych wnioskowaliśmy w 2021 r. o pozwolenie na obowiązkowy KSeF dla wszystkich podatników i transakcji. Administracja utknęła jednak w realizacji swojego pomysłu, reszta jest historią. W międzyczasie pojawiły się nowe, niezwykle istotne okoliczności, a więc VIDA (VAT in the Digital Age). Pojawia się zatem fundamentalne pytanie: czy obecne wdrożenie KSeF nie powinno już dziś uwzględniać przyszłych wymogów VIDA?

REKLAMA