Dlaczego samochód osobowy bywa ciężarowym i na odwrót

Problem sprowadzania z zagranicy i rejestrowania samochodów osobowych jako samochodów ciężarowych jest znany i zauważalny od długiego czasu. Zajmowały się nim też wielokrotnie sądy administracyjne, przede wszystkim w zakresie samochodów kempingowych.

Zgodnie z ustawą o podatku akcyzowym, akcyzie podlegają samochody osobowe przywożone do kraju z innych państwa UE, natomiast wydział komunikacji, w myśl prawa o ruchu drogowym nie może dokonać rejestracji takiego samochodu, bez załączenia do wniosku o rejestrację dokumentu potwierdzającego zapłatę akcyzy na terytorium kraju albo dokumentu potwierdzającego brak obowiązku zapłaty akcyzy na terytorium kraju lub też zaświadczenia stwierdzającego zwolnienie od akcyzy.

Wydawałoby się więc, iż sito jest szczelne i nie można dokonać rejestracji samochodu faktycznie osobowego jako samochodu ciężarowego. Niestety, ale jest jednak co najmniej kilka dziur w tym systemie.

Jedną z nich jest to, że definicje samochodu osobowego i samochodu ciężarowego, zawarte w ustawie o podatku akcyzowym oraz w prawie o ruchu drogowym są trochę odmienne. Wynika to z tego, iż o definicji samochodów w prawie drogowym decydują nasi parlamentarzyści oraz minister właściwy do spraw transportu, natomiast definicja samochodu osobowego dla celów podatku akcyzowego powiązana jest z klasyfikacją CN, którą ustala i zmienia Unia Europejska.

Dzięki temu część samochodów określanych w klasyfikacji CN jako samochody osobowe (i tak faktycznie wyglądających), uznawanych jest w przepisach prawa o ruchu drogowym za samochody ciężarowe.

Klasyfikacji konkretnego pojazdu do danej kategorii samochodów wynikającej z przepisów prawa drogowego dokonuje diagnosta podczas badań technicznych. Urzędnicy wydziału komunikacji nie mają prawa zarówno zakwestionować takiego badania technicznego, jak też nie mogą żądać przedstawienia zaświadczenia z urzędu celnego, że dany samochód nie jest ciężarowy a osobowy. Te procedury sprzyjają opisywanemu procederowi.

Sytuacje takie nie należą jednak do tzw. przypadków beznadziejnych – co wynika z dość bogatego już orzecznictwa sądowoadministracyjnego. Urzędy celne „wyłapują” takie przypadki i wydają decyzje, w których określają wysokość należnej akcyzy.

Sądy administracyjne jednoznacznie potwierdzają, iż dla celów opodatkowania akcyzą danego samochodu bez znaczenia jest to, jak został on zaklasyfikowany przez diagnostę podczas badań technicznych. Ich zdaniem, za jedyną właściwą podstawę do uznania samochodu za osobowy dla celów akcyzy jest jego klasyfikacja w oparciu o kod CN. Z treści tych orzeczeń sądowych wynika również, iż urzędy celne dokonują ujawnienia tego procederu zarówno w drodze własnej analizy ryzyka, jak też w oparciu o informacje z wydziałów komunikacji.

Porównaj: Jak zmieniają się zasady w handlu zagranicznym samochodami od 1 września 2010 r.