Usługi wykonywane częściowo a usługi o charakterze ciągłym – obowiązek podatkowy w VAT

Usługi wykonywane częściowo a obowiązek podatkowy w VAT

W odniesieniu do przyjmowanych częściowo usług, usługę uznaje się również za wykonaną, w przypadku wykonania części usługi, dla której to części określono zapłatę. Usługi wykonane częściowo to takie, których wykonanie z góry zostało podzielone na kilka etapów. Ustalenie harmonogramu realizacji prac nie jest jednak wystarczające do powstania obowiązku podatkowego po realizacji danego etapu usługi. Konieczne jest również ustalenie wynagrodzenia dla tej części usługi. Dopiero po spełnieniu łącznie wszystkich przesłanek obowiązek podatkowy powstanie po częściowym, a nie całościowym wykonaniu usługi (na podstawie art. 19a ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług – zwanej dalej ustawą o VAT).

Należy jednak pamiętać, że jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty, z zastrzeżeniem ust. 5 pkt 4. Zatem otrzymanie całości lub części zapłaty przed wykonaniem usługi będzie skutkowało wcześniejszym powstaniem obowiązku podatkowego.

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11.10.2017 r., sygn. akt I FSK 2091/15.  NSA stwierdził, że „w przypadku gdy usługa jest przyjmowana częściowo, tzn. umowa przewiduje częściowe odbiory poszczególnych etapów usług i cykliczne za nie zapłaty, za moment wykonania części usługi w rozumieniu art. 19a ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług należy uznać moment, w którym wykonawca faktycznie wykonał część określonej umową usługi (doszło do faktycznego zakończenia części prac) i zgłosił ją nabywcy do odbioru. Jeżeli natomiast, istotnym elementem wykonania określonej części umowy jest prawidłowość funkcjonowania danego etapu usługi, uznaje się ją - w rozumieniu art. 19a ust. 2 u.p.t.u. - za wykonaną w tej części, gdy wykonawca zgłosi ten etap wykonania usługi do odbioru uznając, że spełnia ona wymóg prawidłowości funkcjonowania.” Przy czym NSA zaznaczył, że sam moment odbioru tej części usługi przez usługobiorcę nie ma wpływa na moment powstania obowiązku podatkowego.

Przykład
ABC sp. z o.o. świadczy usługi informatyczne. Realizację projektu podzielono na 3 etapy, a do każdego z nich określono wynagrodzenie. Obowiązek podatkowy powstanie po wykonaniu każdego z trzech etapów.

Polecamy: VAT 2020. Komentarz

Polecamy: Biuletyn VAT

Usługi o charakterze ciągłym a obowiązek podatkowy w VAT

Usługę, dla której w związku z jej świadczeniem ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te płatności lub rozliczenia, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi. Usługę świadczoną w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla której w związku z jej świadczeniem w danym roku nie upływają terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi.

Ustawa o VAT nie definiuje pojęcia usług o charakterze ciągłym, jednakże Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 15.12.2017 r. sygn. akt I FSK 173/16 wskazał, że „(…) o usługach ciągłych można mówić tylko wtedy, gdy poszczególnych czynności usługodawcy nie sposób wyodrębnić. Innymi słowy nie można określić, kiedy kończą się pewne świadczenia, a kiedy następne się rozpoczynają.” Podobne stanowisko NSA zajął w wyroku z 28.10.2016 r., sygn. akt I FSK 425/15.

W związku z powyższym, w przypadku czynności, do których nie można określić momentu ich zakończenia i rozpoczęcia w następnym okresie rozliczeniowym, należy zastosować szczególne zasady opodatkowania. Usługi o charakterze ciągłym można podzielić na dwie grupy:

• usługi, do których ustalono terminy płatności lub okresy rozliczeniowe – obowiązek podatkowy powstanie z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się płatności lub z upływem każdego okresu rozliczeniowego – do momentu zakończenia świadczenia tej usługi;
• usługi świadczone przez okres dłuższy niż rok, do których nie ustalono terminów płatności lub rozliczeń – obowiązek podatkowy powstanie z upływem każdego roku podatkowego – do momentu zakończenia świadczenia tej usługi.

Jednocześnie pamiętać należy, że otrzymanie całości lub części zapłaty przed wykonaniem usługi o charakterze ciągłym będzie skutkowało powstaniem obowiązku podatkowego na podstawie art. 19a ust. 8 ustawy o VAT.

Przykład
ABC sp. z o.o. świadczy usługi archiwizacyjne. W umowie z usługobiorcą określono miesięczne okresy rozliczeniowe oraz terminy płatności z upływem każdego miesiąca kalendarzowego – obowiązek podatkowy powstanie z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te płatności, tzn. w ostatnim dniu każdego miesiąca, do momentu zakończenia świadczenia tych usług. W przypadku płatności przed terminem, tj. przed końcem miesiąca, do którego odnosi się płatność – obowiązek podatkowy powstanie w dniu otrzymania zapłaty.

W świetle powyższego stwierdzić należy, że charakter usług ma istotny wpływ na powstanie obowiązku podatkowego w VAT. Tym samym aby prawidłowo rozpoznać obowiązek podatkowy należy każdorazowo brać pod uwagę postanowienia umowne oraz charakter danych usług.

Alicja Ziółek, Doradca podatkowy w ECDP TAX Żuk Komorniczak i Wspólnicy sp. k.

Podstawa prawna:

- art. 19a ust. 1, art. 19a ust. 2, art. 19a ust. 3, art. 19a ust 8 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług