Centralny Rejestr Faktur od 2021 r. Co czeka podatników?

Centralny Rejestr Faktur, czyli monitorowanie faktury

Centralny Rejestr Faktur, którego wprowadzenie planowane jest w Polsce w połowie 2021 r., był jednym z tematów dyskusji podczas IV Kongresu Rady Podatkowej Konfederacji Lewiatan, który odbył się w dniach 14-15 października 2020 r.

Autopromocja

Eksperci zwrócili szczególną uwagę na to, że projektowany przez resort finansów Centralny Rejestr Faktur (dalej także "CRF" lub "Centralna Baza Faktur") będzie miała możliwość monitorowania transakcji podatników w czasie rzeczywistym lub niemal rzeczywistym. Nowy system zakłada bowiem, że podatnicy przesyłają faktury (i/lub dane wynikające z wystawionych i otrzymanych faktur) w czasie rzeczywistym (lub niemal rzeczywistym) do centralnej bazy faktur.

System taki w różnych formach funkcjonuje m.in. we Włoszech, Portugalii, Brazylii, Tanzanii, Korei Południowej. Przykładowo, w funkcjonującym już modelu włoskim podatnicy wystawiają faktury poprzez system centralny, o czym poniżej.

Zobacz artykuł: Centralna baza faktur już w 2021 r. Ma być łatwiej i dla skarbówki, i dla podatnika

Autopromocja

Szkolenie:
Jak się przygotować do najnowszej wersji KSeF?

Sprawdź

Jakie są plusy i minusy Centralnego Rejestru Faktur?

Jeżeli chodzi o plusy Centralnego Rejestru Faktur, eksperci wskazali tylko jeden, mianowicie możliwość bieżącej i stałej kontroli i szybki dostęp do danych dla organów podatkowych.

Natomiast, jeżeli chodzi o minusy nowego rozwiązania, to zostały wymienione następujące kwestie:

- dla efektywności wymaga w zasadzie powszechnego stosowania fakturowania elektronicznego;

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

- koszt wdrożenia i utrzymania systemu;

- ryzyko niezabezpieczenia chronionych danych (np. osobowych) czy też danych mogących stanowić tajemnice przedsiębiorstw;

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

- ryzyko nadużyć ze strony aparatu skarbowego – w razie dostępu do danych wykraczających poza zakres informacji niezbędnych dla ustalenia zobowiązania.

Jakie uwagi mają eksperci do Centralnej Bazy Faktur?

Koncepcja Centralnej Bazy Faktur, jeżeli chodzi o aspekt jawność wszystkich faktur wobec fiskusa, nie budzi obaw ekspertów, ponieważ wiele danych jest już obecnie przekazywanych w ramach zeznań i przygotowywanych dokumentacji (na żądanie) czy ramach kontroli. Można powiedzieć, że przedsiębiorcy są już dziś transparentni wobec fiskusa, a uczciwi podatnicy nie będą mieli oporów w udostępnianiu danych. Poza tym, faktury to podstawowy dokument, przedstawiany w ramach każdej kontroli, wobec czego przedsiębiorcy znają jego wagę oraz znaczenie.

Wśród zastrzeżeń natomiast wymienia się następujące obszary:

1) tajemnica skarbowa, ochrona poufności danych, zarówno handlowych, jak i danych osobowych (RODO);

2) automatyzacja (wszelkie aspekty/jest ich dużo i to duży problem), tak by nie obciążało to procesów sprzedażowych i fakturowych; złożone procesy zakupowe/sprzedażowe, złożone transakcje;

3) koniecznie uproszczenia i ograniczenia innych obowiązków.

Czy zastąpi JPK, czy możliwe uproszczenie?

Eksperci mają obawy, że ten dodatkowy obowiązek związany z koniecznością przesyłania e-faktur skomplikuje procesy wewnętrzne i działalność przedsiębiorstw.

Polskie przepisy, szczególnie odnoście momentu powstania obowiązku podatkowego oraz odliczania VAT, jak również szczegółowość różnych wymogów zarówno z VAT jak i innych przepisów są bowiem bardzo złożone. Obecna ustawa o VAT nakłada wiele ograniczeń, które powodują, że:

- faktura (sprzedaż) często wymaga wykazania w innym okresie, niż wystawienie (art. 19a ustawy o VAT);

- faktura (zakup): najpierw musi być wewnętrznie zatwierdzona (zaksięgowana), podatnicy nie odliczą VAT, jeżeli nie spełnią spełnią szeregu warunków;

- są też wyjątki i przypadku szczególne (art. 89b ustawy o VAT);

- jest też cała sfera odwrotnego obciążenia i faktur od podmiotów zagranicznych – import usług, WNT, import i inne;

- dużo skomplikowanych wymogów dotyczących faktur (treści i inne).

W związku z tym pojawiają się pytania: Czy CBF będzie na tyle elastycznym narzędziem, by podatnik mógł wystawiać, w procesach masowych, faktury spełniające zarówno wymagania jego, jak i wymagania prawne? Czy zastąpi JPK? Czy uprości cały system?

Jak działa centralna baza faktur w Portugalii?

W modelu portugalskim podatnicy zobowiązani są raportować informacje dotyczące każdego wystawionego dokumentu w czasie rzeczywistym - poprzez specjalny serwis internetowy; w niektórych przypadkach miesięcznie, do 12-ego dnia miesiąca przez plik w standardzie SAF-T, bezpośrednio za pomocą specjalnego portalu.

Istnieje tam obowiązek wystawiania faktur do wszystkich opodatkowanych transakcji i przesłania faktur do organów podatkowych (bez względu na formę faktury).

Funkcjonuje tam też loteria i możliwość odliczenia pewnej części VAT w rozliczeniu PIT (do 250 EUR) – zachęta dla konsumentów do kontrolowania biznesu (w roku 2014 dwa miliony osób dokonało takiego odliczenia).

Efekty modelu portugalskiego to:

- wzrost poprawności rozliczeń;

- postępujące uproszczenia modelu;

- zwiększone wpływy.

Władze portugalskie uznają oficjalnie, że zastosowany kompleks rozwiązań (SAF-T + Baza) jest dużym sukcesem bo znacząco zwiększyły się wpływy i zmniejszył szacowany poziom nadużyć. Podkreśla się, że kluczowym czynnikiem sukcesu była efektywna komunikacja i ścisła współpraca ze wszystkimi zainteresowanymi stronami.

Jak działa centralna baza faktur we Włoszech?

Model włoski (obligatoryjne e-fakturowanie w systemie) obejmuje 5,5 mln podatników VAT. Około 2 mld e-faktur rocznie. Przy czym, 2 miliony podatników jest objętych specjalnym systemem zwolnień dla małych przedsiębiorstw (zwolnionych z e-fakturowania).

Szacuje się, że koszt zarządzania systemem wynosi około 10 mln EUR rocznie. Natomiast szacowany roczny wzrost dochodów państwa to około 2 mld EUR.

Ekspercie zwracają uwagę na następujące minusy modelu włoskiego, tj.:

- znaczne koszty wdrożenia po stronie podatników;

- zwiększone ryzyko błędu;

- zwiększona ilość kar;

- krótkie vacatio legis;

- nieprecyzyjne przepisy dot. m.in. okresów przejściowych.

Natomiast wśród uproszczeń (plusów) wymienia się: wstępne wypełnianie deklaracji VAT, wstępne wypełnianie rejestru VAT, przyspieszenie zwrotu podatku VAT, likwidacja informacji podsumowujących.

Jak działa rejestr faktur (system SII) w Hiszpanii?

W modelu hiszpańskim (SII) obowiązek obejmuje wszystkich podatników VAT, którzy składają miesięczne deklaracje (także tych, niemający siedziby w Hiszpanii), których obrót przekroczył 6.000.000 Euro. W sumie dotyczy to transakcji reprezentujących około 80% kwot podatku VAT fakturowanego w Hiszpanii. W przypadku innych podatników VAT jest to dobrowolne.

Przekazywane informacje obejmują:

- sprzedaż - wszystkie wystawiane faktury, nawet dotyczące transakcji zwolnionych z podatku;

- zakupy - wszystkie otrzymane faktury, nawet uproszczone i te, z których VAT nie podlega odliczeniu; także informacje dotyczące importu.

Informacje o transakcji muszą być przekazane w ciągu 4 dni roboczych od dnia wystawienia/otrzymania faktury (nie później niż do 16. dnia następnego miesiąca).

oprac. Adam Kuchta
na podstawie materiałów z IV Kongresu Rady Podatkowej Konfederacji Lewiatan